Babin

Wiedza na temat czynników skłaniających jednostki do korzystania z poszczególnych technologii i zasobów cyfrowych ułatwia efektywne kształcenie kompetencji informacyjnych, wymagające rozumienia zarówno oczekiwań, motywacji, jak i celów uczących się osób. Trzyletni projekt finansowany przez JISC, OCLC, Oxford University i University of North Carolina (Charlotte) ma za zadanie uzupełnienie luk w badaniach nad informacyjnymi zachowaniami użytkowników, wskazanych w raporcie JISC pn. Digital Information Seeker Report. Wykorzystano w nim, jako ramy teoretyczne, koncepcję Gości i Mieszkańców, czyli nową typologię aktywności online, zaproponowaną przez D. White’a i A. Le Cornu (2011) (zob. babin.bn.org.pl/?p=405) i negującą wpływ płci i wieku na swobodę posługiwania się nowymi technologiami i zakres wykorzystywania narzędzi internetowych, analizując, jak zmieniają się sposoby zdobywania informacji przez uczniów, studentów i pracowników naukowych, w zależności od kontekstu (osobisty, instytucjonalny i in.), stanu ich potrzeb, i wraz z upływem czasu oraz zaliczaniem kolejnych szczebli edukacji. Artykuł zawiera omówienie wstępnych wyników tego projektu z pierwszych 12 miesięcy (jego zakończenia planowane na rok 2014).

W proponowanym modelu typów zachowań (hipotetyczne kontinuum z wartościami skrajnymi), gośćmi są osoby logujące się w środowisku wirtualnym, by wykonać określone zadanie lub szukać konkretnej informacji, korzystające z niego pasywnie i opuszczające je po zaspokojeniu swoich potrzeb, mieszkańcami – osoby stale obecne i zaangażowane online. Badanie, podzielone na 5 faz, ma być prowadzone w grupach studentów i naukowców z wszystkich partycypujących w nim instytucji, znajdujących się na 4, zdefiniowanych na potrzeby badania etapach ścieżki edukacyjnej (przełom szkoły średniej i studiów licencjackich, 2. i 3. rok studiów I stopnia, studia magisterskie i doktorskie, oraz praca naukowa), przy wykorzystaniu metod ilościowych i jakościowych (w tym etnograficznych). Główne cele projektu to identyfikacja najbardziej znaczących czynników (kulturowych, społeczno-ekonomicznych, sytuacyjnych, związanych ze studiowaną dziedziną itp.) mających wpływ na wybór sposobu interakcji ze środowiskiem informacyjnym oraz znalezienie odpowiedzi na pytania: 1) czy jednostki rozwijają własne (i jakie) strategie informacyjne, ewoluujące w czasie i dostosowane do konkretnych celów i potrzeb, czy też strategie te zależą od etapu edukacyjnego, na jakim się dana osoba się znajduje, 2) czy zachowania informacyjne zmieniają się wraz z upływem czasu, pod wpływem dominującej w danym okresie sieciowej kultury i dostępności nowych sposobów uczestnictwa online, czy też są one względnie stabilne na danym etapie edukacji.

Rezultaty pierwszych dwóch faz projektu (pilot i 1.) wskazują na istotną rolę wygody jako kluczowego czynnika determinującego zachowania informacyjne, sugerują też, że zaliczanie kolejnych klas/lat studiów niekoniecznie wiąże się ze wzrostem kompetencji informacyjnych i stosowaniem bardziej wyrafinowanych technik wyszukiwania informacji. Z wstępnej analizy zebranych danych wynika też, że respondenci z tej próby (1. etap edukacji), mimo wiedzy o istnieniu lepszej jakości, bardziej wyspecjalizowanych źródeł, szukają potrzebnych w toku nauki informacji głównie w Wikipedii i Google (nie poświęcając czasu na ich weryfikację) oraz przez kontakty z nauczycielami, znajomymi i rówieśnikami, polegając na ich stałej lub częstej obecności na portalach społecznościowych; korzystają przy tym z własnych smartfonów i laptopów, co uniezależnia podejmowane przez nich działania od fizycznej przestrzeni. Ich stosunek do sieci jest typowy dla mieszkańców, choć część badanych opracowała metody oddzielania „zadomowionych” zachowań online od strategii gościa, potrzebnej np. by móc przygotować się do egzaminów lub ukończyć zlecone projekty. Kolejne fazy badania, poświęcone analizie i porównaniu strategii informacyjnych 3 pozostałych grup edukacyjnych, mają być prowadzone na znacznie większych próbach uczestników, z wykorzystaniem dodatkowych narzędzi badawczych, by poddać testom wyniki uzyskane w poprzednich etapach.

Cząstkowy raport z badań (stan na czerwiec 2012 r.)  dostępny jest tu