Babin

W czasie wykonywania swojej pracy bibliotekarze wchodzą w interakcje z wieloma różnego typu czytelnikami, biorą udział w wielu spotkaniach i wydarzeniach, i muszą ustalać ich kolejność w sposób niekolidujący z innymi zdarzeniami, potrzebują więc narzędzi, które mogą im pomóc w zarządzaniu czasem, obowiązkami, czy godzinami otwarcia różnych lokalizacji, a jednocześnie ułatwić użytkownikom kontakt z personelem lub rezerwację określonych sal bądź urządzeń bibliotecznych. Na rynku dostępnych jest wiele komercyjnych i bezpłatnych (np. SimplyBook.me) rozwiązań online pozwalających na organizację kalendarza, spotkań, śledzenie harmonogramów i ustalanie planów, jednak tylko niektóre z nich łączą kilka różnych funkcji kalendarza na jednej platformie. W artykule zrecenzowano jeden z takich produktów – sieciowe oprogramowanie LibCal firmy Springshare, upraszczające znacząco procedury organizacji spotkań (m.in. dzięki eliminacji konieczność wysyłania i odbierania dużej liczby wiadomości e-mail) i cechujące się łatwością użytkowania oraz intuicyjnym interfejsem użytkownika.

Projekt ORCID – Open Researcher and Contributor Identifier (zob. babin.bn.org.pl/?p=3521) cieszy się w środowisku naukowym rosnącą popularnością i coraz więcej instytucji i organizacji włącza identyfikatory ORCID, umożliwiające jednoznaczną identyfikację naukowców w sieci www oraz powiązanie ich z właściwymi im pracami, do swoich procedur i systemów. ORCID jest wykorzystywany chętnie m.in. przez wydawców (np. Nature Publishing Group, Biomed Central) gdyż pozwala na pozyskanie pełnych informacji o autorach, ich dorobku i afiliacjach w momencie składania przez nich manuskryptów, umożliwia również automatyczną aktualizację w czasie rzeczywistym list publikacji danego badacza w rekordach rejestru ORCID (np. przez CrossRef, DataCite). W sierpniu 2015, Wellcome Trust (brytyjska organizacja charytatywna wspierająca badania biomedyczne) zaczęła wymagać od naukowców posiadania numeru ORCID, a w jej ślady pójdą zapewne inni fundatorzy i wydawcy. Identyfikatory ORCID wprowadzają do obiegu informacji także uczelnie wyższe. W artykule przedstawiono projekt ORCID@ CMU, przeprowadzony na Carnegie Mellon University, mający pomóc kadrze naukowej w rejestrowaniu identyfikatorów i umożliwić administratorom integrację numerów ORCID z systemem informacyjnym uczelni. Omówiono w nim proces planowania, przebieg implementacji oraz wyniki ewaluacji tej inicjatywy, a także jej założenia i powody kilku zmian wprowadzonych do przyjętych planów strategicznych (dotyczyły m.in. zasad udziału w programie oraz metod testowania i promocji tworzonej strony i aplikacji sieciowej).

Użytkownicy trafiający po raz pierwszy do bibliotek, zwłaszcza tych mieszczących się w dużych obiektach i posiadających bogate kolekcje książek, mają często problemy z orientacją w budynku i odnajdywaniem miejsc udostępniania poszukiwanych zasobów, z kolei osoby rozpoczynające poznawanie jakiejś dziedziny wiedzy lub szukające informacji o konkretnych, nieznanych im zagadnieniach mogą mieć trudności z odnajdywaniem materiałów najbardziej odpowiadających ich potrzebom i dopasowanych do tematu poszukiwań. Aby rozwiązać ten problem, w Narodowej Bibliotece Informacji Publicznej na Tajwanie (NBIP), opracowano innowacyjny system informacyjny o nazwie NODE (NO Donkey E-learning) personalizujący instrukcje i rekomendacje dla czytelników, i mający pomagać im w poruszaniu się po obiekcie, zwiększeniu efektywności samodzielnego uczenia się i rozwiązywaniu problemów z nieznajomością danej tematyki. System łączy rozwiązania takie jak rzeczywistość rozszerzona (AR), nawigacja wewnątrz budynków (ang. Indoor Positioning Systems) i algorytmy eksploracji danych, i przeznaczony jest dla użytkowników urządzeń mobilnych. W artykule przybliżono teoretyczne założenia tego projektu i jego elementów składowych, proces budowy NODE, architekturę systemu i mechanizmy jego działania.

W piśmiennictwie omawiającym zmiany zasad kształtowania księgozbiorów podręcznych, czyli zasobów zawierających różnego typu wydawnictwa informacyjne (encyklopedie, słowniki, bibliografie, podręczniki, opracowania  i inne),  wiele uwagi poświęca się obawom dotyczącym utraty znaczenia i relewantności fizycznych kolekcji tego typu, i ich wypierania przez źródła dostępne w Internecie. W artykule przybliżono historię rozwoju i cele gromadzenia zbiorów podręcznych oraz przedyskutowano opinie dotyczące roli drukowanych i elektronicznych zasobów tego typu, potencjalne wyzwania związane z przejściem służb informacyjnych bibliotek na format cyfrowy oraz korzyści dla bibliotekarzy i czytelników wynikające z udostępniania wysokiej jakości materiałów i usług informacyjnych online.

