Babin

W ostatnich latach, w Japonii, powstało spontanicznie wiele nieformalnych, międzyorganizacyjnych zrzeszeń skupiających młodych, zainteresowanych swoim rozwojem zawodowym bibliotekarzy, wykorzystujących we wzajemnej komunikacji sieciowe narzędzia i serwisy typu Google Groups, Wiki, Skype czy Twitter. Kilka z tych sieci, funkcjonujących początkowo jako lokalne grupy, przemieniło się szybko w ogólnokrajowe organizacje, takie jak U40 Future Librarian, Lifo, czy Code4Lib Japan (japońska sekcja społeczności Code4Lib). W przeciwieństwie do tradycyjnych stowarzyszeń bibliotecznych, nie mają one systemu członkostwa, hierarchicznej struktury i władz wykonawczych, a ich członkowie chętnie komunikują się i współpracują z innymi grupami zawodowymi. W artykule omówiono rolę tych społeczności z perspektywy profesjonalnego zarządzania wiedzą, sieci społecznych i kapitału społecznego oraz szans na przeobrażenie japońskiego bibliotekarstwa.

Uważa się, że wpływ na rozwój tworzących się oddolnie wirtualnych społeczności branżowych mają dwa główne czynniki, z których jeden to dysfunkcyjność tradycyjnych stowarzyszeń zawodowych (w tym niewielki realny wpływ podejmowanych przez nie działań na sytuację w miejscach pracy i słabnącą, w związku z szybkimi zmianami w świecie cyfrowych technologii, zdolność do utrzymywania znaczących więzi między organizacjami i zarządzania wiedzą zawodową). Drugi to kurczenie się środowiska bibliotecznego, związane z cięciami wydatków na zasoby ludzkie (w ciągu ostatnich 30 lat liczba wykwalifikowanych bibliotekarzy przypadających na jeden japoński uniwersytet zmniejszyła się o ponad połowę: średnio z 17,3 w 1980 r. do 7,8 w 2009; co więcej – połowę z tej ostatniej liczby stanowią osoby zatrudnione w niepełnym wymiarze godzin).

Autora interesowało w szczególności: 1) co zyskują młodzi bibliotekarze zaangażowani w nieformalne sieci społecznościowe, w sensie emocjonalnym i w kontekście zdobywania fachowej wiedzy; 2) czy sieciowe kolektywy są w stanie zmienić oblicze japońskiego bibliotekarstwa. Przeanalizował w tym celu dostępną literaturę przedmiotu, przeprowadził też 5 pogłębionych, częściowo ustrukturyzowanych wywiadów z członkami takich grup. Uznał, na podstawie zebranych informacji, że uczestniczenie w nich pozwala na zdobycie większej motywacji do pracy oraz dzielenie się doświadczeniami, pomysłami i odczuciami z ludźmi pracującymi w podobnych, często frustrujących warunkach. Społeczności te dają też bibliotekarzom możliwość nawiązywania zawodowych kontaktów poza własnym środowiskiem, zdobywania niezbędnej w pracy wiedzy, czy pozyskiwania informacji o możliwościach zatrudnienia; spełniają więc funkcje zarzucane przez oficjalne stowarzyszenia branżowe. Bazując na teorii sieci społecznych, stwierdza w podsumowaniu badania, że trend związany z organizowaniem się młodych pracowników japońskich bibliotek w Internecie może inspirować rekonstrukcję zawodu bibliotekarza, niezbędną w cyfrowej erze, i przyczyniać się do tworzenia kapitału społecznego (por. BABIN 2009/2/101, BABIN 2009/3/157), co może być korzystne zarówno dla całego środowiska bibliotecznego, jak i poszczególnych organizacji branżowych.