Babin

Biblioteki akademickie w Stanach Zjednoczonych gromadzą coraz więcej dokumentów elektronicznych, coraz powszechniejszą usługą staje się też udostępnianie artykułów w formie cyfrowej przez wypożyczalnie międzybiblioteczne. Jednocześnie, dzielenie się przez biblioteki zasobami w postaci e-książek chronionych prawem autorskim jest nadal mało popularne, gdyż bibliotekarze obawiają się zarzutów o naruszanie warunków licencji, a wydawcy przy negocjowaniu umów zostawia zazwyczaj bibliotekom 2 opcje: zakupu dostępu do treści ebooków bez opcji ich udostępniania przez wypożyczenia międzybiblioteczne (WM) lub rezygnacji z kupna. Aby zgromadzić dane empiryczne pozwalające na ustalenie faktycznego statusu WM cyfrowych wydawnictw zwartych i zidentyfikowanie postrzeganych barier dla rozwoju takich usług, autorzy opracowali sondaż skierowany do amerykańskich bibliotek szkół wyższych, referując w tekście jego wyniki.

W artykule omówiono prawne aspekty funkcjonowania wydawnictw cyfrowych w Chinach. Przedstawiono obecne przepisy i regulacje, tworzone przez instytucje takie jak Rada Państwa, Ministerstwo Kultury, Ministerstwo Przemysłu i Technologii Informacyjnych czy Główny Urząd Prasy i Publikacji (GAPP). Terminu „cyfrowe publikowanie” zaczęto używać w 2005 r., a regulacje są tworzone począwszy od roku 2006; są one elementem kolejnych 5-letnich planów i strategii rozwoju kraju. Przepisy dotyczące gier internetowych zaczęły powstawać wcześniej, bo już w 2004 r., kreskówek – w 2006 r., a książek elektronicznych – od 2010 r.

Krótko omówiono przykłady działalności dobroczynnej osób prywatnych, stowarzyszeń i organizacji w przedrewolucyjnej Rosji, poświęcone wspieraniu instytucji kultury, ze szczególnym uwzględnieniem inicjatyw na rzecz bibliotek, a następnie przedyskutowano współczesne problemy związane ze zdobywaniem środków dla tych placówek. Zmniejszenie finansowania sektora kultury powoduje, że również obecnie fundraising, czyli w tym przypadku poszukiwanie i pozyskiwanie dodatkowych funduszy na cele statutowe bibliotek oraz realizowane przez nie programy staje się sprawą priorytetową. Autorka przedstawia różnorodne działania sprzyjające pozyskiwaniu pieniędzy przez biblioteki oraz szereg zagadnień związanych ze współczesnym sponsoringiem, z którymi należy zapoznać rosyjskich studentów wydziałów bibliotekarskich.

Rekordy elektroniczne definiuje się w Chinach jako rekordy tworzone w środowisku cyfrowym, przy użyciu cyfrowych narzędzi, istniejące w formie cyfrowej, zależne przy odtwarzaniu i przetwarzaniu od cyfrowych urządzeń, i możliwe do przesyłania w sieciach komunikacyjnych. Część tych zasobów stanowią elektroniczne rekordy archiwalne (ERA), które ze względu na swoją wartość użytkową i informacyjną należy objąć długotrwałą archiwizacją. Ich wieczyste zachowanie i ochrona, wraz z możliwością udostępniania jest, na mocy chińskiej ustawy o archiwach, zadaniem różnego typu instytucji działających na poziomie prowincji i mniejszych regionów administracyjnych. W artykule przedstawiono wyniki pierwszego badania analizującego bieżący status oraz zasięg i zakres tematyczny archiwizacji ERA na terenie Chińskiej Republiki Ludowej (Chin kontynentalnych).

Wraz ze spadkiem cen i stałą poprawą funkcjonalności czytników e-książek oraz wzrostem liczby cyfrowych lektur z interaktywnymi opcjami czytania, rośnie również ich wykorzystanie wśród najmłodszych czytelników. Wielu specjalistów ma nadzieję, że dostępność książek w nowych formatach umożliwi ich popularyzację, dając jednocześnie szkołom i bibliotekom nowe możliwości kształtowania kultury czytelniczej. W artykule omówiono, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu, kwestie związane ze specyfiką kontaktu z książką w formie elektronicznej i jej potencjalnymi zastosowaniami w procesie edukacyjnym, a następnie zaprezentowano wyniki badania analizującego reakcje uczniów szkoły podstawowej na ebooki.

Autorki przedstawiają w formie subiektywnego felietonu swoje wrażenia z konferencji Complicity-Berliner Gazette 2013. Gazeta Berlińska (Berliner Gazette) – magazyn internetowy poświęcony dziennikarstwu, sztuce i nauce, organizuje od lat sympozja i seminaria dotyczące kultury mediów. Każdego roku wybiera też temat priorytetowy. Konferencja Complicity z 7-9 listopada 2013 zapoczątkowała przewodni temat dla 2014 roku. Zorganizowano ją w berlińskim Supermarktcie – centrum warsztatowo-konferencyjnym powstałym w budynku dawnego supermarketu. Na wydarzenie to przybyło z różnych miast Niemiec i Europy około 50 artystów, dziennikarzy, hakerów, kulturoznawców, socjologów, prawników i bibliotekarzy.

