Babin

Samokształcenie, czyli samodzielne zdobywanie wiedzy i umiejętności praktycznych z różnych dziedzin jest jednym z elementów mających pozytywny wpływ na jakość życia osób starszych. Proces ten, począwszy od wyboru materiałów edukacyjnych, poprzez uczestnictwo w kursach czy dyskusjach, jest uwarunkowany różnymi społecznymi oddziaływaniami, a jednym z możliwych społecznych środowisk mogących stymulować aktywność samokształceniową jest blogosfera. Instytucjami aktywnie wspierającymi aktywizację i kształcenie ustawiczne seniorów, dzięki bogatej ofercie programów edukacyjnych, wydarzeń kulturalnych, klubów dyskusyjnych i szkoleń uczących korzystania z nowych technologii, są biblioteki publiczne. Placówki te są też dobrze przygotowane do promowania nowych mediów jako metod komunikowania się i nawiązywania relacji, wspomagających samodzielną naukę. W artykule omówiono wyniki analizy treści blogów tajwańskich bibliotek oraz dzienników internetowych prowadzonych przez starszych dorosłych, oraz przedstawiono rekomendacje dotyczące zmian, które mogłyby zapewnić większą przydatność bibliotecznych blogów dla osób chcących uczyć się przez całe życie.

Budowa otwartych instytucjonalnych repozytoriów w krajach rozwijających się, takich jak Malezja, znajduje się nadal w początkowym etapie rozwoju, a jednym z czynników warunkujących sukces lokalnych inicjatyw open access (OA) jest pozytywny stosunek środowiska naukowego do idei samoarchiwizacji. W artykule przedstawiono wyniki sondażu przeprowadzonego wśród kadry naukowej 5 malezyjskich instytucji badawczych, mającego na celu sprawdzenie nastawienia naukowców wobec udostępniania wyników badań w IR i ich gotowości do publikowania w modelu otwartego dostępu, oraz identyfikację barier, które powstrzymują respondentów przed samodzielnym deponowaniem swoich prac w otwartych archiwach.

E-administracja, czyli wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) przez organy władzy, w celu usprawnienia ich działań oraz zapewnienia obywatelom i podmiotom gospodarczym dostępu do usług publicznych i urzędowych informacji, oraz możliwości załatwiania różnych formalnych spraw przez Internet, staje się na całym świecie coraz bardziej popularne, tym niemniej, w wielu regionach, tworzenie rządowej obecności online i rozwój usług elektronicznych przebiega nadal powoli. Przeprowadzono już wiele badań analizujących przyczyny niskiego poziomu rozwoju rządowych e-usług z perspektywy ich dostawców, autorzy niniejszego artykułu postanowili natomiast skupić się na aspekcie popytu na tego typu serwisy, badając czynniki mogące mieć wpływ na zamiar używania przez mieszkańców Tajwanu rządowych portali i stron www. Jako ramy teoretyczne badania przyjęto model akceptacji technologii (TAM), teorię zachowań planowanych Ajzena (TPB) i konstrukt zaufania, czyli koncepcje powszechnie wykorzystywane do objaśniania i przewidywania zachowań użytkowników Internetu.

Wzrost efektywności technik eksploracji danych w sieci www, sprawił, że portale internetowe stały się jednymi z najbardziej obiecujących serwisów sieciowych, oferując użytkownikom zintegrowany dostęp do dynamicznych treści z różnych źródeł informacyjnych oraz możliwość zapamiętywania preferencji odbiorców i personalizacji sposobów wyszukiwania informacji. Do niedawna, badania dotyczące zachowań i oczekiwań użytkowników takich stron prowadzone były głównie w kontekście biznesowym, jako że pionierskie usługi tego typu miały charakter komercyjny, a zyski właścicieli portali zależą od liczby odwiedzających je osób. Obecnie, gdy coraz więcej instytucji i organizacji non-profit oferuje swoje „bramy” do Internetu, badania użytkowników, mogące pomóc zapewnić sukces danej witryny oraz jej pożądane oddziaływanie, obejmują także inne dziedziny, takie jak sektor edukacyjny, rządowy, czy biblioteczny. W artykule skupiono się na analizie potrzeb odbiorców stron instytucji pamięci i kultury oraz sprawdzeniu potencjału modelu pomiaru szacującego ich wymagania informacyjne oraz czynniki motywujące do korzystania z materiałów udostępnianych przez takie serwisy.

Aktywność na portalach społecznościowych (PS) jest coraz istotniejszym elementem życia młodych ludzi, stanowi też popularny przedmiot badań, z których przeważająca część dotyczy wzorów zachowań użytkowników i form internetowych interakcji, edukacyjnych zastosowań tych serwisów oraz indywidualnych różnic w sposobach ich wykorzystania (por. BABIN [1], [2], [3], [4], [5]). W literaturze fachowej znaleźć można natomiast niewiele prac poświęconych badaniu motywacji osób, które świadomie rezygnują z zakładania i prowadzenia kont na PS. Autorzy postanowili przeanalizować metodami jakościowymi powody unikania jednej z najpopularniejszych sieci tego typu – portalu Facebook przez studentów mających dobry dostęp do internetu i powiązanych technologii.

