Babin

Biblioteka Narodowa Szwecji (BNS) realizuje od 2010 r. program masowej cyfryzacji historycznych szwedzkich gazet, traktując go w pierwszej kolejności, ze względu na ograniczenia oprogramowania do konwersji tekstu, jako zadanie związane z ochroną dziedzictwa kulturowego, a nie zapewniania dostępu i pełnej możliwości przeszukiwania digitalizowanych tekstów. Pierwszym tytułem, którego wszystkie egzemplarze przeniesiono w całości w formę cyfrową, był Aftonbladet – pismo założone w 1830 r. i znajdujące się w XIX wieku w czołówce najpopularniejszych dzienników. W artykule przeanalizowano zbiory tego periodyku z perspektywy teorii transformacji mediów, omawiając różnice między wersjami oryginalnymi i ich cyfrowymi surogatami, przyczyny powstałych rozbieżności oraz ich konsekwencje dla potencjalnych użytkowników. Autorzy skupili się bardziej na funkcjach infrastruktury technicznej, niż na kwestiach reprezentacji i treści, badając cyfrowy szum w bazie Svenska dagstidningar, powstały w efekcie pracy oprogramowania OCR i narzędzi automatycznej segmentacji i korekty tekstu. Przedyskutowali także jego instytucjonalne źródła, przybliżając procedury stosowane w Szwedzkim Centrum Konwersji Mediów (Mediakonverteringscentrum MKC) – placówce dokonującej konwersji historycznych drukowanych gazet na zlecenie BNS, i trudności napotykane przez jego pracowników.

… więcej o Dziedzictwo kulturowe w kontekście cyfrowego szumu: dziewiętnastowieczne gazety w cyfrowym archiwum

Ruch iSchools (zob. babin.bn.org.pl/?p=2595, babin.bn.org.pl/?p=3967) powstał w Stanach Zjednoczonych, a kryteria, jakie musiały spełnić uczelnie lub wydziały chcące zostać jego członkami opracowano tak, by pasowały do wymogów amerykańskiego systemu szkolnictwa wyższego i warunków akredytacyjnych American Library Association (ALA). W ostatnich latach można mówić o postępującej internacjonalizacji tej inicjatywy, gdyż ekspansja iSzkół ma miejsce głównie poza granicami Stanów Zjednoczonych (jest ich tam obecnie więcej niż na terenie USA); w tym w państwach skandynawskich. W 2016 r. zaktualizowano w związku z tym kryteria akcesyjne, formułując je w bardziej elastycznych ramach, i zachowując jednocześnie główne założenia ruchu, takie jak interdyscyplinarność, orientacja badawcza i maksymalne wykorzystanie potencjału informacji i technologii. Brak jednolitych poglądów na sposób definiowania iSchools nawet wśród przedstawicieli organizacji członkowskich utrudnia precyzyjne zdefiniowanie, czym są faktycznie w porównaniu z tradycyjnymi wydziałami bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN), i czy można a je traktować jako instytucje elitarne na tle pozostałych instytucji BIN. Aby ustalić potencjalne różnice między amerykańskimi i skandynawskimi iSzkołami oraz zgodność między deklarowanymi zasadami a faktyczną działalnością edukacyjną, w artykule przeanalizowano, przy użyciu metod statystycznych, programy nauczania 3 amerykańskich i trzech skandynawskich iSzkół (z Danii, Norwegii i Szwecji). Przebadano również ich wewnętrzne raporty i 1 publiczną prezentację, by określić powody i korzyści z ubiegania się o status iSzkoły.

… więcej o Kult „I”: porównanie symboliki organizacyjnej i programów nauczania skandynawskich i amerykańskich iSzkół

W artykule przedstawiono dostępne dane na temat produkcji, sprzedaży i dystrybucji książek elektronicznych na świecie, omówiono też największe wyzwania, z jakimi muszą się mierzyć domy wydawnicze w dobie rewolucji cyfrowej oraz prognozy dotyczące przyszłości e-książki. Następnie, zreferowano wyniki badania sprawdzającego stosunek do komercyjnych e-książek w środowisku wydawców działających na małych rynkach, ograniczonych relatywnie niską liczbą użytkowników lokalnego języka, w kontekście globalnej sytuacji związanej z publikacją ebooków. W jego ramach porównano wyniki trzech sondaży zbierających opinie wydawców na temat szans i zagrożeń związanych z publikacją tytułów w formacie elektronicznym i zmianami relacji między różnymi graczami na rynku książki, w tym autorami, księgarzami i bibliotekami. Ankiety przeprowadzono w 2014 r. w trzech europejskich krajach: Szwecji (9,59 mln mieszkańców), Chorwacji (populacja: 4,25 mln) i Litwy (2,9 mln.).

