Babin

Wszystkie biblioteki akademickie, niezależnie od ich rozmiaru, misji, zasobów finansowych czy wielkości obsługiwanej populacji, muszą radzić sobie z naciskami dotyczącymi dostosowywania się do zachodzących w społeczeństwie zmian i wprowadzania w szybkim tempie innowacji, a głównymi czynnikami wymuszającymi inicjowanie takich działań są statyczne lub kurczące się budżety oraz szybki i nieprzewidywalny rozwój technologii, i ich wpływ na usługi i zbiory. W warunkach ograniczeń finansowych, liderzy bibliotek muszą podejmować mądre i świadome decyzje dotyczące sposobów adaptacji i wdrażania nowości. Aby ułatwić im to zadanie i sprawdzić potencjalne sposoby radzenia sobie z presją i wymogami transformacji, a także określić obszary dalszych badań, autor przeanalizował angielskojęzyczne piśmiennictwo poświęcone bibliotekom akademickim i innowacjom i omówił wnioski z dokonanego przeglądu.

Innowacje dla celów artykułu zdefiniowano szeroko jako idee, obiekty lub praktyki postrzegane jako nowe przez jednostki lub organizacje. Materiały do analizy wybrano wykorzystując wyszukiwanie w bazach danych (Google Scholar, LISTA, Proquest Dissertations and Theses), wyszukiwanie cytowań i ręczne przeszukiwanie bibliografii powiązanych z tematem artykułów. Pierwotnie koncentrowano się wyłącznie na szukaniu empirycznych badań dotyczących innowacji w bibliotekach akademickich, a następnie, ze względu na małą liczbę prac spełniających przyjęte kryteria, do przeglądu włączono także empiryczne artykuły dotyczące innowacji w innych typach bibliotek, oraz te wykorzystujące podejście konceptualne, teoretyczne lub historyczne, omawiając analizowane teksty w dwóch kategoriach: badań z wykorzystaniem empirycznych metod oraz pozostałych prac.

W pierwszej grupie znalazło się 11 artykułów, jedna książka i jedna dysertacja, wydane w ciągu ostatnich 33 lat, w drugiej 11 artykułów, jedna książka, jedna dysertacja i jeden rozdział książki (najstarsza publikacja datowana na 1973 r.), do analizy włączono także dwa przeprowadzone w latach 80. przeglądy piśmiennictwa nt. badań nad innowacjami w kontekście bibliotek. Wszystkie materiały uszeregowano chronologicznie i zrecenzowano szczegółowo ich tematykę i metodologię oraz poruszane aspekty innowacji (techniczne, organizacyjne, ekonomiczne, kadrowe, psychologiczne, strategiczne, związane z zarządzaniem i in.). Omówiono przy tym różne podejścia do wdrażania nowości oraz czynniki ułatwiające i utrudniające ich wprowadzanie i akceptację w środowisku instytucjonalnym. Wskazano także na liczne luki w literaturze na temat innowacji w bibliotekach akademickich i na potrzebę prowadzenia dalszych, pogłębionych badań, m.in. na temat zależności między spłaszczaniem struktury organizacyjnej i wspieraniem partycypacyjnych procesów podejmowania decyzji a stymulowaniem innowacji, nad sposobami tworzenia przez liderów atmosfery sprzyjającej innowacyjności i napędzającej powstawanie nowych rozwiązań i idei, oraz nad rolą i wpływem heterogenicznych, ukierunkowanych na zewnątrz sieci doradztw, a także czynników demograficznych na nastawienie bibliotekarzy wobec zmian. Podkreślono, że choć poruszona problematyka cieszy się coraz większym zainteresowaniem – 10 z 29 publikacji ujętych w przeglądzie wydano w lub po 2010 r., w okresie tym powstało też kilka z najlepszych prac poświęconych tej tematyce, większość omówionych materiałów ma charakter koncepcyjny lub poszukiwawczy. Aby więc literatura dotycząca innowacji była użyteczna dla bibliotecznych decydentów, należy prowadzić znacznie więcej empirycznych badań w tym zakresie.