Babin

Media społecznościowe i urządzenia mobilne mogą często utrudniać koncentrację i wpływać na efektywność procesu uczenia się, a stała dostępność Internetu zmienia także znacząco nawyki związane z nauką i realizacją zadań akademickich. W 2013 r. autorzy przeprowadzili badanie obserwacyjne w dwóch bibliotekach amerykańskich szkół wyższych mające ustalić, jak nowe media determinują zachowania informacyjne studentów w środowisku bibliotecznym. W kolejnym roku projekt ten rozszerzono o dwie kolejne uczelnie (obserwacjami objęto łącznie 2 773 osoby z kierunków na poziomie licencjackim), sprawdzając nie tylko interakcje badanych z sieciowymi technologiami i faktyczny czas poświęcany uczeniu się, lecz również sposób wykorzystania przestrzeni i usług bibliotek oraz ewentualne różnice między badanymi instytucjami. W artykule zaprezentowano raport porównujący i podsumowujący wyniki obu badań oraz wykorzystaną w nich metodologię, na tle podobnych, zrealizowanych wcześniej programów badawczych.

Biblioteka Rodneya A. Briggsa Uniwersytetu Minnesota Morris (UMM), podobnie jak inne biblioteki szkół wyższych, zapewnia swoim użytkownikom dostęp do zasobów bibliotecznych, usług informacyjnych i nowych technologii, oferuje przestrzeń do nauki i współpracy, i wspiera realizację potrzeb badawczych i edukacyjnych kampusu. W jeden piątkowy wieczór w miesiącu, organizuje też od kilku lat wydarzenie wykraczające poza tradycyjną misję placówki akademickiej: noce gier (Game Night @ Briggs Library), w czasie których studenci mogą w gronie znajomych relaksować się uczestnicząc w różnego typu rozgrywkach.

Od 10 lat można obserwować stały wzrost zainteresowania badaniami nad oprogramowaniem o otwartym kodzie źródłowym, rozwijanym i dystrybuowanym za darmo w Internecie przez działające na zasadzie wolontariatu społeczności hakerów, czyli nad projektami znanymi jako FOSS – Free and Open Source Software. Znaczącą część prac dotyczących tej problematyki opublikowano na łamach czasopisma First Monday – była ona m.in. tematem przewodnim specjalnego wydania FM z października 2005 r. Wspólną cechą piśmiennictwa dotyczącego FOSS jest traktowanie inicjatyw tego typu jako innowacyjnych, jego bardziej szczegółowy przegląd pokazuje jednak wyraźne różnice w poglądach badaczy na relacje między innowacjami i wolnym oprogramowaniem – spory dotyczą m.in. licencji i optymalnej liczebności grup programistów, sprzyjającej wypracowywaniu nowych, rewolucyjnych rozwiązań. W artykule przeanalizowano wzajemne zależności między FOSS i innowacyjnością, wykorzystując jako materiał badawczy wypowiedzi współtwórców takich projektów.

Przenośnie urządzenia do przetwarzania danych mogą ułatwiać uczącym się dostęp do treści edukacyjnych oraz interakcje z wykładowcami i rówieśnikami, niezależnie od lokalizacji, a przydatność tych przyrządów jako narzędzi komunikacyjnych i pomocy naukowych znacząco wzrasta przy powiązaniu ich z mediami społecznościowymi,. Z badań sondażowych ECAR (Educase Center for Applied Research) z 2012 r. wynika, że studenci stanowią grupę chętnie adaptującą technologie mobilne i sieć 2.0 do swoich potrzeb – 67% respondentów było przekonanych, że mają one pozytywny wpływ na ich osiągnięcia akademickie i potwierdzało ich wykorzystywanie w toku studiów, nie zgromadzono jednak jak dotąd zbyt wielu danych empirycznych na temat faktycznych sposobów wykorzystywania mobilnej elektroniki i sieci społecznościowych w procesie nauczania i uczenia się w szkołach wyższych. Z tego względu autorzy postanowili sprawdzić wpływ integracji przenośnego sprzętu i sieciowych serwisów na te procesy z punktu widzenia uczestników zajęć akademickich, badając doświadczenia studentów trzech amerykańskich uczelni. Artykuł zawiera omówienie piśmiennictwa poświęconego podstawom e-learningu oraz zastosowań mobilnej edukacji i internetowych platform komunikacyjnych do angażowania użytkowników, ułatwiania współpracy w nauce i uczenia się, a następnie prezentację wyników przeprowadzonego przez nich badania.

