Babin

Analfabetyzm jest we Francji kluczowym problemem społecznym od ponad 40 lat, a badania z lat 2011-2012 wykazały, że nadal około 7% populacji w wieku od 18 do 65 lat (2,5 mln osób) to osoby wykluczone z aktywnego uczestnictwa w kulturze i życiu społecznym ze względu na brak wystarczającej umiejętności czytania ze zrozumieniem, pisania i liczenia. Nie chodzi przy tym o tradycyjnie rozumiany analfabetyzm, ani o mieszkańców, dla których język francuski nie jest ojczystym, lecz o osoby, które zaliczyły co najmniej 10-letni okres nauki szkolnej i ukończyły 16 lat, jednak mają trudności ze sprawnym funkcjonowaniem we współczesnym społeczeństwie. Powody tego stanu rzeczy są różne i zaliczyć można do nich m.in. wewnętrzne uwarunkowania, problemy z identyfikacją osób mających omawiane problemy różnice regionalne, brak spójnych strategii zaradczych oraz odpowiednich szkoleń. Istotną rolę rolę na tym polu mają do odegrania biblioteki.

W debatach dotyczących przyszłości bibliotek szkół wyższych podkreśla się coraz częściej konieczność rozszerzania usług bibliotecznych m.in. o doradztwo dziedzinowe i szkolenia oraz wskazuje na znaczenie solidnych programów współpracy ze środowiskiem naukowym i studentami (ang. liason programs). W artykule omówiono piśmiennictwo poświęcone sposobom rozumienia zadań i ról bibliotekarzy dziedzinowych odpowiedzialnych za kontakty z kampusem oraz wspieranie misji naukowo-dydaktycznej uczelni, a także modele organizacji takiej współpracy i mierzenia jej wpływu na realizację celów instytucjonalnych. Przedstawiono również doświadczenia Uniwersytetu Maryland (UMD) związane z wprowadzaniem zmian organizacyjnych i rozwojem liaison program.

W artykule przedstawiono studium przypadku udanej implementacji w bibliotece akademickiej bazującego na WordPress repozytorium obiektów wiedzy (ang. learning object repository – LOR), mającego ułatwiać bibliotekarzom szersze dzielenie się materiałami dydaktycznymi online oraz pomóc w przygotowaniu i rozbudowie programów edukacji bibliotecznej. Omówiono w nim również szczegółowo praktyczne i techniczne implikacje wykorzystania oprogramowania WordPress do budowy LOR oraz wady i zalety tego rozwiązania.

W obecnych czasach, odróżnienie faktów od fikcji w wiadomościach i treściach publikowanych online jest olbrzymim wyzwaniem – nagłaśnianie i błyskawiczne rozpowszechnianie w sieciach społecznościowych i środkach masowego przekazu informacji o wydarzeniach, które nigdy nie miały miejsca, stało się w Stanach Zjednoczonych (jaki i na całym świecie) powszechnym zjawiskiem. Wg sondażu Pew Research Center z grudnia 2016 r., 23% Amerykanów nieświadomie bądź celowo udostępniało w sieci sfabrykowane doniesienia, a 64% odczuwało wątpliwości i dezorientację przy ocenie podstawowych faktów i zdarzeń. Zdaniem autorki, w walce z wprowadzanymi celowo do obiegu fake news, mającymi kształtować określone reakcje, postawy i wybory odbiorców, kluczową rolę mogą odebrać bibliotekarze, jako że mają odpowiednią wiedzę i ustaloną reputację jako eksperci w zakresie edukacji informacyjnej. W artykule omawia, w jaki sposób pracownicy bibliotek mogą pomagać uczniom i studentom w weryfikacji treści niewiadomego pochodzenia i nieustalonej prawdziwości oraz uczyć, jak odróżniać i traktować sceptycznie reklamy, artykuły sponsorowane i opinie ze źródeł o wyraźnych afiliacjach politycznych.

Gry, uważane niegdyś w środowisku akademickim za zajęcie głównie dla dzieci i młodzieży lub element programów kulturalnych odpowiednich wyłącznie dla bibliotek publicznych, zostały „odkryte” przez biblioteki szkół wyższych w latach 80. ubiegłego wieku, jako narzędzie pomagające tworzyć oryginalną i kreatywną ofertę dla swoich odbiorców oraz jedno z podejść do szkoleń użytkowników w zakresie edukacji informacyjnej i badań piśmiennictwa. Francuskie biblioteki akademickie zaczęły wykorzystywać gry jako jedną ze strategii angażowania, edukowania i integracji użytkowników około 10 lat temu, organizując różnego typu wydarzenia – od turniejów gier planszowych po zagadki kryminalne (ang. mystery games) i wciągające (immersyjne) gry fabularne (ang. immersive role-playing games), jednak tylko kilka uczelni sformalizowało i nagłaśnia tego typu inicjatywy. Podobnie jak innego typu nietypowe działania, organizacja gier nie jest definiowana w oficjalnych dokumentach instytucji, nie ma wyznaczonego budżetu i strategii reklamowych. Jednocześnie, aktywność bibliotek akademickich w tej sferze cieszy się coraz większym zainteresowaniem w sieci www, w tym na blogach i w sieciach społecznościowych, autorka postanowiła więc przybliżyć praktyczne i teoretyczne podstawy działalności związanej z grami w kontekście nowych trendów pedagogicznych, a także płynące z niej korzyści i zasady organizacji usług tego typu. Przedstawiła również najnowsze biblioteczne programy gamifikacyjne we Francji.