Według szacunków ekspertów, w 2016 r. liczba używanych w domach i miejscach pracy urządzeń podłączonych do Internetu przekroczy 25 miliardów, a wraz ze wzrostem powiązań i danych gromadzonych w środowisku sieciowym rośnie nie tylko liczba nieograniczonych możliwości, jakie ma zapewniać tzw. Internet rzeczy (ang. Internet of Things – IOT), lecz również wyzwań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa i prywatności użytkownikom nowych technologii. W artykule, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu, omówiono zalety związane z upowszechnianiem się tej koncepcji oraz budowanych na jej bazie rozwiązań, potencjalny wpływ IOT na biblioteki, rolę tych instytucji w nowej, cyfrowej rzeczywistości oraz systematyczne podejście, jakie powinny przyjąć by gwarantować swoim czytelnikom należytą ochronę w nowym ekosystemie, w kontekście koncepcji Security of Things (SOT), czyli bezpieczeństwa rzeczy.

Biblioteki akademickie mogą podnosić wartość swoich nadrzędnych instytucji przez wspieranie całego cyklu życiowego prowadzonych w nich badań, coraz więcej tych placówek zaczyna też oferować różnego typu usługi zarządzania danymi badawczymi (ang. Research Data Management – RDM), począwszy od pomagania przy tworzeniu planów zarządzania danymi po przygotowywanie i zachowywanie danych do archiwizacji w cyfrowych repozytoriach. Z sondażu przeprowadzonego w Australii w 2011 r. wynika, że w tym czasie ponad połowa z 39 australijskich bibliotek szkół wyższych była zaangażowana w asystowanie własnej uczelni w prowadzeniu e-badań, a wyniki późniejszej ankiety z r. 2013, porównującej 140 instytucji akademickich z Wielkiej Brytanii, Irlandii, Australii i Nowej Zelandii wskazywały, że australijskie biblioteki mają najwyższe wskaźniki zaangażowania w 6 z 9 obszarów RDM. W artykule opisano ewolucję i przyszłe kierunki rozwoju polityki zarządzania danymi pochodzącymi z badań, infrastruktury badawczej, kompetencji personelu i usług doradczych w jednej z państwowych uczelni w Brisbane – Uniwersytecie Griffitha, koncentrując się na roli bibliotekarzy opracowywaniu i wspieraniu serwisów RDM. Celem autorów było przedstawienie przykładów nadzorowanych i wspomaganych przez bibliotekę działań oraz zapewnienie krytycznej perspektywy, przez porównanie dobrych praktyk z tymi, których efekty były mniej zadowalające niż oczekiwano.

Sposób traktowania przez amerykańskie biblioteki publiczne osób dotkniętych bezdomnością jest zagadnieniem rozpatrywanym często zarówno w badaniach z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN), jak i w doniesieniach lokalnych mediów. W artykule dokonano przeglądu najnowszego piśmiennictwa poświęconego analizie tego problemu pod kątem prawnym oraz z perspektywy zasad równego dostępu i sprawiedliwości społecznej. Sprawdzono też pod tym kątem regulaminy 4 dużych miejskich systemów bibliotecznych ze Stanów Zjednoczonych.

W artykule poświęconym problematyce integracji materiałów dźwiękowych z innymi typami treści w bibliotekach cyfrowych przybliżono najnowszą inicjatywę Biblioteca Europea di Informazione e Cultura (BEIC) – włoskiej instytucji kultury realizującej cele edukacyjne i pedagogiczne przez tworzenie otwartej, wirtualnej biblioteki multimediów i zasobów edukacyjnych z różnych dziedzin wiedzy oraz zarządzanie fizycznymi kolekcjami w wolnym dostępie.

Terminem iSchool (zob. babin.bn.org.pl/?p=2595) określa się uczelnie i wydziały, które podjęły inicjatywę rozwijania badań koncentrujących się na informacji naukowej jako fenomenie rozpatrywanym z różnych punktów widzenia oraz analizie szeroko rozumianych relacji między informacją a technologią i użytkownikiem indywidualnym. We wstępnej części artykułu przedstawiono historię wyższego szkolnictwa bibliotecznego w Stanach Zjednoczonych, zwracając uwagę na jego ewolucję od czasów kształcenia studentów głównie w zakresie literatury pięknej i nauk humanistycznych.

W artykule przeanalizowano wspólne aspekty zawodów powiązanych z nauką o informacji oraz ochroną i zapewnianiem dostępu do dziedzictwa kulturowego, a także miejsce muzeologii w kanadyjskim systemie kształcenia na poziomie wyższym, a następnie przedyskutowano celowość włączenia do uniwersyteckich programów bibliotekoznawstwa i informacji naukowej przedmiotów związanych z szeroko rozumianym muzealnictwem, wskazując, że studenci uzyskają dzięki temu poszukiwany zawód, a uczelnie – nowych studentów na kierunkach koncentrujących się dotąd głównie na bibliotekach i archiwach .