Babin

Koncepcja Web 3.0 zakłada całkowitą rekonstrukcję Internetu i infrastruktury teleinformatycznej i z pewnością zmieni sposób komunikacji w przestrzeni wirtualnej oraz sposób wykorzystywania informacji do prowadzenia działalności zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym. Ponieważ współczesne organizacje działają w mocno stechnicyzowanym środowisku, warto, by zaczęły się przygotowywać na zmiany towarzyszące wprowadzaniu technologii semantycznych, zanim idea trzeciej wersji sieci www zostanie zrealizowana w praktyce, gdyż w przeciwnym wypadku mogą w przyszłości stracić konkurencyjność i nie być w stanie realizować potrzeb użytkowników. Aby ułatwić specjalistom IT, menedżerom oraz ekspertom z sektorów powiązanych z zarządzaniem danymi i informacją określenie potencjalnych możliwości związanych z rozwojem tego projektu oraz zagrożeń związanych z korzystaniem z aplikacji 3.0, autorzy podjęli próbę zdefiniowania nowej formy globalnej sieci komputerowej i przedyskutowania stanowiących jej podstawę technologii. Przedstawili również możliwy wpływ ewolucji Internetu na działania i procedury organizacji i firm oraz szanse i wyzwania wynikające z wdrażania modelu 3.0.

Użytkownicy trafiający po raz pierwszy do bibliotek, zwłaszcza tych mieszczących się w dużych obiektach i posiadających bogate kolekcje książek, mają często problemy z orientacją w budynku i odnajdywaniem miejsc udostępniania poszukiwanych zasobów, z kolei osoby rozpoczynające poznawanie jakiejś dziedziny wiedzy lub szukające informacji o konkretnych, nieznanych im zagadnieniach mogą mieć trudności z odnajdywaniem materiałów najbardziej odpowiadających ich potrzebom i dopasowanych do tematu poszukiwań. Aby rozwiązać ten problem, w Narodowej Bibliotece Informacji Publicznej na Tajwanie (NBIP), opracowano innowacyjny system informacyjny o nazwie NODE (NO Donkey E-learning) personalizujący instrukcje i rekomendacje dla czytelników, i mający pomagać im w poruszaniu się po obiekcie, zwiększeniu efektywności samodzielnego uczenia się i rozwiązywaniu problemów z nieznajomością danej tematyki. System łączy rozwiązania takie jak rzeczywistość rozszerzona (AR), nawigacja wewnątrz budynków (ang. Indoor Positioning Systems) i algorytmy eksploracji danych, i przeznaczony jest dla użytkowników urządzeń mobilnych. W artykule przybliżono teoretyczne założenia tego projektu i jego elementów składowych, proces budowy NODE, architekturę systemu i mechanizmy jego działania.

Według szacunków ekspertów, w 2016 r. liczba używanych w domach i miejscach pracy urządzeń podłączonych do Internetu przekroczy 25 miliardów, a wraz ze wzrostem powiązań i danych gromadzonych w środowisku sieciowym rośnie nie tylko liczba nieograniczonych możliwości, jakie ma zapewniać tzw. Internet rzeczy (ang. Internet of Things – IOT), lecz również wyzwań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa i prywatności użytkownikom nowych technologii. W artykule, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu, omówiono zalety związane z upowszechnianiem się tej koncepcji oraz budowanych na jej bazie rozwiązań, potencjalny wpływ IOT na biblioteki, rolę tych instytucji w nowej, cyfrowej rzeczywistości oraz systematyczne podejście, jakie powinny przyjąć by gwarantować swoim czytelnikom należytą ochronę w nowym ekosystemie, w kontekście koncepcji Security of Things (SOT), czyli bezpieczeństwa rzeczy.

Praktyki społeczne związane z transferem wiedzy i wymianą informacji w środowisku naukowym za pośrednictwem publikacji w recenzowanych wydawnictwach są tematem często omawianym w piśmiennictwie, mniej uwagi poświęca się natomiast postępującej wraz z rozwojem technologii ICT akceptacji nieformalnych platform komunikacyjnych w procesie dystrybucji wyników badań. Autorzy postanowili sprawdzić nastawienie naukowców wobec publikowania i rozpowszechniania prac badawczych w nieformalnych środkach przekazu, by określić wzory ich zachowań, preferencje oraz wyzwania i zalety związane z wykorzystywaniem takich kanałów komunikacji.

