Babin

Jedną z typowych cech szkolnictwa wyższego w Wielkiej Brytanii jest nacisk na niezależną naukę, na którą studenci muszą poświęcać czas poza formalnymi godzinami zajęć, a rolą uniwersytetów jest zapewnienie studiującym miejsc, w których mogą się samodzielnie uczyć. Tradycyjnie, zadanie to realizują biblioteki, które w związku z rozwojem nowych technik i praktyk pedagogicznych takich jak hybrydowe formy kształcenia (blended learning) czy odwrócone nauczanie (flipped classroom), muszą dostosowywać się do nowych oczekiwań odbiorców dotyczących lepszych i bardziej zróżnicowanych środowisk edukacyjnych, i przekształcać swoje wnętrza tak, by mogły służyć różnym grupom użytkowników i wspierać różne formy i style uczenia się. W artykule omówiono krótko nowe koncepcje związane z projektowaniem i zmianą rozumienia funkcji budynków bibliotek akademickich, a następnie zreferowano założenia i proces budowy Ośrodka Zasobów Naukowych Uniwersytetu Chichester, otwartego w 2012 r., w kampusie Bognor Regis (Bognor Regis Learning Resource Centre – BRLRC). Przedstawiono także wyniki badania analizującego sposób zaprojektowania poszczególnych stref tego obiektu, a także ich faktycznego wykorzystania i dopasowania w praktyce do potrzeb studentów.

Dwupiętrowy budynek BRLRC, mający zastąpić starą bibliotekę zaprojektowano na planie otwartym i podzielono na 5 głównych stref. W pierwszej zaprojektowano 2 sale do nauki IT, w drugiej – kawiarnię, w trzeciej zaaranżowano miejsca i stanowiska do nauki grupowej i indywidualnej oraz społecznościowego uczenia się, w czwartej i piątej – grupowe i indywidualne strefy i punkty cichej pracy (ang. quiet study) oraz nauki w ciszy (silent study). Ponadto zlokalizowano w nim recepcję, biblioteczny punkt informacyjny, serwerownię, pomieszczenia sanitarne, udostępniono też użytkownikom dwa patia, strefy wypoczynkowe, miejsca do siedzenia na zewnątrz budynku i dwa ogrody na dachu. W większości pomieszczeń zapewniono dostęp do naturalnego oświetlenia i wentylacji oraz widoków zewnętrznych, wyposażono je też w stanowiska komputerowe oraz lekkie i dające się łatwo przesuwać meble, których ustawienie można łatwo przystosowywać do potrzeb grup. Badanie mające sprawdzić społeczny odbiór użyteczność przyjętych rozwiązań przeprowadzono na przełomie 2014 i 2015 r. w formie studium przypadku. Przy gromadzeniu potrzebnych danych statystycznych wykorzystano wywiady z pracownikami i użytkownikami, ankiety, obserwacje zachowań użytkowników we wszystkich strefach budynku oraz pomiar natężenia dźwięku w jego różnych częściach. Dokonano również przeglądu dokumentów i statystyk dotyczących planowania oraz działalności BRLRC.

Na podstawie analizy zebranych informacji ustalono, że poszczególne strefy i przestrzenie obiektu są wykorzystywane zgodnie z ich przeznaczeniem, a szczególną popularnością cieszą się kabiny dla grup, strefa ciszy oraz strefy pracy grupowej, najmniejszą z kolei – pomieszczenia IT i patia. Zaobserwowano również, że w miejscach dla grup, ze względu na panującą w nich atmosferę, wygodę i poczucie prywatności, lubi się uczyć także wiele indywidualnych osób, nie zauważono natomiast by studenci preferowali wyraźnie konkretne miejsca do indywidualnej pracy – ich wybór zależał głównie do preferencji związanych ze stylem uczenia się i typem wykonywanych zadań (korzystano w tym celu nie tylko z wyznaczonych przestrzeni, lecz również kawiarni, siedzisk w strefach rekreacyjnych itp.). Co ciekawe, w wyznaczonej strefie ciszy, mimo przestrzegania przez użytkowników zasad jej wykorzystywania, zarejestrowano najwyższy (poza kawiarnią) poziom hałasu – być może ze względu na dźwięki dochodzące z pobliskiej serwerowni, chłodziarki i klawiatur komputerów oraz brak fizycznego oddzielenia od przestrzeni dla grup. Z uzyskanych danych wynika, że BRLRC jest popularnym i lubianym miejscem do nauki i zapewnia możliwości uczenia się na wiele różnych sposobów, zgłaszano też jednak pewne zastrzeżenia dotyczące sposobu zaprojektowania wnętrz. Wskazywano m.in. na potrzebę przeznaczenia większej przestrzeni dla wszystkich typów aktywności (grupowej, cichej itp.) i zabezpieczenia strefy ciszy przed hałasem, zwiększenia liczby i szybkości komputerów, lepszego wsparcia dla urządzeń mobilnych i lepszej obsługi gastronomicznej w weekendy. We wnioskach autorzy podsumowali zalety i wady projektu, przedstawili też propozycję zmian mogących zapewnić lepsze wykorzystanie obiektu, poprawę jego zaplecza technologicznego i odpowiednie dostosowanie do celów edukacyjnych uczelni oraz potrzeb obecnych i przyszłych użytkowników, zwłaszcza w kontekście planów związanych z rozbudową kampusu i zwiększeniem liczby studentów.