… więcej o Reakcje wydawców na fenomen e-książki: wyniki badań z trzech małych rynków językowych

Przygotowania do wprowadzenia egzemplarza obowiązkowego (eo) publikacji elektronicznych rozpoczęto w kilku państwach w latach 90. ubiegłego wieku, a analizę możliwości odniesienia istniejących w tych krajach ustaw o eo do materiałów cyfrowych na nośnikach fizycznych i publikowanych online, zawarto m.in. w opublikowanym przez UNESCO raporcie The Legal Deposit of Electronic Publications z 1996 r., opracowanym przez grupę roboczą Konferencji Dyrektorów Bibliotek Narodowych (Conference of Directors of National Libraries – CDNL). W Szwecji, prace nad rozszerzeniem obowiązujących przepisów na publikacje dystrybuowane publicznie w sieciach elektronicznych rozpoczęto w 2009 r, a w 2012 r. nowa ustawa (e-eo) została przyjęta przez szwedzki parlament i po okresie testowym zaczęła obowiązywać w pełni od 1 stycznia 2015 r. W artykule przybliżono historię i specyfikę szwedzkiego eo, założenia nowej legislacji i zawarte w niej postanowienia, koncentrując się na technicznych i formalnych wyzwaniach związanych z gromadzeniem dokumentów elektronicznych i zapewnieniem odpowiedniej jakości opisujących je metadanych. Przedstawiono również wnioski zebrane po roku od wejścia e-eo w życie.

… więcej o Elektroniczny egzemplarz obowiązkowy w Szwecji: doświadczenia z pierwszego roku funkcjonowania ustawy

Planowanie strategiczne i zapewnianie jakości to ważne elementy procesu zarządzania szwedzkimi instytucjami sektora publicznego, a przy określaniu celów i kierunków ich dalszego rozwoju istotne jest systematyczne gromadzenie i analizowanie danych pochodzących zarówno z zewnętrznych, jak i wewnętrznych źródeł. Uniwersytet w Göteborgu (UG) zaczął wprowadzać ramy dla poprawy efektywności działań na poziomie całej uczelni w 2001 r., zobowiązując wszystkie wydziały, w tym bibliotekę, do wprowadzenia systemów kontroli jakości. Jednostki te rozpoczęły więc implementację centralnych, a wielu wypadkach także własnych procedur audytu i planowania. W 2008 r. biblioteka UG podjęła próbę konsolidacji i lepszej koordynacji takich działań, i połączenia ich w jeden proces. W artykule omówiono założenia i mechanizmy funkcjonowania nowego systemu, etapy jego wdrażania, ewolucję wykorzystywanej metodyki i osiągnięte wyniki.

… więcej o Ocena biblioteki i zapewnianie jakości – tworzenie kierowanego przez pracowników i zorientowanego na użytkownika procesu rozwoju

Powracającym tematem dyskusji w piśmiennictwie bibliotekoznawczym krajów wysoko rozwiniętych gospodarczo jest zmieniająca się rola bibliotek publicznych. Z historycznej perspektywy, idea publicznych systemów bibliotecznych rozwijała się wraz z powstawaniem współczesnych zachodnich społeczeństw, a te ostatnie uległy w ciągu ostatnich 30 lat gwałtownym przeobrażeniom w związku z szybką ekspansją technologii informacyjno-komunikacyjnych, przemianami politycznymi i ekonomicznymi oraz procesami globalizacji. Doprowadziły one do powstania nowych metod pracy, nowych obowiązków i nowych obszarów działania dla tych instytucji oraz nowych wymagań ze strony użytkowników. W artykule, będącym częścią większego projektu badawczego analizującego oczekiwania lokalnych polityków wobec bibliotek publicznych, przybliżono sposób postrzegania tych oczekiwań przez dyrektorów szwedzkich książnic. W szczególności, celem autorki było sprawdzenie sytuacji bibliotek publicznych w Szwecji, określenie czynników, które wg badanej grupy, mogą stanowić zagrożenie dla przyszłości zarządzanych przez nich instytucji i podważać zasadność ich istnienia, oraz przedyskutowanie konsekwencji tych zagrożeń dla przyszłości sektora bibliotecznego.

… więcej o O zagrożeniach dla szwedzkich bibliotek publicznych z perspektywy ich dyrektorów

W szwedzkiej gminie Nacka, położonej w pobliżu Sztokholmu, działa 6 bibliotek publicznych. Trzy z nich podlegają lokalnym władzom samorządowym, 3 kolejne – przeszły pod zarząd założonej przez miejscowych bibliotekarzy spółki o nazwie Dieselverkstaden AB. W artykule przedstawiono jej historię, cele i misję, przyjęty model zarządzania oraz usługi oferowane w prowadzonych przez nią bibliotekach.

… więcej o Biblioteka jako spółka bibliotekarzy – szwedzki eksperyment

W artykule przedstawiono najważniejsze zadania realizowane przez Bibliotekę Królewską (BK) – bibliotekę narodową Szwecji, przedyskutowano też, na podstawie doświadczeń tej instytucji związanych z realizacją programu OpenAccess.se, rolę bibliotek narodowych w rozwoju krajowej infrastruktury otwartego dostępu (OA), koordynacji działań placówek naukowych na rzecz tworzenia sieci otwartych repozytoriów i kształtowaniu odpowiedniej polityki informacyjnej, gwarantującej obywatelom swobodny dostęp do wyników badań naukowych.

… więcej o Biblioteka narodowa jako katalizator programu otwartego dostępu: przykład Szwecji