Babin

Wymogi programowe edukacji z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN) są traktowane i rozumiane odmiennie w różnych częściach świata. W niektórych regionach studia z tej dyscypliny ograniczają się do bibliotekoznawstwa, w innych – obejmują również nauczanie z zakresu informacji naukowej, multimediów, zagadnień wydawniczych, archiwów i zarządzania rekordami, technologii, systemów informacyjnych i zarządzania wiedzą, i in. Odmiennie podchodzi się również do poziomu kształcenia i statusu uzyskiwanego po ukończeniu studiów – mianem edukacji BIN określa się np. jakiekolwiek programy BIN, czy to na poziomie licencjackim, czy wyższego stopnia, a ich ukończenie pozwala na uzyskanie statusu bibliotekarza w hierarchii służby bibliotecznej; w innych krajach natomiast określenie to, jak i uznanie statusu odnosi się wyłącznie do studiów podyplomowych. Te i inne różnice sugerują, że ewaluacja edukacji bibliotekoznawczej przy pomocy jednego, ujednoliconego instrumentu może być trudna, nie oznacza jednak, że kontrola jakości studiów BIN nie istnieje, mimo nieuchronnych rozbieżności dotyczących metod i kryteriów oceny na poziomie globalnym, regionalnym, krajowym i instytucjonalnym. W artykule, na postawie własnych doświadczeń oraz analizy dostępnej literatury przedmiotu, autorzy podjęli próbę porównania sytuacji w tym zakresie w 3 krajach: Stanach Zjednoczonych, Nowej Zelandii i Republice Południowej Afryki, zaproponowali też typologię mechanizmów kontroli jakości kształcenia.

Poddają w nim również pod dyskusję, w odniesieniu do 3 przestawionych studiów przypadku, sześć sformułowanych przez siebie tez: i) ocena edukacji BIN dokonywana jest głównie na poziomie instytucjonalnym/uniwersyteckim, gdzie zdobywane są kwalifikacje BIN; ii) mechanizmy edukacyjne i ewaluacyjne (np. instytucje i organa wyznaczające i kontrolujące standardy edukacyjne) tworzy się również na poziomie krajowym; iii) organizacje zawodowe w większości krajów, zwłaszcza w Afryce i innych rozwijających się regionach, nie mają wpływu na edukację BIN ani też kontroli nad programami nauczania tej specjalizacji; iv) brak ciał nadzorczych regulujących edukację BIN niekoniecznie wiąże się z niską jakością tej edukacji, zwłaszcza, gdy kierunki BIN prowadzone są na uniwersytetach lub innych, kontrolowanych przez państwo instytucjach szkolnictwa wyższego; v) większość szkół BIN oferuje podstawowe programy BIN, obserwowane na poszczególnych (krajowym, instytucjonalnym itd.) poziomach różnice dotyczą natomiast zakresu i szczegółowości tych kursów; vi) harmonizacja edukacji BIN, pozwalająca na poprawę efektywności i opłacalności kształcenia, przynosi, zwłaszcza w mniej zamożnych krajach, znaczące korzyści edukacyjne i daje szanse na dobre posady w sektorze usług informacyjnych.

W ramach podsumowania dokonanych porównań, zidentyfikowano 3 dominujące modele kontroli jakości edukacji BIN. W pierwszym, za zapewnianie jakości kształcenia odpowiadają bibliotekarskie organizacje zawodowe wraz z agendami rządowymi (typowy dla krajów, gdzie zrzeszenia te mają dobrze ugruntowaną, mocną pozycję, takich jak Stany Zjednoczone,  Nowa Zelandia i in.); w drugim – dominująca rolę w tym zakresie odgrywają instytucje rządowe i szkoły wyższe (model popularny głównie w krajach rozwijających się, gdzie organizacje zawodowe nie istnieją lub nie stanowią znaczącej siły); w trzecim – edukacja BIN kontrolowana jest w przeważającej mierze przez stowarzyszenia bibliotekarzy, bez udziału władz i instytucji edukacyjnych (państwa, w których nie ma kierunków BIN na lokalnych uczelniach, a kształcenie z tego zakresu oferują wyłącznie zawodowe organizacje).