Babin

Większość projektów humanistyki cyfrowej (HC) bazuje na podejściu Do-It Yourself (zrób to sam), proces produkcji wiedzy w społecznościach cyfrowych humanistów wymaga też jednak treści, narzędzi i danych tworzonych przez innych, a sukces takich przedsięwzięć zależy w dużej mierze od formalnej i nieformalnej współpracy w obrębie kilku sektorów informacyjnych (akademickiego, pozaakademickiego i kultury). Bibliotekarze pełnią od wielu lat ważne funkcje w środowisku HC, wspierając budowę cyfrowych zasobów, ułatwiając nawigację między różnymi źródłami, pomagając w spełnianiu potrzeb informacyjnych naukowców i dbając o rozwój standardów danych i organizacji informacji. W artykule przeanalizowano możliwość utworzenia prowadzonego przez bibliotekarzy miejsca spotkań HC dla wielu różnych społeczności badaczy, przy wykorzystaniu hostowanej w modelu SaaS wersji otwartej platformy Omeka, służącej do publikacji i prezentacji cyfrowych kolekcji obiektów kultury, czyli Omeka.net (zob. babin.bn.org.pl/?p=2768). Przedstawiono również wyniki ewaluacji tego narzędzia, jako taniego i przyjaznego technologicznie (również dla laików) rozwiązania, zapewniającego warunki do współtworzenia i eksploracji zasobów online.

W artykule dokonano krytycznego przeglądu piśmiennictwa poświęconego relacjom między wyszukiwaniem informacji a uczeniem się w kontekście edukacji na poziomie akademickim. Ponieważ wnioski z wielu badań dotyczących procesów zdobywania i przyswajania informacji przez studentów oraz zależności między ich kompetencjami informacyjnymi a skutecznością kwerend są niespójne, problem ten postanowiono rozpatrzyć koncentrując się nie tyle na problematyce zachowań informacyjnych obserwowanych przy realizacji zadań związanych z nauką, co na sposobach konceptualizacji i rekonfiguracji systemów wyszukiwawczych jako instrumentów edukacyjnych oraz narzędzi oceny efektów uczenia się na podstawie wyników wyszukiwania. Podjęto też próbę stworzenia nowego, bazującego na współpracy programu badawczego analizującego problematykę uczenia się i szukania informacji z wielodyscyplinarnej perspektywy.

W artykule omówiono zagadnienia związane z metodyką nauki czytania oraz możliwościami promocji czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży, z uwzględnieniem różnych preferencji czytelniczych oraz czynników takich jak obniżanie się poziomu edukacyjnego młodych ludzi, pojawienie się nowych modeli uczenia się oraz upowszechnienie mediów elektronicznych i nawyków związanych z czytaniem z ekranu. Przeanalizowano także praktyki czytania tekstów w formie cyfrowej w kontekście dwóch teorii: czynnikowej i deiktycznej.

Koncepcja kapitału społecznego zdobywa w ostatnich latach coraz szerszą popularność i jest przedmiotem wielu badań, przede wszystkim w dziedzinie nauk społecznych. O rozpowszechnieniu pojęcia świadczy wielość sposobów jego rozumienia. Obliczono, że w ciągu ostatniego dwudziestolecia pojawiło się ponad 1200 definicji kapitału społecznego. Dało to podstawę do krytycznych ujęć tej idei, między innymi ze względu na chaos definicyjny oraz brak spójnych ram koncepcyjnych.

W ostatnich latach, na całym świecie można obserwować zaostrzanie się konfliktów na tle religijnym i obyczajowym, w naukach społecznych coraz więcej uwagi poświęca się więc problematyce wpływu ideologii i wierzeń religijnych na społeczeństwa i kultury. Z naciskami różnych grup wyznaniowych musi radzić sobie także środowisko biblioteczne, w piśmiennictwie bibliotekoznawczym znaleźć można jednak niewiele odniesień do tej tematyki, jest ona też praktycznie nieobecna w teorii bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN). W artykule, na przykładach, omówiono z jakimi problemami, związanymi m.in. z opisem i sposobem traktowania religijnych materiałów muszą radzić sobie biblioteki w Europie i w Stanach Zjednoczonych. Przybliżono także różne sposoby definiowania i szanowania wolności religijnej dla wszystkich – zarówno wierzących, jak i niewierzących, w perspektywie historycznej i współczesnej, a następnie przedyskutowano bazujące na pragmatyzmie kulturowym i sekularyzmie podejście do opracowania podstaw teoretycznych dla lokalnych, krajowych i międzynarodowych programów badań z zakresu bibliologii i informatologii, uwzględniających problematykę obsługi użytkowników o różnych przekonaniach i światopoglądzie.

