Babin

Projekty adaptowania starych, opuszczonych budynków na potrzeby bibliotek realizowane są na całym świecie i zyskują coraz większą popularność. W ich ramach, nowe role i funkcje nadaje się wielu różnego typu obiektom, takim jak stare silosy na zboże, poczty, koszary, dworce czy stajnie. Przekształcanie budynków, które uprzednio służyły zupełnie innym celom, na biblioteki jest przykładem recyklingu – jednego z aspektów koncepcji zrównoważonego rozwoju i jest jedną z metod na redukcję „ekologicznego śladu” bibliotek. Daje też możliwość wprowadzenia do bibliotecznego planowania kwestii związanych z ochroną środowiska oraz racjonalnym, efektywnym i pozwalającym na oszczędności wykorzystaniem dostępnych zasobów. Projekty transformacji i adaptacji, poza uwzględnianiem „zielonych” elementów takich jak ochrona i minimalizacja zużycia wody, wykorzystanie materiałów odnawialnych bądź z odzysku, czy oszczędność energii, różnią się jednak znacząco od planowania ekologicznej biblioteki w zupełnie nowym budynku. W artykule przedstawiono przykłady najlepszych realizacji tego typu z Niemiec i innych krajów Europy oraz wyzwania, z jakimi musieli się zmierzyć ich twórcy, przybliżono też zalety zrównoważonego myślenia w odniesieniu do ochrony dziedzictwa przyrodniczego, kulturowego i historycznego oraz możliwą rolę bibliotek w promocji takiego podejścia.

Programy promocji czytelnictwa wśród małych dzieci, które nie opanowały jeszcze umiejętności czytania, wprowadzane są od kilku dekad, w ramach oficjalnej polityki edukacyjnej, w wielu krajach świata – jednym z pierwszych z nich był brytyjski projekt Bookstart (1992 r.), mający zapewnić swobodny dostęp do książek każdemu dziecku w wieku od 0 do 5 lat. Inicjatywy takie inspirowane są wynikami badań wskazującymi, że naukę czytania można zaczynać znacznie wcześniej niż jest ona wprowadzana formalnie w szkołach i przedszkolach, a wczesny kontakt z różnego typu pisanymi materiałami ma bardzo istotny wpływ na postrzeganie użyteczności czytania i zainteresowanie literaturą w późniejszym wieku. W artykule omówiono znaczenie i sposób organizacji programów tego typu na przykładzie portugalskich bibliotek publicznych dla dzieci i niemowląt, zwanych bebetecas, tworzonych zgodnie z wytycznymi IFLA dotyczącymi usług bibliotecznych dla najmłodszych użytkowników.

W artykule przeanalizowano możliwość użycia danych z serwisów typu social bookmarking (z ang. zakładki społecznościowe), jako dodatkowej metody oceny wykorzystania źródeł informacji naukowej przez pracowników naukowych uczelni wyższych. Posłużono się w tym celu danymi z platformy BibSonomy – darmowego internetowego systemu dzielenia się i zarządzania odnośnikami (zakładkami), publikacjami i informacjami bibliograficznymi.

W tekście omówiono badanie analizujące trendy publikacji artykułów z dwóch renomowanych bibliotekoznawczych czasopism naukowych: The International Information & Library Review (IILR) i Library Information Science Research (LIRS) indeksowanych w bazie ScienceDirect w latach 2000-2010 i w serwisie Top 25 Hottest Papers (lista 25 najpopularniejszych artykułów) w latach 2006-2010. W jego ramach dokonano przeglądu 1000 artykułów z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN), pochodzących z obu pism (500 z każdego tytułu), sprawdzając ich zawartość, liczbę publikacji w poszczególnych latach, geograficzny rozkład autorów, dystrybucję artykułów w każdym z tytułów, wzory cytowań i rankingów, długość prac i najczęściej cytowanych twórców.

Międzynarodowe organizacje rządowe i pozarządowe typu UNESCO czy IFLA inwestują od lat środki w biblioteki publiczne (BP) w krajach rozwijających, zakładając, zgodnie z oświeceniową tradycją, że placówki te będą przyczyniać się do demokratyzacji życia społecznego i rozwoju tych państw. Liczba badań naukowych analizujących relacje między BP a procesami demokratyzacji jest jednak bardzo ograniczona. W artykule dokonano przeglądu piśmiennictwa poświęconego ogólnokrajowym systemom bibliotecznym, w dużej mierze krytycznego wobec powszechnie uznawanych przekonań o istnieniu nieodmiennie pozytywnych konotacji między tworzeniem BP a demokracją. Wykorzystując wnioski z tego przeglądu oraz socjologiczne teorie kapitału społecznego (Bourdieu i in.), zaproponowano następnie ramy teoretyczne, mające ułatwić systematyczne badanie wpływu BP na wspomniane mechanizmy społeczne; przeprowadzono też, z użyciem metod porównawczej socjologii historycznej i metod etnograficznych, analizę rozwoju BP w powiązaniu ze zmianami w systemach władzy na przykładzie Namibii, Nepalu i Malawi oraz obecny stan usług bibliotecznych w tych krajach.

