Babin

Wymogi programowe edukacji z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN) są traktowane i rozumiane odmiennie w różnych częściach świata. W niektórych regionach studia z tej dyscypliny ograniczają się do bibliotekoznawstwa, w innych – obejmują również nauczanie z zakresu informacji naukowej, multimediów, zagadnień wydawniczych, archiwów i zarządzania rekordami, technologii, systemów informacyjnych i zarządzania wiedzą, i in. Odmiennie podchodzi się również do poziomu kształcenia i statusu uzyskiwanego po ukończeniu studiów – mianem edukacji BIN określa się np. jakiekolwiek programy BIN, czy to na poziomie licencjackim, czy wyższego stopnia, a ich ukończenie pozwala na uzyskanie statusu bibliotekarza w hierarchii służby bibliotecznej; w innych krajach natomiast określenie to, jak i uznanie statusu odnosi się wyłącznie do studiów podyplomowych. Te i inne różnice sugerują, że ewaluacja edukacji bibliotekoznawczej przy pomocy jednego, ujednoliconego instrumentu może być trudna, nie oznacza jednak, że kontrola jakości studiów BIN nie istnieje, mimo nieuchronnych rozbieżności dotyczących metod i kryteriów oceny na poziomie globalnym, regionalnym, krajowym i instytucjonalnym. W artykule, na postawie własnych doświadczeń oraz analizy dostępnej literatury przedmiotu, autorzy podjęli próbę porównania sytuacji w tym zakresie w 3 krajach: Stanach Zjednoczonych, Nowej Zelandii i Republice Południowej Afryki, zaproponowali też typologię mechanizmów kontroli jakości kształcenia.

Na pierwszy rzut oka, współpraca branży lotniczej i sektora bibliotecznego może wyglądać dziwnie, gdyż charakter i przeznaczenie tych miejsc różnią się znacząco, łączy je natomiast jedna wspólna rzecz: w obu ludzie szukają czegoś do czytania. Innowacyjnie nastawione biblioteki publiczne z różnych krajów zaczęły więc testować możliwości świadczenia i reklamy swoich usług na lotniskach, obsługujących zarówno połączenia krajowe, jak i międzynarodowe. W artykule przedstawiono kilka inicjatyw tego typu realizowanych w Stanach Zjednoczonych i Holandii, omawiając specyfikę i rodzaj prowadzonej w portach lotniczych działalności bibliotecznej, przyjęte rozwiązania techniczne i organizacyjne, zakres oferowanych zasobów i serwisów, zalety i ograniczenia oraz perspektywy rozwoju podobnych programów na świecie.

New Media Consortium (międzynarodowa koalicja instytucji edukacyjnych i kulturalnych zainteresowanych wykorzystaniem nowych mediów w edukacji), w swojej publikacji Horizon Report 2011 (coroczny raport z badań dotyczących trendów w szkolnictwie) uznała rzeczywistość rozszerzoną (ang. augmented reality – AR) za jedną z technologii mogących mieć w najbliższych latach znaczący wpływ na sektor oświaty. Prognoza ta stała się inspiracją dla finansowanego przez JISC i realizowanego na University of Manchester (UM) projektu SCARLET (Special Collections using Augmented Reality to Enhance Learning and Teaching), mającego na celu ewaluację zastosowań narzędzi AR w szkolnictwie i eliminację barier utrudniających wykorzystanie w procesie nauczania zbiorów specjalnych dzięki wdrażaniu na uczelniach aplikacji tego typu.

Omówiono rozszerzony w 2012 r. program nauczania przedmiotu „design biblioteczny” (czyli projektowanie form użytkowych dla bibliotek) realizowany w Petersburskim Technikum Technologii Bibliotecznych i Informacyjnych oraz jego wpływ na rozwój aktywności twórczej i kreatywności młodzieży. Celem kursu jest przekazanie uczniom wiedzy z zakresu projektowania i techniki komputerowej, która pozwoli im na realizację własnych twórczych pomysłów i stosowanie nowatorskich rozwiązań plastycznych.

W artykule przedstawiono częściowe wyniki holenderskiego programu pn. Amsterdam E-Boekstand, w ramach którego analizowano wykorzystanie urządzeń do odczytu e-zasobów i porównywano, w jaki sposób, w kontekstach edukacyjnych i zawodowych, badani czytają długie, bogate w treść i nowe informacje teksty, mając do dyspozycji wydruki, czytniki z ekranem w technologii elektronicznego papieru i ekrany LCD. Celem badania było ustalenie, jak rodzaj nośnika wpływa na komfort i efektywność czytania i uczenia się (por. BABIN [1], [2], [3]), i jakie czynniki należy uwzględnić chcąc projektować przyjazne użytkownikowi elektroniczne reprezentacje złożonych tekstowych dokumentów i dobrej jakości e-podręczniki. Amsterdam E-Boekstand realizowany jest w bliskiej współpracy z wydawcami materiałów edukacyjnych i producentem czytników e-zasobów.

