Babin

Piśmiennictwo poświęcone dostosowywaniu bibliotek i miejsc użyteczności publicznej do potrzeb osób niepełnosprawnych koncentruje się głównie na zapewnianiu zgodności z prawnie określonymi wymogami dostępności – w Stanach Zjednoczonych kwestie te reguluje m.in. ustawa Americans with Disabilities Act (ADA). Wg autorki, podejścia normatywne, programy modernizacji i usługi skierowane na obsługę osób z określonego typu niepełnosprawnością są mniej efektywne i sprzyjają w mniejszym stopniu społecznej integracji i wyrównywaniu szans, niż wdrażanie zasad projektowania uniwersalnego (ang. Universal Design) na wszystkich etapach projektów: od wstępnego planowania po końcowe efekty. Architektoniczną koncepcję Universal Design stworzył poruszający się na wózku amerykański architekt Ronald L. Mace, a zakłada ona obecnie projektowanie nie tylko przestrzeni, ale też produktów (w tym oprogramowania) i usług w sposób poprawiający ich funkcjonalność dla możliwie największego grona odbiorców, a nie tylko osób identyfikowanych jako niepełnosprawne, i spełniający oczekiwania ludzi w każdym wieku i niezależnie od ich kondycji psychofizycznej, czy pochodzenia. W artykule omówiono założenia tego podejścia oraz możliwe obszary, w których może być użyteczne, przedstawiono też przykłady adaptacji jego standardów w kilku amerykańskich bibliotekach publicznych.

Biblioteka Uniwersytetu Helsińskiego, a od 2006 r. – Narodowa Biblioteka Finlandii (BNF), jest obecnie finansowaną niezależnie od Uniwersytetu instytucją, która świadczy usługi IT na rzecz wszystkich obywateli, współpracując z innymi instytucjami pamięci (archiwa, muzea) i placówkami naukowo-badawczymi. Oprócz druków, zapisów dźwięku i mikrofilmów, BNF archiwizuje wybrane strony www (od ostatniej dekady), treści z Twittera i wybrane filmy z You Tube.

W świecie zdominowanym przez szybki rozwój ICT, instytucje informacyjne, takie jak biblioteki, muzea i archiwa (BMA), muszą się mierzyć z różnego typu wyzwaniami, związanymi ze zmianą ich funkcji i koniecznością wprowadzania nowych usług i procedur opracowywania, dystrybucji i przechowywania zasobów, oraz przedefiniowaniem tradycyjnych ról i zasad funkcjonowania. Ponieważ każdy, nawet prosty proces zmian w danej organizacji angażuje wiele osób, poznanie związanych z nim odczuć i opinii pracowników oraz wykorzystanie ich wiedzy do planowania i kierowania przyszłym działaniami jest konieczne by móc osiągnąć zakładane cele transformacji. Na podstawie wyników badania przeprowadzonego wśród personelu chorwackich placówek sektora publicznego, w artykule omówiono sposób postrzegania przez pracowników BMA zmian organizacyjnych, technologicznych, kadrowych, dotyczących miejsca i warunków pracy oraz świadczonych usług, a także różnych aspektów zarządzania zmianą. Poddano również ocenie stopień implementacji w tym sektorze teorii i praktyki planowania i kontroli wprowadzanych modyfikacji.

Architektura i wzornictwo biblioteczne stały się w ostatniej dekadzie bardzo popularnym tematem – w serwisach informacyjnych i na portalach społecznościowych oglądać można rozpowszechniane błyskawicznie w sieci serie zdjęć monumentalnych, postmodernistycznych i zaawansowanych technologicznie projektów bibliotek, które, wraz z ożywianiem debaty na temat społecznej wartości tych instytucji, zaczęto realizować w stolicach wielu państw – w przypadku krajów o wyższych dochodach można mówić wręcz o podchodzeniu do bibliotecznych inwestycji jak do architektonicznego spektaklu. Globalny nacisk na traktowanie wybranych bibliotek publicznych jako lokalnej wizytówki, turystycznej atrakcji, czy też krajowego lub miejskiego symbolu statusu i narodowej dumy ma zdaniem autora negatywny efekt na sektor biblioteczny i nie jest najlepszym pomysłem na wydawanie publicznych środków.

Media społecznościowe i urządzenia mobilne mogą często utrudniać koncentrację i wpływać na efektywność procesu uczenia się, a stała dostępność Internetu zmienia także znacząco nawyki związane z nauką i realizacją zadań akademickich. W 2013 r. autorzy przeprowadzili badanie obserwacyjne w dwóch bibliotekach amerykańskich szkół wyższych mające ustalić, jak nowe media determinują zachowania informacyjne studentów w środowisku bibliotecznym. W kolejnym roku projekt ten rozszerzono o dwie kolejne uczelnie (obserwacjami objęto łącznie 2 773 osoby z kierunków na poziomie licencjackim), sprawdzając nie tylko interakcje badanych z sieciowymi technologiami i faktyczny czas poświęcany uczeniu się, lecz również sposób wykorzystania przestrzeni i usług bibliotek oraz ewentualne różnice między badanymi instytucjami. W artykule zaprezentowano raport porównujący i podsumowujący wyniki obu badań oraz wykorzystaną w nich metodologię, na tle podobnych, zrealizowanych wcześniej programów badawczych.

