Babin

W artykule omówiono doświadczenia związane z automatyzacją podstawowych funkcji i usług biblioteki Adeyemi College of Education (ACE) w Nigerii i procesem implementacji zintegrowanego systemu bibliotecznego Koha o otwartym kodzie źródłowym (por. BABIN 2009/3/212, BABIN 2010/4/257). Zreferowano m,in. wymagania stawiane nowemu systemowi, czynniki, które zdecydowały o wyborze wolnego oprogramowania Koha (wersja 3.0.1) i wyzwania, z którymi musiano się zmierzyć w trakcie jego adaptacji.

VuFind to program open source do prezentacji i przeszukiwania bibliotecznych katalogów w Internecie oraz jedno z pierwszych niekomercyjnych narzędzi stosowanych do budowy OPAC drugiej generacji (SOPAC), wzbogaconych o funkcje sieci 2.0. System ten został stworzony na Villanova University i rozwijany jest we współpracy z bibliotekami na całym świecie. Zapewnia m.in. możliwość jednoczesnego wyszukiwania wszelkiego rodzaju katalogów i elektronicznych zasobów bibliotecznych: rekordów książek, czasopism, dokumentów audio i video, artykułów, baz danych, instytucjonalnych bibliografii czy repozytoriów. Mimo, że od czasu jego udostępnienia (2008 r.) na rynku pojawiło się wiele konkurencyjnych, własnościowych rozwiązań o podobnych interfejsach (Primo, EBSCO Discovery,Worldcat Local itp.), wyróżnialną cechą VuFind jest nadal łatwość jego adaptacji do lokalnych potrzeb, w tym możliwość kontrolowania tego, co i w jaki sposób jest indeksowane oraz wykorzystania jako nakładka (ang. front-end) dla różnego typu serwisów (w tym płatnych) i zapewnienia do nich jednego punktu dostępu (w przypadku własnościowych systemów opcja ta jest dostępna zazwyczaj jedynie, jeśli wszystkie programy i aplikacje zostaną zakupione u jednego producenta).

Autor artykułu, przez wiele lat przewodniczący LIBER i CERL oraz długoletni dyrektor Biblioteki Uniwersyteckiej w Göttingen, prezentuje najnowsze osiągnięcia niemieckich bibliotek akademickich, publicznych i szkolnych. Biblioteki przeżywają swój renesans, a nowe technologie stwarzają im nowe szanse. Budowane są nowe siedziby bibliotek naukowych i publicznych, przystosowane do ich nowych funkcji.

Przyszłość bibliotek naukowych wytyczył raport komisji „Przyszłość infrastruktury informacyjnej”, w którym określono obszary, które powinny być unowocześnione i rozwijane we współpracy wielu instytucji: licencje krajowe, archiwizacja źródeł cyfrowych, dokumenty nietekstowe dla nauki, środowisko wirtualne dla badań naukowych, digitalizacja dziedzictwa kulturowego, Open Access dla nauki, kompetencje informacyjne oraz kształcenie.

Technologie cyfrowej produkcji (TCP), takie jak drukowanie przestrzenne (ang. 3D printing), tworzone na zasadzie open source (por. BABIN 2011/2/74), postrzegane są obecnie w prasie popularnej jako rozwiązania przełomowe, mające przynieść rewolucyjne zmiany w życiu społecznym, wokół ich rzekomo transformacyjnego wpływu i roli narosło jednak wiele mitów. Aby móc realnie ocenić potencjał TPC, warto rozważyć, w jaki sposób projekty tego typu wdrażane są w środowiskach twórczych. W tym celu, na podstawie własnego raportu z projektu Materializing Digital Information (2010) oraz przeglądu literatury przedmiotu, autorzy analizują sposoby wykorzystania jednej z metod TCD – technologii szybkiego wykonywania prototypów (ang. rapid prototyping) przy pomocy drukarki 3D, przez architektów, projektantów i zwolenników ruchów DIY, czyli w kontekstach, w których zagadnienia związane z drukowaniem przestrzennym mają najbardziej konkretny wymiar; omawiają również społeczne i technologiczne innowacje związane z rozwojem TCP.

Chatboty (chatterboty) to komputerowe oprogramowanie imitujące człowieka, pozwalające poprzez tekstowy interfejs na prowadzenie dialogu w języku naturalnym. Wykorzystuje się je m.in. jako wirtualnych przewodników po serwisach internetowych lub jako interaktywne, wirtualne postacie, zastępujące żywych konsultantów lub asystentów. Aplikacje te znane są doskonale pokoleniu wychowywanemu na grach online, biblioteki chcące przyciągnąć do siebie tę grupę odbiorców mogą więc rozważyć zastosowanie chatbotów jako dodatkowych narzędzi interaktywnego kontaktu z użytkownikami. W artykule, na przykładzie pilotażowego projektu zrealizowanego na Uniwersytecie Nebraska-Lincoln (UNL), omówiono możliwości wykorzystania technologii sztucznej inteligencji w bibliotecznych serwisach informacji naukowej, do udzielania odpowiedzi nt. biblioteki i jej zasobów.

