Babin

W artykule przedstawiono dane statystyczne dotyczące ruchu wydawniczego i księgarstwa w Rosyjskiej Federacji (RF) w roku 1990 i w roku 2014, zestawiając je ze statystykami dla Białorusi i Kazachstanu w celu ukazania głównych kierunków zmian na rynku książki.

Jesienią 2014 roku, po rozporządzeniu prezydenta Rosji, Rosyjska Izba Książki weszła w skład informacyjnej agencji ITAR-TASS i przestała funkcjonować jako odrębna struktura organizacyjna i prawna. System pozyskiwania i rozdzielania przez nią egzemplarza obowiązkowego (eo) (por. babin.bn.org.pl/?p=1894) pozostał na razie bez zmian. W kraju rozwinęła się dyskusja dotycząca zmniejszenia liczby dostarczanego przez wydawców eo, tworzenia kopii elektronicznych drukowanych dokumentów i zmiany sposobu pozyskiwania eo. W artykule omówiono projekt Ministerstwa Kultury, który przewiduje dostarczanie przez wydawców do bibliotek narodowych 3 elektronicznych kopii publikacji drukowanych na terenie Rosji (na trwałym nośniku).

W artykule omówiono zmiany zachodzące na rynku książki w Stanach Zjednoczonych, w tym postępujące zróżnicowanie i dezintermediację współczesnego krajobrazu wydawniczego Ameryki Północnej, związane z coraz silniejszą pozycją niezależnych wydawców i rosnącą popularnością ruchów DIY (zrób to sam) oraz samodzielnego publikowania przez autorów swoich prac przy pomocy internetowych serwisów i platform e-publishingu. Przedstawiono również relacje między bibliotekami a małymi oficynami wydawniczymi, wyzwania związane z włączaniem publikowanych w niezależnym obiegu tytułów do zbiorów bibliotecznych oraz inicjatywy podejmowane w środowisku bibliotek szkolnych w celu wspierania i promocji niezależnej działalności wydawniczej.

Do usług oferowanych przez biblioteki publiczne w Stanach Zjednoczonych zalicza się od kilku lat promowanie inicjatyw samodzielnego publikowania w lokalnych społecznościach i wspieranie rozwoju i autonomii lokalnych pisarzy przez wskazywanie im odpowiednich technologii, narzędzi i zasobów oraz ułatwianie dotarcia do odbiorców i innych twórców. Placówki te odgrywają również rolę inkubatorów niezależnej twórczości, zwłaszcza tej poświęconej lokalnym tematom.

Ruch wydawniczy w Hiszpanii rozwija się dobrze od czasów pojawienia się pierwszych pras drukarskich i obecnie w kraju tym publikuje się dziesiątki tysięcy tytułów rocznie, głównie w języku hiszpańskim, a lokalny przemysł wydawniczy jest czwartym, co do wielkości, na świecie, ma też pozycję lidera na latynoamerykańskim rynku książki. Mimo dobrego rozwoju tego sektora, wskaźniki czytelnictwa w Hiszpanii są niższe niż w krajach sąsiednich, a stały wzrost sprzedaży książek elektronicznych zmusił tradycyjnych wydawców do przedefiniowania strategii wydawniczych i modyfikacji modeli biznesowych, oraz walki z konkurencją ze strony dużych platform wydawniczych i księgarskich (Amazon, Barnes and Noble itp.) wchodzących na hiszpański rynek. Skutkiem tych przemian jest z jednej strony masowa migracja wszystkich wydawców na formaty elektroniczne, z drugiej – pojawienie się nowych producentów e-booków. W artykule przeanalizowano, jak nowe, cyfrowe technologie informacyjno-komunikacyjne, a w szczególności publikowanie elektroniczne wypadają na tle konwencjonalnej działalności wydawniczej, jakie jest tło i przyczyny zachodzących zmian i w jakim stopniu mogą one wpłynąć na przyszłe modele czytelnictwa i publikowania w Hiszpanii.