Uniwersytet stanowy Kansas (University of Kansas –KU) kształci ok. 28 tys. studentów i zatrudnia 5300 personelu. Od 2009 r. zarządzają nim nowe władze, których celem jest m.in. utrzymanie dotychczasowej liczby osób na studiach licencjackich, zachęcenie podobnego jak dotąd ich odsetka do kontynuowania nauki na studiach magisterskich i doktoranckich, obniżenie kosztów działalności, zwiększenie efektywności nauczania i uznania ze strony miejscowej społeczności. W ramach programu „Zmiany prowadzące do doskonałości” (Changing for Excellence) powołano grupę roboczą analizującą pracę wszystkich jednostek administracyjnych, w tym biblioteki.

Przyszłość książek i bibliotek jest przedmiotem wielu spekulacji i debat, i postrzegana jest z wielu różnych perspektyw. O zastanowienie się nad ich rolą i scenariuszami rozwoju z punktu widzenia projektanta poproszono grupę studentów architektury, kończących studia pierwszego stopnia na jednej z uczelni w Wielkiej Brytanii. Postawiono przed nimi zadanie zaprojektowania „repozytorium książek” celowo unikając w nazwie i opisie projektu słowa „biblioteka”, które mogłoby ograniczać podejście do zadania. Zachęcono studentów do podejścia do książki jako pojedynczego obiektu i części zbioru, a także do rozważenia relacji łączących książkę i czytelnika, książkę i repozytorium oraz repozytorium i miasto. Jako lokalizację projektu wskazano centrum Liverpoolu, niektórzy uczestnicy zaproponowali jednak inne miejsca. W przedsięwzięciu wzięło udział jedenaścioro studentów (trzy kobiety, ośmiu mężczyzn). W artykule omówiono ich 7 wybranych prac.

Powierzchnia jaką dysponują biblioteki jest jednym z ich najcenniejszych atutów, jednak wraz z ekspansją nowych technologii zapotrzebowanie na jej poszczególne funkcje (magazynowe, użytkowe i in.) ulega znaczącym zmianom. Również powstanie koncepcji information commons (knowledge commons) (zob. BABIN [1], [2], [3], [4]) wpłynęło znacząco na strategiczne przedefiniowanie i kreatywne rozszerzenie sposobów wykorzystania i projektowania przestrzeni bibliotecznej i stworzenie wzajemnie uzupełniających się powiązań między technologią i architekturą. Innowacyjne podejście do designu i adaptacji budynków bibliotecznych na potrzeby ery cyfrowej zyskało szczególna popularność w bibliotekach akademickich w Hongkongu. W artykule przedstawiono efekty transformacji biblioteki Hong-Kong University of Science and Technology (HKUST) i wyodrębnienia w jej wnętrzu zintegrowanej przestrzeni edukacyjno-informacyjnej – learning commons (LC)

We wstępnej części artykułu omówiono definicje i sposoby rozumienia pojęcia przestrzeni w  naukach humanistycznych (w filozofii, lingwistyce, teorii literatury, teorii kultury), urbanistyce oraz w naukach społecznych (socjologii, ekonomii), a następnie skupiono się na analizie różnych aspektów jego wykorzystania w bibliotekarstwie.

Życie współczesnych ludzi w dużych metropoliach kształtowane jest w coraz większym stopniu przez cyfrowe rozwiązania określane mianem „inteligentnych” (karty elektroniczne, smartfony, systemy informatyczne i komunikacyjne, sieci nadzoru itp.), w coraz bardziej nierozerwalny sposób powiązane z fizyczną tkanką miejską oraz życiem społecznym i prywatnym mieszkańców. Coraz większe zainteresowanie społeczności naukowej, przemysłu, władz samorządowych, organizacji pozarządowych i planistów wzbudza też termin „inteligentne miasto” (ang. smart city), który stał się nieodzownym stałym elementem debat politycznych dotyczących wykorzystywania potencjału nowych technologii i mediów oraz kapitału ludzkiego w celu efektywniejszego zarządzania miejską infrastrukturą i dostępnymi zasobami oraz lepszego zaspokajania potrzeb mieszkańców. Hasło smart city służy głównie do opisu i promocji innowacyjnych technologii usprawniających świadczenie usług infrastrukturalnych i wspierających personalizację życia w mieście na poziomie przestrzennym, społecznym i mentalnym. Autorzy proponują alternatywne spojrzenie na rolę nowych mediów w miejskiej rzeczywistości przez pryzmat koncepcji „własności”, analizując, jak dzięki cyfrowej kulturze obywatele mogą angażować się w sprawy społeczne i kolektywnie działać na rzecz rozwiązywania wspólnych problemów i współtworzenia wyglądu i funkcjonalności miasta.