Babin

Dominujące tendencje we współczesnym budownictwie i architekturze oraz projektach renowacji bibliotek to tworzenie stref grupowej nauki i pracy, miejsc pozwalających na korzystanie z najnowszych, multimedialnych technologii, przestrzeni stymulujących współpracę i społeczne interakcje, zapewniających wspólny relaks (kawiarenki, zakątki wypoczynkowe, księgarnie itp.) i możliwość partycypacji w różnego typu wydarzeniach (sale prezentacyjne, wystawowe i in). Autor analizuje te typowe elementy i uwarunkowania wizerunku nowoczesnych bibliotek, konfrontując je ze starą tradycją biblioteczną, zgodnie z którą instytucje te postrzegano jako świątynie ciszy, miejsca skupienia, indywidualnej lektury i refleksji oraz ucieczki od gwaru i tłumów.

Projekty adaptowania starych, opuszczonych budynków na potrzeby bibliotek realizowane są na całym świecie i zyskują coraz większą popularność. W ich ramach, nowe role i funkcje nadaje się wielu różnego typu obiektom, takim jak stare silosy na zboże, poczty, koszary, dworce czy stajnie. Przekształcanie budynków, które uprzednio służyły zupełnie innym celom, na biblioteki jest przykładem recyklingu – jednego z aspektów koncepcji zrównoważonego rozwoju i jest jedną z metod na redukcję „ekologicznego śladu” bibliotek. Daje też możliwość wprowadzenia do bibliotecznego planowania kwestii związanych z ochroną środowiska oraz racjonalnym, efektywnym i pozwalającym na oszczędności wykorzystaniem dostępnych zasobów. Projekty transformacji i adaptacji, poza uwzględnianiem „zielonych” elementów takich jak ochrona i minimalizacja zużycia wody, wykorzystanie materiałów odnawialnych bądź z odzysku, czy oszczędność energii, różnią się jednak znacząco od planowania ekologicznej biblioteki w zupełnie nowym budynku. W artykule przedstawiono przykłady najlepszych realizacji tego typu z Niemiec i innych krajów Europy oraz wyzwania, z jakimi musieli się zmierzyć ich twórcy, przybliżono też zalety zrównoważonego myślenia w odniesieniu do ochrony dziedzictwa przyrodniczego, kulturowego i historycznego oraz możliwą rolę bibliotek w promocji takiego podejścia.

Ze względu na postępujące od kilku lat redukcje budżetów bibliotek, rosnącą popularność e-książek i szybkie zmiany modeli dostarczania i udostępniania informacji i multimediów, projektowanie budynków bibliotecznych jest dużym wyzwaniem, gdyż wraz z tempem tych transformacji dezaktualizują się równie szybko plany modernizacji czy budowy bibliotek, a stare metody obliczania przestrzeni potrzebnej na książkowe regały, miejsca w czytelniach czy terminale komputerowe stają się nieprzydatne. Autor – szef biura projektowego i członek ALA opisuje najnowsze trendy związane z budownictwem bibliotecznym, przedstawia też kilka przykładów nowatorskich projektów bibliotek zrealizowanych przez jego pracownię w Stanach Zjednoczonych.

Firmy i koncerny w Stanach Zjednoczonych, na skutek fuzji, bankructwa czy spadku popytu na dany rodzaj towarów, rezygnują coraz częściej z prowadzenia wielkopowierzchniowych magazynów i centrów handlowych, określanych mianem big box (przeważnie 5 – 20 tys. m. kw. powierzchni). Biblioteki, zamiast budować od fundamentów nowe siedziby, mogą prowadzić renowację i dostosowywać do potrzeb czytelników opuszczone budynki tego typu, których są w tym kraju tysiące. W artykule omówiono zalety i wady takiego rozwiązania oraz najważniejsze zmiany, jakich należy dokonać podejmując się realizacji takiego projektu. Przedstawiono też kilka przykładów udanych adaptacji pomieszczeń magazynowych na użytek bibliotek.

Znalezienie jednej, przydatnej dla wszystkich recepty na stworzenie perfekcyjnej i przyjaznej uczniom szkolnej biblioteki, zabezpieczającej odpowiednio ich potrzeby w obecnym, szybko zmieniającym się i wymagającym korzystania z wielu multimedialnych zasobów środowisku edukacyjnym, nie jest zadaniem prostym. Jedyną sensowną wspólną rekomendacją wydaje się być dbałość o odpowiednie dostosowanie projektu biblioteki do realizowanych w szkole programów nauczania i jej zasobów finansowych. Wg autorki, pomocne w przystosowaniu przestrzeni bibliotecznej do roli współczesnego centrum nauki, mogącego służyć uczniom przez lata, może być również uwzględnienie przedstawionych przez nią 5 podstawowych zaleceń dotyczących bibliotecznego designu.