Pedagogika mediów i dziennikarstwa oraz podstawowe koncepcje edukacji informacyjnej (EI) mają dużo cech wspólnych – w obu wypadkach chodzi o kształcenie podobnych kompetencji informacyjnych, czyli umiejętności ewaluacji źródeł, krytycznego myślenia, sprawdzania faktów, ustalania autorstwa oraz wyszukiwania, rozumienia, przetwarzania i prezentacji informacji. Celem autorki artykułu było sprawdzenie, czy techniki edukacyjne wdrażane na wydziałach dziennikarstwa można przystosować do użytku na zajęciach EI, jako metodę uczenia o etycznym wykorzystywaniu informacji. Odwołuje się w nim do swoich doświadczeń jako dziennikarki i absolwentki studiów z zakresu edukacji dziennikarskiej by zbadać podobieństwa między metodyką tego kierunku i EI oraz określić możliwość transferu określonych technik i podejść na potrzeby prowadzonych przez bibliotekarzy szkoleń.

W 2009 roku prof. Jeffrey Beall – bibliotekarz i autor znanego bloga poświęconego zagadnieniom publikowania w modelu otwartego dostępu, zaczął tworzyć listę tzw. drapieżnych wydawców (ang. predatory publishers), czyli firm żerujących na modelu finansowania otwartych czasopism z opłat pobieranych od autorów artykułów. W należących do takich nieuczciwych wydawców, rzekomo naukowych i recenzowanych periodykach, ukazują się, z pominięciem procesu wydawniczego i ewaluacji, wszystkie opłacone teksty, także te niespełniające w żaden sposób kryteriów naukowości. Większość piśmiennictwa poświęconego komunikacji naukowej i drapieżnym wydawcom koncentruje się na obawach środowiska naukowego związanych z publikowaniem w wątpliwej jakości czasopismach. Autorki postanowiły podejść do tego zagadnienia z innej perspektywy, analizując je w kontekście zadań i prac badawczych prowadzonych przez studentów oraz szkoleń bibliotecznych.

Jednym z zadań edukacji z zakresu nauk humanistycznych, przyrodniczych i społecznych jest kształtowanie twórczej i krytycznej postawy wobec rzeczywistości, umiejętności krytycznego myślenia, analizy argumentów oraz ich opisywania i uzasadniania, zapewniających podstawy do dalszego samorozwoju i dalszych sukcesów akademickich. Wiele uczelni kształcących w duchu nauk wyzwolonych oferuje więc studentom pierwszego roku zajęcia z edukacji informacyjnej i pisania esejów argumentacyjnych, których częścią są prowadzone przez bibliotekarzy ćwiczenia uczące. jak konstruować artykuły badawcze od strony naukowej, czyli jak szukać źródeł i jak je ocenić i cytować w swoich pisemnych pracach. Celem przedstawionego w artykule badania było przetestowanie zaadaptowanej na sesjach bibliotecznych metody nauczania kompetencji informacyjnych przy pomocy zasad argumentacji brytyjskiego filozofa Stephena Toulmina, by pomóc studentom w rozwijaniu zadanych tematów, ewaluacji źródeł i tworzeniu lepszych uzasadnień, wolnych od błędu konfirmacji (faworyzowania informacji potwierdzających własne przekonania i percepcje).

We wstępnej części artykułu zaprezentowano system szkolnictwa wyższego w Izraelu, zwracając uwagę na znaczny wzrost, w ciągu dekady, liczby osób studiujących, zwłaszcza na poziomie licencjackim (1991 r. – 56 tys. osób; 2002 r. – 170 tys.; 2011 r. – 226 tys.). W 2011 r. studia magisterskie podjęło 54 tys. osób, a doktoranckie – 10,6 tys. Zważywszy, że ludność Izraela w 2011 r. liczyła 7,6 mln osób powyższe liczby świadczą o wysokim stopniu skolaryzacji na poziomie wyższym. Za budżet, programy nauczania, planowanie rozwoju uczelni itp. odpowiada w Izraelu Komitet ds. Szkolnictwa Wyższego (CHE – The Council for Higher Education), natomiast za komputeryzację uczelni i bibliotek – Międzyuczelniany Ośrodek Cyfrowych Usług Informacyjnych MALMAD.

Współcześnie, biblioteki prowadzące edukację informacyjną dla różnego typu odbiorców, wykorzystują w coraz większym zakresie potencjał Internetu i e-learningu, szukają też innowacyjnych sposobów angażowania użytkowników przez tworzenie filmów wideo, animacji, komiksów i interaktywnych poradników. Aby ułatwić im to zadanie, autorka przedstawia wybrane, bezpłatne sieciowe narzędzia przydatne przy tworzeniu multimedialnych obiektów edukacyjnych oraz całych kursów lub modułów szkoleniowych. Wszystkie zaprezentowane zasoby bazują na modelu chmury obliczeniowej i nie wymagają instalacji żadnego oprogramowania. Przy każdym podano, wraz z odsyłaczami, przykłady ich zastosowań w bibliotekach. Przedstawiono też listę stron, blogów i forów, na których można śledzić aktualności i najnowsze trendy dotyczące rozwoju technologii użytecznych dla bibliotekarzy.