Babin

Ostatnie dwie dekady to czas szybkiego rozwoju technologii informatycznych oraz gospodarek opartych na wiedzy, a także okres w którym wiele państw uznało wagę przynależności do struktur globalnego społeczeństwa informacyjnego, tworząc narodowe strategie i zasady rozwoju dwóch najważniejszych komponentów tej formacji: cyfrowej infrastruktury i cyfrowej zawartości (CZ) – nowego obszaru wymagającego planowanych i skoordynowanych działań. W piśmiennictwie naukowym nie poświęcano jednak jak dotąd dużej uwagi kwestiom strategicznego planowania w sferze CZ oraz standaryzacji aktywności poszczególnych państw w tym zakresie, możliwej dzięki przyjęciu wyznaczonych kryteriów i stworzeniu odpowiednich wskaźników statystycznych przydatnych przy ewaluacji wdrażanych planów i założeń, zarówno w skali globalnej, regionalnej, jak i na poziomie lokalnym.

Autor przedstawia w artykule prototypowy model kryteriów oceny polityki wobec CZ – Policy Assessment Criteria (PAC), mający pomóc w ocenie i poprawie jakości tworzonych na świecie, narodowych strategii CZ, oraz bazujący na nim wskaźnik jakości ustalanych zasad – Policies Quality Indicator (PQI), służący do ustalania poziomu jakości i dojrzałości ich ram konceptualnych. Następnie, korzystając z tych narzędzi, porównuje politykę wobec CZ w 10 krajach: grupie 7 państw arabskich oraz grupie nazwanej globalną (Japonia, Brazylia, Republika Południowej Afryki oraz Unia Europejska). Przybliża również globalne trendy w zakresie rozwoju przemysłu CZ, dokonując zestawienia dotyczących go programów w krajach rozwijających się i w państwach o rozwiniętej gospodarce informacyjnej, i przedstawia swoje rekomendacje dla ustawodawców i polityków. W pierwszej badanej grupie uwzględniono kraje i regiony zróżnicowane społecznie i gospodarczo: Jordanię, Arabię Saudyjską, Syrię, Palestynę, Liban, Egipt i Maroko. 3 państwa w grupie porównawczej wybrano ze względu na stosunkowo małą liczbę poświęconych im badań, wysoką pozycję w indeksie NRI – Networked Readiness Index (wskaźnik zdolności kraju do wykorzystywania ICT), odmienność sytuacji gospodarczej i społecznych uwarunkowań oraz globalną reputację jako liderów działań na rzecz budowy społeczeństwa informacyjnego. Unię Europejską potraktowano w całości jako punkt odniesienia, nie analizując sytuacji w poszczególnych krajach członkowskich, a jedynie dokumenty i program Komisji Europejskiej.

Proponowany w tekście model PAC obejmuje 56 komponentów pogrupowanych w 5 głównych kategorii (czynniki uwzględniane przy formułowaniu polityki, elementy wdrażania polityki, wymogi implementacji, zasady i ścieżki rozwoju i udostępniania CZ, zakres CZ). Miernik PQI ustalany jest po obliczeniu średnich dla zmiennych z wszystkich 5 kategorii, po ich konwersji na 7-punktową skalę. Przy pomocy PQI i PAC, na podstawie analizy dostępnej dokumentacji, oceniano jedynie dojrzałość i zakres narodowych programów i strategii (stan z 2011 r.), a nie ich implementację w wybranych krajach. Stworzony zgodnie z przyjętą metodologią ranking badanych państw nie wskazuje więc na sposób realizacji politycznych planów i założeń.

Wyniki badania mogą, zdaniem autora, posłużyć jako mapa drogowa dla krajów arabskich oraz krajów Południa. We wnioskach wskazuje też na potencjał dla rozwoju przemysłu CZ, jaki wiąże się z wysokim stopniem wykorzystania technologii mobilnych w tych regionach oraz wiedzy miejscowych ekspertów i liderów, a także na konieczność dopasowywania tworzonych strategii do lokalnego kontekstu. Zachęca również do dalszego rozwoju zaprezentowanych narzędzi i ich implementacji na szerszą skalę.