Babin

Zachodnie społeczeństwa starzeją się w bardzo szybkim tempie (szacuje się, że w 2050 r. 1/3 obywateli Hiszpanii będą stanowić ludzie po 55 r. życia). Jednocześnie, wraz z tym procesem, postępuje bardzo szybka ekspansja nowych technologii w codziennym życiu, a dla osób starszych funkcjonowanie w świecie nowych rozwiązań informacyjno-komunikacyjnych wiąże się z koniecznością pokonywania wielu barier. Zjawiska te są przedmiotem dużego zainteresowania naukowców i przeprowadzono wiele badań poświęconych sposobom integracji ICT w krajach rozwiniętych. W artykule przeanalizowano nawyki konsumenckie i zwyczaje związane z wykorzystywaniem nowinek technologicznych przez osoby starsze, koncentrując się na ich percepcjach, poziomie wiedzy i wykształcenia oraz stopnia adaptacji do nowych form komunikacji, w celu określenia, czy kompetencje cyfrowe tej grupy społecznej są wystarczająca, a dostępne zasoby audiowizualne – dopasowane do jej potrzeb, i czy starzejące się populacje są przygotowane na to, co ma im do zaoferowania Internet i do czego obligują je wprowadzane przez władze i przemysł innowacje (e-administracja, e-handel i in.). Badanie przeprowadzono w trzech krajach Unii Europejskiej: Wielkiej Brytanii, Francji i Hiszpanii. Autorzy podjęli w nim też próbę dokonania porównania uzyskanych wyników i sformułowania na tej podstawie wniosków i zaleceń, które mogłyby pomóc seniorom w lepszym wykorzystaniu możliwości zapewnianych przez ICT i zdobyciu umiejętności mierzenia się z wyzwaniami związanymi z życiem we współczesnym, cyfrowym społeczeństwie.

Jednym z zadań edukacji z zakresu nauk humanistycznych, przyrodniczych i społecznych jest kształtowanie twórczej i krytycznej postawy wobec rzeczywistości, umiejętności krytycznego myślenia, analizy argumentów oraz ich opisywania i uzasadniania, zapewniających podstawy do dalszego samorozwoju i dalszych sukcesów akademickich. Wiele uczelni kształcących w duchu nauk wyzwolonych oferuje więc studentom pierwszego roku zajęcia z edukacji informacyjnej i pisania esejów argumentacyjnych, których częścią są prowadzone przez bibliotekarzy ćwiczenia uczące. jak konstruować artykuły badawcze od strony naukowej, czyli jak szukać źródeł i jak je ocenić i cytować w swoich pisemnych pracach. Celem przedstawionego w artykule badania było przetestowanie zaadaptowanej na sesjach bibliotecznych metody nauczania kompetencji informacyjnych przy pomocy zasad argumentacji brytyjskiego filozofa Stephena Toulmina, by pomóc studentom w rozwijaniu zadanych tematów, ewaluacji źródeł i tworzeniu lepszych uzasadnień, wolnych od błędu konfirmacji (faworyzowania informacji potwierdzających własne przekonania i percepcje).

W artykule przeanalizowano specyfikę brazylijskiego rynku książki, dynamikę sprzedaży wydań drukowanych i elektronicznych, dane dotyczące czytelnictwa w tym kraju, możliwe kierunki jego transformacji i czynniki mające wpływ na poziom akceptacji mobilnych technologii i cyfrowych formatów oraz na wyniki sprzedaż literatury w formie tradycyjnej. Przedstawiono następnie wyniki badania poświęconego preferencjom czytelniczym Brazylijczyków dotyczącym tradycyjnej i cyfrowej formy lektury, oraz relacjom między tymi dwoma typami publikacji.

Coraz bogatsza oferta dostawców baz online oraz pojawienie się sieciowych multiwyszukiwarek wymusza konieczność dostosowania metod prowadzenia edukacji informacyjnej (EI) do nowego środowiska informacyjnego i zachodzących w nim zmian. W artykule omówiono piśmiennictwo poświęcone implementacji platform zintegrowanego wyszukiwania w bibliotekach szkół wyższych i sposobom ich wykorzystywania przez studentów, a następnie przedstawiono propozycję uczenia i ewaluacji kompetencji informacyjnych, w której jako priorytetowy cel potraktowano naukę umiejętności krytycznego myślenia przy ocenie sieciowych zasobów możliwych do znalezienia dzięki nowym narzędziom lokalizacji informacji i systemom zintegrowanego wyszukiwania zasobów bibliotecznych. Wykorzystano w niej, jako ramy teoretyczne, koncepcję „formatu jako procesu” i przeanalizowano, na przykładach, w jaki sposób można włączyć to pojęcie do zajęć EI i jakie stosować strategie, by osiągnąć zakładane efekty nauczania .

Amerykańscy bibliotekarze zajmują się od lat organizacją i planowaniem usług dostosowanych do potrzeb przedstawicieli marginalizowanych grup społecznych, działając często w szarej strefie między własnym zakresem obowiązków, a obszarami działań innych służb. Lata gospodarczej zapaści stały się dla nich kolejnym sprawdzianem zmuszającym do określenia na nowo granic zawodowej odpowiedzialności i formuły postępowania w konfrontacji z życiowymi problemami czytelników, takimi jak utrata pracy czy domu. Aby zachować właściwe proporcje między świadczeniem personalizowanych usług a wchodzeniem w kompetencje pracowników opieki społecznej, i móc zaoferować potrzebującym fachową i przydatną pomoc, pracownicy bibliotek muszą rozumieć konkretne potrzeby informacyjne użytkowników znajdujących się w różnego typu kryzysowych sytuacjach, a traktowanie biblioteki jako punktu dostępu, czy też bramki do usług socjalnych wymaga całkiem nowego mentalnego nastawienia jej personelu.