Traktując jako punkt wyjścia teorie ujmujące informację jako dokumentacyjną formę określonych praktyk komunikacyjnych oraz koncepcje wywodzące się z teorii kultury, w artykule przeanalizowano pojęcie dzieła w modelu FRBR (Functional Requirements for Bibliographic Records) w odniesieniu do autorstwa, ur-tekstu (oryginalnej, najwcześniejszej formy tekstu) i intertekstualności, zwracając uwagę na konsekwencje wbudowanych w ten model założeń ideologicznych, w tym „niebezpieczeństwo abstrakcji” i zagrożenia płynące z idealistycznego podejścia do informacji. Zaproponowano również argumentację uzasadniającą historyczno-społeczne sposoby myślenia o praktykach dokumentacyjnych, uznające materialność znaków dokumentacyjnych oraz ich przynależność do instytucjonalnych i logonomicznych systemów.

Naukowcy prowadzący badania z zakresu potrzeb informacyjnych oraz wyszukiwania i wykorzystania informacji (ang. information needs, seeking and use – INSU) – jednej z subdyscyplin bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (ang. LIS), zwracają od lat uwagę na konieczność ugruntowania konceptualnych i teoretycznych podstaw tej dziedziny, tym niemniej, w piśmiennictwie bibliologicznym i informatologicznym znaleźć można niewiele modeli badania i objaśniania znaczeń kluczowych konceptów służących do opisu badanych na gruncie teorii LIS zjawisk, a dotychczas przeprowadzone prace badawcze poświęcone aparatowi pojęciowemu INSU wskazują na niejednoznaczny charakter używanej terminologii i konieczność jej uściślenia. W artykule, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu, omówiono krytycznie różne metodologie stosowane w badaniach nad pojęciami w LIS. Przedstawiono również innowacyjne podejścia do odkrywania znaczeń, bazujące na analizie konceptualnej i zapożyczone z badań nad teorią i praktyką pielęgniarstwa, przeprowadzając przy użyciu wskazanych technik i zasad skróconą analizę pojęcia usage (użytkowanie, wykorzystanie) w LIS i INSU.

Zdolność rozpoznawania i kontrolowania własnych i cudzych emocji oraz właściwej oceny emocjonalnego wydźwięku określonych sytuacji to kluczowe czynniki warunkujące sukces w miejscu pracy, również w przypadku bibliotekarzy akademickich. Mimo to, w środowisku tym ceni się nadal znacznie wyżej intelekt niż uzdolnienia interpersonalne, zdarza się też często, że wykształconym ludziom z wysokim ilorazem IQ i bardzo dobrze rozwiniętymi zdolnościami analitycznymi, brakuje równie zaawansowanych umiejętności odczytywania i właściwego reagowania na bodźce emocjonalne. Wpływa to negatywnie na atmosferę i efektywność pracy, prowadzi do nieporozumień, konfliktów i błędów komunikacji, utrudnia znacząco współdziałanie w grupie, utrzymywanie zdrowych zawodowych relacji i podejmowanie właściwych decyzji. Sprawia też, że ludzkie interakcje w miejscach kojarzonych w wiedzą i rozumem mogą wyglądać bardzo głupio. Artykuł poświęcono omówieniu różnych aspektów inteligencji emocjonalnej (IE) w kontekście bibliotek szkół wyższych i skutecznego zarządzania tymi instytucjami, oraz wartości kompetencji związanych z IE dla osób pełniących funkcje kierownicze.

Wertykalność oraz powiązane z nią figury są powszechnie używane jako przestrzenne metafory mające wyrażać hierarchię odnoszoną do informacji i wiedzy. Przenośnie te znajdują także odzwierciedlenie w architekturze bibliotecznej. Wiele bibliotek zbudowano w formie wież lub wysokich, wielopoziomowych struktur, przeobrażając utopijne idee dotyczące uniwersalnych systemów organizacji informacji w język architektury i tworząc wzajemne powiązanie między intelektualnym dorobkiem ludzkości i przestrzenią. W artykule przeanalizowano, na przykładach konkretnych obiektów powstałych w ciągu ostatniego stulecia, różne sposoby symbolicznego wyrażania pionowego wymiaru wiedzy w budownictwie bibliotecznym i różne podejścia do przestrzennej prezentacji i interpretacji poglądów dotyczących konstrukcji, dekonstrukcji lub rekonstrukcji systemów językowych i informacyjnych.

W artykule przedstawiono nowy wariant metody delfickiej – slow Delphi oraz jego zastosowanie do analizy zachowań i praktyk informacyjnych. Omówione badanie było częścią większego projektu poświęconego zachowaniom informacyjnym zgodnym z ideą Slow Movement. Ruch ten narodził się w 1989 r. we Włoszech wraz z publikacją Slow Food Manifesto, a następnie rozwinął, obejmując różne sfery życia, w których ludzie mogą mieć poczucie utraty kontroli, zmęczenia pośpiechem i stałym obniżaniem jakości na rzecz ilości (pojawiły się m.in. slow cities, slow money, czy slow travel). W literaturze przedmiotu nie odnotowano dotychczas analiz potencjalnego wpływu zasad spowolnienia na zachowania i praktyki informacyjne.