Babin

Sukcesywne dostarczanie coraz większej liczby informacji drogą elektroniczną, w powiązaniu z koniecznością oceny efektywności świadczonych usług, skłania biblioteki do badania i implementacji narzędzi pozwalających na śledzenie wykorzystania ich zasobów sieciowych, czyli korzystania z techniki analizy statystyk sieci www. Podobnie jak inne placówki biblioteczne, Biblioteka Uniwersytetu Cornella (Cornell University Library – CUL) używała aplikacji Google Analitics (GA) do analizy dostępu i ruchu na swoich stronach internetowych. Serwis ten ma wiele zalet, wśród których jest brak opłat za użytkowanie, jednak ze względu na kwestie związane z ochroną prywatności użytkowników, może być traktowany jako nieodpowiedni dla bibliotek. W artykule przedstawiono powody, dla których w CUL zdecydowano się na wybór otwartego oprogramowania Piwik jako alternatywy dla GA, omówiono też charakterystykę i funkcjonalność tego narzędzia, procedury wykorzystane przy jego instalacji i administrowaniu oraz korzyści i wyzwania związane z rezygnacją z GA.

E-książki odgrywają coraz ważniejszą rolę w zbiorach bibliotecznych, jednak ze względu na liczbę tych publikacji oraz specyfikę modeli dostępu, zakładających np. ograniczony równoczesny użytek, ich udostępnianie i wyszukiwanie wiąże się z wieloma wyzwaniami. National Information Standards Organization (NISO) – amerykańska organizacja zajmująca się opracowywaniem i popularyzacją standardów oraz rekomendowanych praktyk dla społeczności bibliotecznej i dostawców usług informacyjnych, angażuje się od kilku lat w debaty i analizy dotyczące różnych aspektów udostępniania e-książek w bibliotekach. Działania te koncentrują się m.in. na inicjowaniu dyskusji w grupach fokusowych i bezpośrednich spotkań z zainteresowanymi stronami oraz organizacji wydarzeń edukacyjnych, takich jak wirtualne konferencje i webinaria. Dwa nowe projekty NISO: The Flexible API Framework for E-Content in Libraries (Elastyczna struktura API dla treści cyfrowych w bibliotekach) oraz E-Book Bibliographic Requirements in the Sale, Publication, Discovery, Delivery and Preservation Supply Chain (Bibliograficzne wymagania dla e-książek w sprzedaży, publikacji, wyszukiwaniu, zachowywaniu i łańcuchach dostaw) mają zapewnić uzgodnione rekomendacje dla poprawy infrastruktury dla ebooków w bibliotekach.

Dostawcy usług publicznych w wielu krajach Europy muszą radzić sobie z silną presją dotyczącą optymalizacji działań i ograniczania budżetów zasilanych z pieniędzy podatników, przy czym społeczne znaczenie instytucji kultury i nauki oceniane jest często na tle służb takich jak opieka zdrowotna czy społeczna, transport publiczny czy wymogi bezpieczeństwa związane z bieżącą sytuacją polityczną. Przy takich porównaniach, dostawcy usług kulturalnych i informacyjnych stawiani są zawsze na ostatnim miejscu, a brak skutecznej reakcji dyrekcji instytucji kultury, w tym bibliotek, na oczekiwania związane ze zwiększaniem efektywności skutkuje zazwyczaj ograniczaniem części serwisów i spadkiem ich jakości lub zamykaniem niektórych placówek. Według autorów, konieczne jest więc prowadzenie pomiarów wartości usług i gromadzenie możliwie pełnych i precyzyjnych informacji dotyczących ich użyteczności. W ostatnich latach wartość bibliotek publicznych mierzono zwykle przy użyciu metody wyceny warunkowej, pozwalającej na odkrycie preferencji użytkowników. W podejściu tym rzadko sprawdzano wartość poszczególnych usług, koncentrując się na całokształcie działalności, mimo że ogólna ocena biblioteki nie pozwala na identyfikację konkretnych potrzeb w sferze zarządzania. W artykule skupiono się więc na ewaluacji najważniejszej i najdroższej z usług bibliotecznych – wypożyczeń książek i określeniu zwrotu z inwestycji dla indywidualnych transakcji, przy użyciu metody WTP (ang. willingness to pay) oraz na analizie czynników społeczno-ekonomicznych mogących wpływać na wartości WTP i wybory użytkowników w sytuacji, gdy uzyskanie w bibliotece poszukiwanego tytułu byłoby niemożliwe.

Ze względu na szybki wzrost cen czasopism i książek naukowych oraz subskrypcji baz danych, coraz więcej bibliotek i organizacji bibliotecznych optuje za otwartym dostępem do tych materiałów, wiele z nich tworzy też uczelniane repozytoria, do których pracownicy naukowi mogą przesyłać pełnotekstowe artykuły, udostępniając je publicznie członkom własnych jednostek naukowych oraz odbiorcom na całym świecie. Z badań wynika, że społeczność akademicka preferuje model open access, gdyż przyśpiesza on popularyzację wyników badań i podnosi statystyki wykorzystania, prowadzenie instytucjonalnych repozytoriów (IR) wiąże się jednak z koniecznością regulacji kwestii praw autorskich (PA) i własności publikowanych materiałów. W artykule przeanalizowano, jak biblioteki odpowiedzialne za budowę IR radzą sobie z tymi wyzwaniami i jakie praktyki stosuje się obecnie przy uzyskiwaniu zezwoleń na rozpowszechnianie publikacji w otwartym dostępie.

W artykule, na podstawie systematycznego przeglądu literatury przedmiotu, przeanalizowano wyzwania związane z integracją wizualnych interfejsów wyszukiwawczych (WIW) z cyfrowymi bibliotekami i repozytoriami, w tym problemy dotyczące wizualizacji informacji, przydatności stosowanych systemów reprezentacji wiedzy dla użytkowników i jakości metadanych. Głównym celem autorów była identyfikacja kryteriów ewaluacji i implementacji WIW oraz przedstawienie wytycznych związanych z ich projektowaniem oraz poprawą efektywności metod nawigacji i wyszukiwania w kontekście edukacyjnym. Interesowało ich również określenie potencjału technologii wizualizacji informacji oraz identyfikacja problemów z dostępem do obiektów edukacyjnych w bibliotekach cyfrowych i repozytoriach, a także omówienie trendów związanych z wizualnymi strategiami wyszukiwawczymi z perspektywy użytkownika cyfrowych zasobów.

Wraz ze wzrostem liczby publikacji naukowych, ocena jakości dorobku naukowego (artykułów, książek i raportów badawczych) staje się coraz bardziej złożonym zadaniem. Choć, w praktyce, jego podstawową wartość oceniają komisje i eksperci mający odpowiednią wiedzę dziedzinową i kompetencje, ewaluacja ekspercka może nie obejmować w pełni różnych wymiarów jakości produkcji badawczej, autorka wskazuje więc na konieczność opracowania metodyki opiniowania poziomu i wyników badań opartej na wielu różnych miernikach, uwzględniających więcej aspektów jakości, zwłaszcza po opublikowaniu badań. W artykule zaprezentowano nowy model oceny publikacji naukowych uwzględniający, poza recenzjami specjalistów z branży i analizą cytowań, dodatkowe, obiektywne mierniki jakości, takie m.in. jak wpływ edukacyjny (przydatność pracy jako lektury obowiązkowej dla studentów) i oddziaływanie w ramach współpracy naukowej (liczba współtworzonych z innymi autorami prac naukowych na poziomie krajowym i międzynarodowym), oraz biorący pod uwagę wagę każdego z używanych wskaźników.