Kreatywne przestrzenie typu makerspace, hackerspace, czy fab lab (por. BABIN 2011/2/74) oraz powiązane z nimi koncepcje są obecnie bardzo popularnym tematem i przedmiotem wielu debat w środowisku północnoamerykańskich bibliotek. Jedną z technologii oferowanych w miejscach tego typu jest druk przestrzenny. Jeszcze 10 lat temu drukarki 3D były bardzo kosztownym rozwiązaniem dostępnym dla nielicznych, komercyjnych ośrodków badawczych, jednak dzięki wysiłkom ruchów open source i DIY, koszty oprogramowania i oraz samodzielnej budowy sprzętu 3D znacząco spadły umożliwiając małym firmom, szkołom, bibliotekom i osobom prywatnym korzystanie z tej technologii. Większość piśmiennictwa poświęconego eksperymentom z drukiem trójwymiarowym w bibliotekarstwie oraz modelom świadczenia takich usług poświęcona jest bibliotekom publicznym, autor postanowił więc zapełnić tę lukę, przedstawiając powody oraz proces implementacji usług przestrzennego drukowania i skanowania w bibliotece akademickiej (por. babin.bn.org.pl/?p=1852) , na przykładzie biblioteki im. E.P. Lovejoya Uniwersytetu Southern Illinois w Edwardsville (SIUE).

Kwalifikacje coraz bardziej przydatne w pracy współczesnych katalogerów, poza znajomością formatu MARC oraz zasad i standardów katalogowania, to umiejętności stosowania nowych schematów opisu zasobów oraz wiedza na temat możliwości ponownego wykorzystywania istniejących metadanych. Wg autorów, do przygotowania zawodowego zajmujących się katalogowaniem bibliotekarzy powinna zaliczać się również znajomość nowych technologii i narzędzi IT wykorzystywanych do organizacji i udostępniania informacji, w tym języków HTML, CSS, XML, XSLT oraz MARCXML. Doświadczenie w tej materii może być wykorzystane do eksperymentowania z metodami przekształcania jednych formatów zapisu danych na inne, przy użyciu różnego typu oprogramowania. W artykule omówiono, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu, zmiany ról katalogerów i nowe wymagania pracodawców związane z pracą na ich stanowiskach oraz znaczenie metod pozwalających na transformacje i zapewnienie współoperatywności danych bibliotecznych. Przybliżono następnie zastosowanie eXtensible Stylesheet Language Transformations – przekształceń rozszerzalnego języka arkuszy stylów (XSLT) do przetwarzania, edycji, zmiany przeznaczenia i przeformatowywania metadanych.

Jakościowa analiza sposobu korzystania z mediów internetowych niesie ze sobą wiele wyzwań – ze względu na naturę sieci oraz wielość i złożoność kanałów komunikacyjnych trudno jest zastosować tradycyjne metody, wymagające m.in. określenia terenu badań i obserwacji uczestników. W artykule scharakteryzowano etapy rozwoju badań nad nowymi mediami i ich odbiorcami, a następnie przedstawiono propozycję metodologii jakościowej, pozwalającej na poznawanie zachowań użytkowników w cyberprzestrzeni; omówiono też wyniki projektu badawczego przeprowadzonego zgodnie z tą metodologią.

Ruch wydawniczy w Hiszpanii rozwija się dobrze od czasów pojawienia się pierwszych pras drukarskich i obecnie w kraju tym publikuje się dziesiątki tysięcy tytułów rocznie, głównie w języku hiszpańskim, a lokalny przemysł wydawniczy jest czwartym, co do wielkości, na świecie, ma też pozycję lidera na latynoamerykańskim rynku książki. Mimo dobrego rozwoju tego sektora, wskaźniki czytelnictwa w Hiszpanii są niższe niż w krajach sąsiednich, a stały wzrost sprzedaży książek elektronicznych zmusił tradycyjnych wydawców do przedefiniowania strategii wydawniczych i modyfikacji modeli biznesowych, oraz walki z konkurencją ze strony dużych platform wydawniczych i księgarskich (Amazon, Barnes and Noble itp.) wchodzących na hiszpański rynek. Skutkiem tych przemian jest z jednej strony masowa migracja wszystkich wydawców na formaty elektroniczne, z drugiej – pojawienie się nowych producentów e-booków. W artykule przeanalizowano, jak nowe, cyfrowe technologie informacyjno-komunikacyjne, a w szczególności publikowanie elektroniczne wypadają na tle konwencjonalnej działalności wydawniczej, jakie jest tło i przyczyny zachodzących zmian i w jakim stopniu mogą one wpłynąć na przyszłe modele czytelnictwa i publikowania w Hiszpanii.