W artykule omówiono niektóre z przedsięwzięć Biblioteki Narodowej Francji (BNF) mających na celu zachowanie i udostępnianie narodowego dziedzictwa kulturowego w języku francuskim oraz promocję kultury państw frankofońskich na całym świecie. Przedstawiono też projekty digitalizacyjne i prace związane z budową cyfrowych serwisów zapewniających dostęp do dokumentów wydawanych na terenie Francji i dotyczących krajów i regionów z całego świata, które są (lub były w jakimś okresie historycznym) powiązane z kulturą i językiem francuskim.

W Stanach Zjednoczonych coraz częściej wdrażany jest nowy model nabywania przez biblioteki książek elektronicznych: Zakupy Inicjowane przez Czytelników – Patron-Driven Acquisition (PDA). Metodę te postanowiła również zastosować Biblioteka Narodowa Czech (BNCz). W artykule omówiono system PDA oraz doświadczenia BNCz związane z eksperymentalnym wdrożeniem tej metody gromadzenia zagranicznych książek elektronicznych.

Flipped classroom, czyli odwrócone lekcje to koncepcja powstała w Stanach Zjednoczonych pod koniec ubiegłego wieku i zyskująca w środowisku edukacyjnym coraz większą popularność. Jej idea polega na zmianie kolejności faz nauczania, czyli etapów prezentacji nowego materiału i jego powtarzania. W odwróconej szkole, uczniowie oglądają w domu przygotowaną przez nauczyciela prezentację w formie multimedialnej, a na zajęciach powtarzają, ćwiczą w praktyce i utrwalają to, co widzieli, dzięki czemu poza szkołą mogą uczyć się w odpowiednim dla siebie tempie i czasie, a na lekcjach wyjaśniać wątpliwości, dyskutować, pracować nad wspólnymi projektami i korzystać z indywidualnej pomocy nauczyciela. W artykule przybliżono specyfikę tego modelu, projekty realizowane zgodnie z jego założeniami oraz zalety i ograniczenia flipped classroom w kontekście edukacji na poziomie podstawowym i średnim. Omówiono również rolę, jaką odgrywają w tym systemie biblioteki szkolne i przytoczono liczne opinie nauczycieli i bibliotekarzy na temat skuteczności tej formy nauczania i związanych z nią wyzwań.

Kilkunastu bibliotekarzy z Biblioteki Publicznej Seattle (SPL) zamieniło tego lata pracę przy biurku na jeżdżenie po mieście rowerami wyposażonymi w wózki o ładowności ok. 230 kg, z ekspozytorami mieszczącymi jednocześnie 75 książek – wszystko w ramach pilotażowego programu „Books on Bikes” („Książki na rowerach”) mającego w innowacyjny sposób umożliwić mieszkańcom publiczny dostęp do usług SPB poza fizycznym budynkiem biblioteki i ułatwić dotarcie z ofertą biblioteczną do wszystkich zróżnicowanych społeczności aglomeracji. Zasób książek udostępnianych w ramach projektu liczy ok. 400 tytułów, w tym bestsellery, beletrystykę i literaturę niebeletrystyczną, poradniki oraz literaturę dziecięcą i młodzieżową, dobrane tak, by przyciągać uwagę potencjalnych odbiorców, zachęcać do czytania i odzwierciedlać różnorodność miasta. Obwoźne mini-biblioteki wyposażone są w mobilne łącza WiFi i tablety, na których demonstruje się potencjalnym użytkownikom, w jaki sposób pobierać przez Internet różnego typu cyfrowe materiały, korzystać ze zbiorów biblioteki i zadawać pytania bibliotekarzom; przy pomocy tych urządzeń wypożycza się też książki i aktywuje karty biblioteczne nowych czytelników.

W czasach szybkich technologicznych przemian, producenci i dostawcy zautomatyzowanych systemów dla bibliotek (ZSB) zmuszeni są do ostrej rywalizacji i szukania nowych, kreatywnych rozwiązań oraz jak najszybszego wprowadzania ich na rynek. W artykule omówiono obecny stan tego przemysłu na świecie, w tym kondycję największych firm z branży i ich aktualną ofertę, trendy i kierunki rozwoju bibliotecznych platform i oprogramowania, przyszłość zintegrowanych systemów bibliotecznych oraz pozycję na rynku produktów rozwijanych zgodnie z ideą open source.