Wolność intelektualna w interpretacji dyrektorów amerykańskich bibliotek publicznych
,Kategorie: Biblioteki jako kolekcje, Branża, zawód i edukacja, Wolność intelektualna
Tagi: Stany Zjednoczone, biblioteki publiczne, etyka zawodowa, kodeks, stowarzyszenia biblioteczne, wolność intelektualna
Możliwość komentowania Wolność intelektualna w interpretacji dyrektorów amerykańskich bibliotek publicznych została wyłączona
Wolność intelektualna postrzegana jest jako podstawowa wartość bibliotekarstwa, zwłaszcza w ujęciu Stowarzyszenia Amerykańskich Bibliotek (American Library Association – ALA), które opublikowało szereg zaleceń mających pomóc bibliotekom we wdrażaniu jej zasad i walce z cenzurą (zob. BABIN 2008/3/248). Dokumenty te są krytykowane przez część specjalistów za brak realizmu zawartych w nich wytycznych i znaczącego, praktycznego wsparcia dla placówek bibliotecznych (por. BABIN 2008/2/145). Autorka postanowiła sprawdzić, czy podobne zastrzeżenia do przydatności promowanej przez ALA polityki oraz zawartości opublikowanych przez tę organizację: Karty Praw Bibliotek (zob. BABIN 1996/3/4/212), Kodeksu Etyki Zawodowej i powiązanych z nimi stanowisk zgłaszają również praktykujący bibliotekarze zatrudnieni w bibliotekach publicznych w Stanach Zjednoczonych.
Aby ocenić rolę dokumentów ALA, sposób ich interpretacji i zakres stosowania zasad etyki zawodowej w codziennej działalności bibliotekarzy, w ramach badania przeprowadzono wywiady z dyrektorami 15 największych systemów bibliotek publicznych stanu Kentucky. Na podstawie ich wypowiedzi, próbowano określić sposób rozumienia i definiowania przez badanych wolności intelektualnej. Pytano ich również o: a) częstotliwość występowania przypadków kwestionowania przez użytkowników lub społeczność lokalną polityki gromadzenia ich instytucji i formalnych nacisków dotyczących wycofania lub ograniczenia dostępu do określonych pozycji ze zbiorów, b) stosunek do instalacji filtrów blokujących dostęp do wybranych treści internetowych na mocy ustawy Children’s Internet Protection Act (zob. BABIN 2005/1/60), c) oferowanie i zasady udostępniania szerokiej publiczności sal spotkań, wykorzystywanych jako miejsca debat, kwest, wieców politycznych i innych wydarzeń, w których finansowaniu biblioteki nie partycypują, d) podejście do ochrony prywatności użytkowników i poufności ich danych e) ocenę zgodności zachowań personelu z zasadami określonymi w dokumentach ALA.
Odpowiedzi większości respondentów były zaskakująco zgodne z wytycznymi ALA i choć nie powoływali się oni na oficjalne definicje i dokumenty, ich interpretacja wolności intelektualnej (WI) i jej podstawowych pryncypiów była zgodna z formalną wykładnią stowarzyszenia. Badani dobrze oceniali też zachowania swoich pracowników w tym kontekście. Zaznaczali jednocześnie, że przy doborze materiałów bibliotecznych kierują się przede wszystkim standardami i dobrem lokalnej społeczności, mimo że perspektywa lokalna jest w zasadzie nieobecna w dyskursie ALA. Szacunek dla norm społecznych był przy tym, w ich ujęciu, konceptem złożonym, uwzględniającym poszanowanie różnych przekonań i płaszczyzn światopoglądowych, i nie oznaczał gromadzenia wyłącznie niekontrowersyjnych, powszechnie akceptowanych materiałów. WI traktowali jako wartość, która pozwala im służyć różnym grupom odbiorców i stanowi uzasadnienie oraz usprawiedliwienie dla kształtowania zbiorów w sposób zróżnicowany oraz bilansujący potrzeby i oczekiwania wszystkich członków danej populacji, niezależnie od ich pochodzenia, poglądów politycznych czy wyznania. Według autorki, podkreślanie przez respondentów potrzeby brania pod uwagę lokalnych oczekiwań przy interpretacji i implementacji wolności intelektualnej, i ich konfrontowania z oczekiwaniami ogólnokrajowej organizacji, powinno zwrócić uwagę ALA promującego WI jako koncepcję uniwersalną, a więc możliwą do przyjęcia w każdym kontekście i w każdym środowisku. Konceptualizacja pojęcia społeczności i uwzględnienie odmiennych lokalnych uwarunkowań pozwoliłoby bowiem stowarzyszeniu na lepsze wspieranie bibliotek publicznych w ich codziennej działalności.