Od lat 80. obserwuje się we Francji tendencję spadku czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży. Powodem omijania bibliotek jest, między innymi, wymagana w bibliotekach cisza i brak możliwości interaktywnego korzystania z biblioteki. Aby zachęcić dzieci i młodzież do odwiedzania tych placówek, powstał projekt Interaktywnej Biblioteki Edukacyjnej (BIP) oparty o technologie RFID. Technologia RFID, zazwyczaj stosowana w bibliotekach do identyfikacji i lokalizacji zbiorów, ułatwiająca zarządzanie kolekcjami bibliotecznymi i ich zabezpieczenie, w projekcie BIP została wykorzystana do identyfikacji dokumentów na półkach, połączonej z systemem analizy wykorzystania poszczególnych książek w czasie rzeczywistym oraz systemem analizy statystycznej.

Morawska Biblioteka Ziemska w Brnie (MBZ) należy do instytucji odpowiedzialnych za archiwizację i ochronę narodowego zasobu bibliotecznego oraz archiwalnego. Z tym wiąże się szczególnie istotny problem zachowania dokumentów na nośnikach papierowych, wydanych w okresie od drugiej połowy XIX w. aż do schyłku lat 90. XX w. i ulegających degradacji z powodu kwasowości papieru. Żywotność takich dokumentów sięga tylko 150-200 lat, więc cześć z nich już przekroczyła tę czasową granicę, zaś pozostałe się do niej nieuchronnie zbliżają. Do ich ratowania mogą być stosowane różne techniki i technologie odkwaszania i zarazem wzmacniania papieru, w zależności od przyjętego kryterium. Po ich zwięzłym przedstawieniu w artykule skupiono się na odkwaszaniu masowym oraz na podejściu do tego tematu w Czechach.

W ostatnich latach coraz więcej wydawców zaczyna dostarczać bibliotekom akademickim nośniki pamięci USB (ang. flash drive (FD), pendrive) nie tylko z zapisaną ofertą swoich produktów i usług, ale również z treścią sprzedawanych przez siebie tytułów, promując na FD pełne wersje książek elektronicznych i seryjnych wydawnictw. W artykule przedstawiono historię tej technologii, zmiany, jakim podlegała oraz obecny zakres jej zastosowań, z uwzględnieniem możliwości wykorzystania FD jako nowego formatu dla publikacji; przedstawiono też jak używane są urządzenia tego typu w amerykańskich bibliotekach szkół wyższych.

Wraz z wprowadzeniem nowej struktury organizacyjnej w Słowackiej Bibliotece Narodowej (SBN) na początku 2011 r. powstał nowy Dział Zintegrowanego Centrum Konserwacji i Digitalizacji oraz Informacyjnych i Komunikacyjnych Technologii (DZCKDiIKT). Składają się na niego cztery jednostki: Pracownia Digitalizacji, Pracownia Konserwacji, Ośrodek Informacyjnych i Komunikacyjnych Technologii oraz Archiwum Internetowe, w których zatrudniono 22 osoby, łącznie z tymi pracującymi zaocznie. Zakres działania DZCKDiIKT obejmuje zadania SNK na poziomie planowania, koordynowania, realizacji i rozwoju w dziedzinie automatyzacji, cyfryzacji i konserwacji, sprawnego i skoordynowanego funkcjonowania całej linii technologicznej SBN oraz różnego zastosowania technologii informacyjnych i komunikacyjnych. Działania te podejmuje nie tylko dla samej SBN ale i na rzecz innych bibliotek oraz szerzej poprzez uczestnictwo w projektach krajowych i międzynarodowych. DZCKDiIKT pełni też rolę ośrodka naukowo-badawczego oraz normalizacyjnego w zakresie IT. Realizuje przy tym własne zadania jak też współpracuje na tym polu z innymi instytucjami.

Telepraca, czyli wykonywanie obowiązków służbowych poza siedzibą zakładu pracy, przy pomocy urządzeń telekomunikacyjnych, uważana niegdyś za niepraktyczne rozwiązanie dla bibliotek, zaczyna być wykorzystywana także w tych placówkach – tę formę zatrudnienia wprowadzono z powodzeniem w części bibliotek akademickich w Stanach Zjednoczonych, w działach zajmujących się m.in. wypożyczeniami międzybibliotecznymi, katalogowaniem materiałów cyfrowych czy kontrolą autorytatywną. Testuje się w nich również różne narzędzia i urządzenia umożliwiające zdalne realizowanie powierzonych zadań zarówno telepracownikom, jak i stacjonarnym bibliotekarzom, którzy z różnych względów musząopuścić miejsce pracy (wyjazdy służbowe, konferencje itp.). W artykule omówiono wyniki badania sprawdzającego przydatność tabletu iPad do zarządzania zasobami elektronicznymi (ZE) biblioteki Texas A&M University (TAMU).