W artykule przedstawiono częściowe wyniki holenderskiego programu pn. Amsterdam E-Boekstand, w ramach którego analizowano wykorzystanie urządzeń do odczytu e-zasobów i porównywano, w jaki sposób, w kontekstach edukacyjnych i zawodowych, badani czytają długie, bogate w treść i nowe informacje teksty, mając do dyspozycji wydruki, czytniki z ekranem w technologii elektronicznego papieru i ekrany LCD. Celem badania było ustalenie, jak rodzaj nośnika wpływa na komfort i efektywność czytania i uczenia się (por. BABIN [1], [2], [3]), i jakie czynniki należy uwzględnić chcąc projektować przyjazne użytkownikowi elektroniczne reprezentacje złożonych tekstowych dokumentów i dobrej jakości e-podręczniki. Amsterdam E-Boekstand realizowany jest w bliskiej współpracy z wydawcami materiałów edukacyjnych i producentem czytników e-zasobów.

Z badań sondażowych prowadzonych wśród studentów wynika, że poświęcają oni obecnie znacznie mniej czasu na naukę niż ich poprzednicy w ubiegłych dekadach (od lat 60. ubiegłego wieku, liczba godzin spędzanych tygodniowo na uczeniu się przez studiujących w trybie dziennym zmniejszyła się o połowę), trudno jednak jednoznacznie określić wpływu tego spadku na osiągnięcia i poziom umiejętności informacyjnych badanych. Niejasne jest również to, czy samodzielna ocena przez respondentów własnych zachowań faktycznie odzwierciedla to, co naprawdę robią w czasie przeznaczonym na naukę, i jaką część z wielogodzinnego pobytu w bibliotece, w celach edukacyjnych, poświęcają np. na zakupy online, aktualizację statusu na Facebooku czy czatowanie ze znajomymi. Aby zebrać wiarygodne dane na ten temat, autorzy przeprowadzili jesienią 2011 r. kilkutygodniowe obserwacje na próbie 730 studentów z dwóch uczelni wyższych położonych na Long Island (Stany Zjednoczone); porównali też uzyskane przez siebie wyniki z rezultatami wcześniejszych badań, realizowanych z wykorzystaniem innych metodologii.

Wiedza na temat czynników skłaniających jednostki do korzystania z poszczególnych technologii i zasobów cyfrowych ułatwia efektywne kształcenie kompetencji informacyjnych, wymagające rozumienia zarówno oczekiwań, motywacji, jak i celów uczących się osób. Trzyletni projekt finansowany przez JISC, OCLC, Oxford University i University of North Carolina (Charlotte) ma za zadanie uzupełnienie luk w badaniach nad informacyjnymi zachowaniami użytkowników, wskazanych w raporcie JISC pn. Digital Information Seeker Report. Wykorzystano w nim, jako ramy teoretyczne, koncepcję Gości i Mieszkańców, czyli nową typologię aktywności online, zaproponowaną przez D. White’a i A. Le Cornu (2011) (zob. babin.bn.org.pl/?p=405) i negującą wpływ płci i wieku na swobodę posługiwania się nowymi technologiami i zakres wykorzystywania narzędzi internetowych, analizując, jak zmieniają się sposoby zdobywania informacji przez uczniów, studentów i pracowników naukowych, w zależności od kontekstu (osobisty, instytucjonalny i in.), stanu ich potrzeb, i wraz z upływem czasu oraz zaliczaniem kolejnych szczebli edukacji. Artykuł zawiera omówienie wstępnych wyników tego projektu z pierwszych 12 miesięcy (jego zakończenia planowane na rok 2014).

Po drugiej wojnie światowej Francja stanęła przed problemem zapewnienia dla ludności na terenach rolniczych dostępu do książek. W tym celu utworzono Centralne Wypożyczalnie Biblioteczne (Bibliothèque centrales de prêt – BCP), których głównym zadaniem było dostarczanie za pośrednictwem bibliobusów książek do społeczności liczących poniżej 10 tys. mieszkańców oraz stymulowanie rozwoju czytelnictwa na obszarach wiejskich. Dekadę po wprowadzeniu tych usług, związane z tym doświadczenia podsumowano w publikacji pn. „Podręcznik upowszechniania czytelnictwa na wsi – organizacja i funkcjonowanie centralnych wypożyczalni bibliotecznych”, opracowaną przez Yvonne Labbe i Paula Poindron (Manuel de la lecture publique rurale en France : organisation et fonctionnement des bibliothèques centrales de prêt et de services départementaux de lecture publique. Paris 1955). W artykule, na podstawie tej publikacji oraz literatury przedmiotu, scharakteryzowano podstawy prawne, cele, zasady funkcjonowania i różne aspekty działalności BCP, przedyskutowano również aktualność i przyszłość tego modelu.

Norwegia jako jeden z pierwszych krajów na świecie wprowadziła do swojej polityki edukacyjnej umiejętność posługiwania się technologiami informacyjno-komunikacyjnymi (ICT) jako jeden z celów narodowego programu nauczania i jedną z pięciu podstawowych kompetencji wymaganych na różnych poziomach w norweskich szkołach podstawowych i średnich. Umiejętności powiązane z ICT definiowane są w czterech obszarach: zdobywania, przetwarzania i ewaluacji cyfrowych informacji, produkcji i obróbki nowych informacji, cyfrowej komunikacji oraz e-bezpieczeństwa i zdolności krytycznego osądu treści internetowych (ang. digital judgement). W artykule przedstawiono wyniki badania sprawdzającego faktyczne kompetencje i praktyki informacyjne norweskich uczniów kończących 10 klasę (ostatnia klasa gimnazjum) i analizującego możliwe przyczyny zaobserwowanych w tym zakresie różnic, w tym czynniki powiązane z wykluczeniem cyfrowym, takie jak język używany w domu uczniów, ich aspiracje akademickie i wielkość domowego księgozbioru.