Wraz ze wzrostem liczby zdalnych i hybrydowych programów kształcenia w instytucjach edukacyjnych rośnie też zainteresowanie pedagogów i badaczy wpływem czynników kontekstualnych i personalnych na efekty nauczania w różnych typach środowisk nauki. W artykule przedstawiono wyniki badania mającego na celu określenie relacji miedzy zmiennymi uporządkowanymi czasowo, takimi jak poczucie własnej skuteczności, postrzegana wartość użytkowa zadań i odpowiedniości nauczania na początku semestru (czynniki motywacyjne), emocje w połowie semestru (nadzieja, frustracja i lęk) i strategie osiągania określonego celu naukowego pod koniec semestru, w grupie 291 studentów studiów 2. stopnia. 219 osób z próby uczyło się na zajęciach stacjonarnych, 72 – w trybie zdalnym (model asynchroniczny).

Artykuł poświęcono obecnym strategiom i zasadom gromadzenia zbiorów stosowanym w działach informacji naukowej amerykańskich i kanadyjskich bibliotek akademickich zrzeszonych w ARL (Stowarzyszenie Bibliotek Naukowych). Dane do analizy zebrano na podstawie przeglądu literatury przedmiotu oraz w sondażu online skierowanym do bibliotekarzy z tych instytucji, zajmujących się zarządzaniem zbiorami z zakresu nauk humanistycznych i społecznych. Pytano ich o politykę kształtowania zbiorów, metody i częstotliwość oceny wykorzystania drukowanych i elektronicznych kolekcji, procesy gromadzenia, kryteria selekcji oraz sposoby marketingu i promocji zasobów w ich miejscach pracy.

Szybki rozwój i wzrost wykorzystania bibliotek cyfrowych (BC) sprawia, że coraz większą wagę przywiązuje się do jakościowej ewaluacji systemów informacyjnych tego typu, a jednym z głównych aspektów oceny BC mających służyć społecznościom użytkowników, jest ich opinia nt. tych serwisów. W literaturze wymienia się wiele różnych zestawów kryteriów pozwalających na ewaluację BC z perspektywy użytkownika oraz narzędzi pomiaru opinii użytkowników i analizy zebranych danych. W artykule, na podstawie przeglądu fachowego piśmiennictwa, omówiono główne nurty badań z tej dziedziny, sposoby rozumienia użyteczności i przydatności BC i różne podejścia do ich oceny, skoncentrowane na odbiorcy.

Z historycznego punktu widzenia, zmiana koncepcji i sposobu świadczenia usług informacji naukowej w bibliotekach i przechodzenie z modelu analogowego na cyfrowy nastąpiły niezwykle szybko – w ciągu niecałych 20 lat, jednak nie wszystkie innowacje i transformacje wprowadzane z myślą o użytkownikach cyfrowych technologii okazały się sukcesem. W artykule, którego treść zaprezentowano po raz pierwszy na Światowym Kongresie IFLA w San Juan w sierpniu 2011, omówiono doświadczenia duńskich bibliotek z ostatniej dekady, związane z adaptacją do cyfrowego formatu i budową bibliotek hybrydowych i cyfrowych. Przeanalizowano też, pod kątem innowacyjnego wpływu, faktycznego wykorzystania i potencjału odnoszącego się do spełniania różnych potrzeb użytkowników, trzy kategorie wirtualnych usług bibliotecznych, rozwijanych w Danii od połowy lat 90. ubiegłego wieku do chwili obecnej: 1) serwisy, które nie przetrwały mimo zainwestowania w nie dużych środków; 2) te, które udało się z powodzeniem rozwinąć i 3) nowe usługi, które można określić mianem przyjaznych użytkownikom, interaktywnych i responsywnych .

W artykule omówiono doświadczenia związane z automatyzacją podstawowych funkcji i usług biblioteki Adeyemi College of Education (ACE) w Nigerii i procesem implementacji zintegrowanego systemu bibliotecznego Koha o otwartym kodzie źródłowym (por. BABIN 2009/3/212, BABIN 2010/4/257). Zreferowano m,in. wymagania stawiane nowemu systemowi, czynniki, które zdecydowały o wyborze wolnego oprogramowania Koha (wersja 3.0.1) i wyzwania, z którymi musiano się zmierzyć w trakcie jego adaptacji.