Tworzenie typologii użytkowników bibliotek pomaga w rozumieniu różnic i podobieństw między poszczególnymi grupami odbiorców, jest też pomocne przy opracowywaniu programów bibliotecznych kierowanych do konkretnego adresata i ich dopasowywaniu do potrzeb i oczekiwań lokalnych społeczności. W ciągu ostatnich kilku dekad, sposoby postrzegania bibliotecznej klienteli w środowisku bibliotekarzy oraz metody gromadzenia i analizy danych na ich temat zmieniły się pod wieloma względami, m.in. w związku z rozwojem nowych technologii i pojawieniem się zaawansowanego oprogramowania statystycznego. Celem artykułu była identyfikacja, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu z lat 1980-2014 (publikacje wydane do maja 2014 r.), głównych podejść do klasyfikacji odbiorców usług bibliotecznych, a także przedyskutowanie ich specyfiki oraz mocnych i słabych stron leżących u ich podstaw teorii i założeń, zwłaszcza w kontekście bibliotek publicznych. Autor poświęca w nim szczególną uwagę wizerunkom i typom czytelników tworzonym przez samych bibliotekarzy, oraz ich porównaniu z wynikami zrealizowanego w 2014 r. duńskiego projektu poświęconego segmentacji użytkowników bibliotek z wykorzystaniem generowanych komputerowo klastrów.

W artykule poświęconym recepcji literatury kobiecej i jej pozycji na rynku wydawniczym, autorka opisuje genezę i przebieg popularnej akcji #readwomen 2014, mającej na celu promocję książek pisanych przez kobiety, zastanawiając się nad jej możliwym wpływem na świat literacki i zachowania czytelników.

Mimo stałego rozwoju usług e-administracji i wzrostu ich zakresu i złożoności, istnieje nadal duża liczba obywateli, dla których z wielu różnych względów (brak wiedzy, umiejętności, słaby dostęp do technologii sieciowych i in.) serwisy te pozostają niedostępne. Szukając możliwości realizacji swoich potrzeb w nowym, elektronicznym systemie, osoby wykluczone cyfrowo korzystają często z pomocy pośredników informacji, takich jak biblioteki i inne instytucje sektora publicznego. Również władze, w coraz większym stopniu, polegają na bibliotekach jako ośrodkach mających zapewniać mieszkańcom pierwszy punkt dostępu do e-administracji oraz odpowiednie szkolenia i wsparcie informacyjne i techniczne (por. BABIN 2008/2/129, BABIN 2010/3/183). W artykule przedstawiono wyniki badania poświęconego analizie achowań informacyjnych i ich wpływu na poziom wykorzystania sieciowych usług organów administracyjnych, identyfikacji barier w przepływie istotnych społecznie informacji oraz określeniu interakcji między placówkami bibliotecznymi i agencjami rządowymi w kontekście teorii światów informacyjnych i badań nad cyfrową integracją. Celem nadrzędnym projektu było zaprojektowanie na tej podstawie zasobu online dla bibliotekarzy świadczących dla swoich użytkowników usługi związane z e-administracją.

W tworzonych w ciągu ostatnich kilku dekad standardach edukacyjnych dla szkolnictwa wyższego podkreśla się wartość tworzenia środowisk nauczania zorientowanych na uczących się (learner-centered), zakładających wykorzystanie aktywnych, dogodnych dla studentów strategii kształcenia i najnowszych rozwiązań technologicznych, przyznanie głównej roli studiującym, a nie wykładowcom i pozwolenie tym pierwszym na czynne angażowanie się w wykonywanie złożonych zadań i przejęcie kontroli nad własnym procesem uczenia się. Jednym z podejść dydaktycznych tego typu jest model odwróconego nauczania (flipped classroom) (zob. babin.bn.org.pl/?p=2164). Mimo że jest on wdrażany w edukacji od ponad 15 lat, nie przeprowadzono jak dotąd wielu badań poleconych zasadom projektowania odwróconych zajęć w różnych kontekstach dyscyplinarnych. Autorzy postanowili w związku z tym przeanalizować metodologię i kryteria organizacyjne trzech pilotażowych, odwróconych programów zajęć: z zakresu socjologii, inżynierii i nauk humanistycznych, prowadzonych na Uniwersytecie Południowej Kalifornii (USC) w Los Angeles, w ramach studiów 1. stopnia.

Wraz ze spadkiem cen i stałą poprawą funkcjonalności czytników e-książek oraz wzrostem liczby cyfrowych lektur z interaktywnymi opcjami czytania, rośnie również ich wykorzystanie wśród najmłodszych czytelników. Wielu specjalistów ma nadzieję, że dostępność książek w nowych formatach umożliwi ich popularyzację, dając jednocześnie szkołom i bibliotekom nowe możliwości kształtowania kultury czytelniczej. W artykule omówiono, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu, kwestie związane ze specyfiką kontaktu z książką w formie elektronicznej i jej potencjalnymi zastosowaniami w procesie edukacyjnym, a następnie zaprezentowano wyniki badania analizującego reakcje uczniów szkoły podstawowej na ebooki.

Jakościowa analiza sposobu korzystania z mediów internetowych niesie ze sobą wiele wyzwań – ze względu na naturę sieci oraz wielość i złożoność kanałów komunikacyjnych trudno jest zastosować tradycyjne metody, wymagające m.in. określenia terenu badań i obserwacji uczestników. W artykule scharakteryzowano etapy rozwoju badań nad nowymi mediami i ich odbiorcami, a następnie przedstawiono propozycję metodologii jakościowej, pozwalającej na poznawanie zachowań użytkowników w cyberprzestrzeni; omówiono też wyniki projektu badawczego przeprowadzonego zgodnie z tą metodologią.