We wstępnej części artykułu zaprezentowano system szkolnictwa wyższego w Izraelu, zwracając uwagę na znaczny wzrost, w ciągu dekady, liczby osób studiujących, zwłaszcza na poziomie licencjackim (1991 r. – 56 tys. osób; 2002 r. – 170 tys.; 2011 r. – 226 tys.). W 2011 r. studia magisterskie podjęło 54 tys. osób, a doktoranckie – 10,6 tys. Zważywszy, że ludność Izraela w 2011 r. liczyła 7,6 mln osób powyższe liczby świadczą o wysokim stopniu skolaryzacji na poziomie wyższym. Za budżet, programy nauczania, planowanie rozwoju uczelni itp. odpowiada w Izraelu Komitet ds. Szkolnictwa Wyższego (CHE – The Council for Higher Education), natomiast za komputeryzację uczelni i bibliotek – Międzyuczelniany Ośrodek Cyfrowych Usług Informacyjnych MALMAD.

Mimo stałego rozwoju usług e-administracji i wzrostu ich zakresu i złożoności, istnieje nadal duża liczba obywateli, dla których z wielu różnych względów (brak wiedzy, umiejętności, słaby dostęp do technologii sieciowych i in.) serwisy te pozostają niedostępne. Szukając możliwości realizacji swoich potrzeb w nowym, elektronicznym systemie, osoby wykluczone cyfrowo korzystają często z pomocy pośredników informacji, takich jak biblioteki i inne instytucje sektora publicznego. Również władze, w coraz większym stopniu, polegają na bibliotekach jako ośrodkach mających zapewniać mieszkańcom pierwszy punkt dostępu do e-administracji oraz odpowiednie szkolenia i wsparcie informacyjne i techniczne (por. BABIN 2008/2/129, BABIN 2010/3/183). W artykule przedstawiono wyniki badania poświęconego analizie achowań informacyjnych i ich wpływu na poziom wykorzystania sieciowych usług organów administracyjnych, identyfikacji barier w przepływie istotnych społecznie informacji oraz określeniu interakcji między placówkami bibliotecznymi i agencjami rządowymi w kontekście teorii światów informacyjnych i badań nad cyfrową integracją. Celem nadrzędnym projektu było zaprojektowanie na tej podstawie zasobu online dla bibliotekarzy świadczących dla swoich użytkowników usługi związane z e-administracją.

Szybki rozwój technologii 2.0 i sieci społecznościowych wpłynął znacząco na zmianę paradygmatu edukacji informacyjnej (EI) i zapoczątkował myślenie o niej w kontekście interaktywnych, partycypacyjnych środowisk, w które angażują się studenci, i które wiązane są przez badaczy z erozją kontekstów informacyjnych, wynikającą m.in. z decentralizacji i oddolnego charakteru klasyfikacji zasobów sieciowych. Dostosowanie programów kształcenia do nowych, sieciowych wyzwań i dekontekstualizacji informacji wydaje się podstawowym problemem edukacyjnym i głównym zadaniem pedagogiki 2.0. W artykule zaproponowano przetestowany praktyce, nowy model nauczania i ćwiczenia EI, wykorzystujący platformy społecznościowe do uczenia metaliteracy – metapiśmienności rozumianej przez autorki jako krytyczna świadomość tego, co i dlaczego robimy z informacją oraz umiejętność skutecznego uczestnictwa w środowiskach online.

Dostęp do Internetu i nowych technologii ma pozytywny wpływ na wiele prywatnych i społecznych aspektów ludzkiego życia, jednak rozwojowi mediów i wzrostowi ich oddziaływania nie towarzyszy promocja kształcenia związanych z nimi kompetencji. Edukacja medialna (ang. media literacy education – MLE), czyli kształtowanie umiejętności świadomej oceny, wyboru i wykorzystywania środków masowego przekazu oraz komunikowania się płaszczyźnie słownej, wizualnej i dźwiękowej, przy użyciu tradycyjnych i nowoczesnych metod i narzędzi, postrzegana jest jako podstawowe prawo obywateli, stanowi jednak wyzwanie dla systemów edukacyjnych. W nowym paradygmacie kultury partycypacyjnej i technologicznej interaktywności, jednym z zadań szkolnictwa powinno być kształcenie prosumentów – czyli zarówno odbiorców, jak i twórców informacji. Obywatel-prosument ma być przygotowany do podejmowania roli odbiorcy zasobów audiowizualnych i nowych mediów, organizatora informacji oraz producenta i autora krytycznych, odpowiedzialnych i twórczych przekazów, i brania aktywnego udziału w życiu społecznym, a konstruktywny, autonomiczny sposób konsumpcji i produkcji treści, z wykorzystaniem różnych strategii, ma być jednym celów współczesnego procesu kształcenia w zakresie MLE. W artykule omówiono podstawowe parametry audiowizualnej biegłości i przedyskutowano konieczność włączenia MLE do programów nauczania od najwcześniejszych etapów edukacji, jako kroku w kierunku budowy prosumpcyjnego społeczeństwa; omówiono też warunki powodzenia takich inicjatyw edukacyjnych i obecny stan MLE w Hiszpanii.

W artykule omówiono założenia i częściowe wyniki projektu realizowanego w Brazyli w ramach studiów doktoranckich na wydziale Informacji Naukowej Universidade Federal da Bahia. Jego celem jest stworzenie a następnie wdrożenie modelu pośrednictwa informacyjnego na rzecz cyfrowej i społecznej integracji mieszkańców ubogiego rejonu Santa Clara (SSC) w João Pessoa (stan Paraíba), z wykorzystaniem cyfrowych informacji i technologii informacyjno-komunikacyjnych