Autorki porównały dane statystyczne dotyczące ruchu wydawniczego i rynku księgarskiego w Rosji. Źródłami danych były państwowe statystyczne bazy Rosyjskiej Izby Książki (RIK) „Pečat’ RF” („Druki Rosyjskiej Federacji”) z lat 2010-2012 oraz dane z systemu wydawniczo-księgarskiego RIK „Knigi v naličii i pečati” – KNP („Książki opublikowane i w druku”; ang. „Books in Print”). Statystyka państwowa rejestruje wszystkie publikacje ukazujące się drukiem na terenie Rosyjskiej Federacji, gdy system KNP tylko ich część sprzedawaną w sieci księgarskiej.

Kształt działalności bibliotek uniwersyteckich zależy od wielu różnych czynników i trudno stwierdzić obecnie, które z nich okażą się decydujące dla dalszych losów tych instytucji. Wg autorów, przyszłość bibliotek jest otwarta, w znaczeniu powiązań z modelem Open Access (OA), i współzależna od dalszego rozwoju ruchu OA, a placówki te powinny odgrywać istotną rolę w zmianie krajobrazu komunikacji naukowej. Ich podstawowe funkcje ulegną przesunięciu z kupowania informacji dla swoich użytkowników na wspieranie otwartego dostępu do publikacji naukowych i danych badawczych, zarządzanie wiedzą produkowaną przez uczelnie, w ramach których funkcjonują, oraz upowszechnianie wyników ich badań. Postulują też, by w ciągu kolejnych 20 lat, w których publikowanie w trybie Open Access (OA) może stać się dominującym modelem rozpowszechniania artykułów naukowych, centralnym punktem misji bibliotek stało się usuwanie barier ograniczających wolny przepływ i wymianę informacji i podejmowanie działań na rzecz powszechnego dostępu do zasobów informacyjnych w skali globalnej.

W artykule przedstawiono działalność wydawniczą prowadzoną przez biblioteki narodowe, naukowe i publiczne z Francji, Wielkiej Brytanii, Brazylii i Australii, omawiając pokrótce jej uwarunkowania i nowe trendy w publikowaniu, w kontekście wyzwań, przed jakimi stoi branża książkowa, w tym – konieczności wypracowania nowych modeli biznesowych i dróg dystrybucji oraz metod radzenia sobie z konkurencją ze strony globalnych dostawców online. Analizowano m.in. format oferowanych przez biblioteki tytułów, sposoby i miejsca ich sprzedaży, zakres tematyczny wydawanych publikacji i dostępność ich cyfrowych wersji, koncentrując się głównie na wynikach konwencjonalnej produkcji wydawniczej (książki drukowane i elektroniczne, katalogi wystawowe i produkty audio), z wyłączeniem bieżących bibliografii, raportów rocznych, sprawozdań finansowych itp.

W artykule przedstawiono i podsumowano w formie licznych tabel dane statystyczne dotyczące rynku wydawniczego książek w Rosji w 2011 r. oraz przeanalizowano wskaźniki produkcji drukowanych i elektronicznych publikacji, a także trendy związane z rozwojem przemysłu wydawniczego w tym kraju i zmiany, jakie zaszły w tym zakresie w relacji do poprzedniego roku.

Systematycznie wzrastający w Czechach VAT na książki, spadek produkcji wydawniczej w latach 2009 i 2010 (w relacji do roku poprzedniego) oraz przedłużającycy się kryzys ekonomiczny wskazywały na możliwość dalszej zapaści na rynku księgarskim i brak nadziei na powrót dobrych czasów z początku lat 90. XX wieku, kiedy to masowo wydawano i czytano zabronioną wcześniej w socjalizmie literaturę. Zaskoczeniem okazały się więc statystyki wydawnicze wskazujące na opublikowanie w 2011 roku 18 985 tytułów, czyli o 1931 tyt. więcej (11%) niż w roku 2010 (por. babin.bn.org.pl/?p=1617).