Biblioteki akademickie mogą podnosić wartość swoich nadrzędnych instytucji przez wspieranie całego cyklu życiowego prowadzonych w nich badań, coraz więcej tych placówek zaczyna też oferować różnego typu usługi zarządzania danymi badawczymi (ang. Research Data Management – RDM), począwszy od pomagania przy tworzeniu planów zarządzania danymi po przygotowywanie i zachowywanie danych do archiwizacji w cyfrowych repozytoriach. Z sondażu przeprowadzonego w Australii w 2011 r. wynika, że w tym czasie ponad połowa z 39 australijskich bibliotek szkół wyższych była zaangażowana w asystowanie własnej uczelni w prowadzeniu e-badań, a wyniki późniejszej ankiety z r. 2013, porównującej 140 instytucji akademickich z Wielkiej Brytanii, Irlandii, Australii i Nowej Zelandii wskazywały, że australijskie biblioteki mają najwyższe wskaźniki zaangażowania w 6 z 9 obszarów RDM. W artykule opisano ewolucję i przyszłe kierunki rozwoju polityki zarządzania danymi pochodzącymi z badań, infrastruktury badawczej, kompetencji personelu i usług doradczych w jednej z państwowych uczelni w Brisbane – Uniwersytecie Griffitha, koncentrując się na roli bibliotekarzy opracowywaniu i wspieraniu serwisów RDM. Celem autorów było przedstawienie przykładów nadzorowanych i wspomaganych przez bibliotekę działań oraz zapewnienie krytycznej perspektywy, przez porównanie dobrych praktyk z tymi, których efekty były mniej zadowalające niż oczekiwano.

Ze względu na szybki wzrost liczby wszystkich typów zasobów informacyjnych udostępnianych przez biblioteki oraz ograniczone budżety tych instytucji, możliwości odpowiedniego, manualnego katalogowania wszystkich publikowanych materiałów są coraz mniej realistyczne, istotnym problemem dla całej społeczności bibliotecznej staje się więc opracowanie najbardziej efektywnych sposobów tworzenia rekordów bibliograficznych i zapewnienie tym samym użytkownikom szans na dotarcie do poszukiwanych materiałów. Jednym z obiecujących podejść do zarządzania rosnącą liczbą informacji jest wdrażanie półautomatycznych narzędzi tworzenia metadanych, czyli wykorzystywanie oprogramowania do produkcji rekordów metadanych pod większą lub mniejszą kontrolą ekspertów.

W artykule poświęconym problematyce integracji materiałów dźwiękowych z innymi typami treści w bibliotekach cyfrowych przybliżono najnowszą inicjatywę Biblioteca Europea di Informazione e Cultura (BEIC) – włoskiej instytucji kultury realizującej cele edukacyjne i pedagogiczne przez tworzenie otwartej, wirtualnej biblioteki multimediów i zasobów edukacyjnych z różnych dziedzin wiedzy oraz zarządzanie fizycznymi kolekcjami w wolnym dostępie.

Katalogi biblioteczne cieszą się niską popularnością wśród użytkowników Internetu poszukujących zarówno informacji rzeczowych, jak i bibliograficznych, wielu ekspertów zaleca więc ewolucję tych systemów w kierunku katalogów „następnej generacji”, wzorowanych na wykorzystywanych masowo komercyjnych platformach takich jak Amazon czy Google i mających zapewniać odbiorcom zbliżone doświadczenia nawigacyjne i możliwość korzystania z dodatkowych opcji (takich jak narzędzia społecznościowe, systemy rekomendacyjne, mobilne interfejsy, dostępność treści materiałów online, „bezszwowa” integracja różnych, zewnętrznych źródeł itp.) oraz strategii wyszukiwawczych, do których są przyzwyczajeni. W artykule rozpatrzono wady i zalety włączania komercyjnych rozwiązań do tradycyjnych bibliotecznych OPAC, przedyskutowano również, w jaki sposób jakościowe podejście (metoda studium przypadku) może pomóc w badaniu interfejsów sieciowych aplikacji oraz w poszerzeniu rozumienia mechanizmów komunikacji w sieci www.

W artykule przeanalizowano wspólne aspekty zawodów powiązanych z nauką o informacji oraz ochroną i zapewnianiem dostępu do dziedzictwa kulturowego, a także miejsce muzeologii w kanadyjskim systemie kształcenia na poziomie wyższym, a następnie przedyskutowano celowość włączenia do uniwersyteckich programów bibliotekoznawstwa i informacji naukowej przedmiotów związanych z szeroko rozumianym muzealnictwem, wskazując, że studenci uzyskają dzięki temu poszukiwany zawód, a uczelnie – nowych studentów na kierunkach koncentrujących się dotąd głównie na bibliotekach i archiwach .

Większość projektów humanistyki cyfrowej (HC) bazuje na podejściu Do-It Yourself (zrób to sam), proces produkcji wiedzy w społecznościach cyfrowych humanistów wymaga też jednak treści, narzędzi i danych tworzonych przez innych, a sukces takich przedsięwzięć zależy w dużej mierze od formalnej i nieformalnej współpracy w obrębie kilku sektorów informacyjnych (akademickiego, pozaakademickiego i kultury). Bibliotekarze pełnią od wielu lat ważne funkcje w środowisku HC, wspierając budowę cyfrowych zasobów, ułatwiając nawigację między różnymi źródłami, pomagając w spełnianiu potrzeb informacyjnych naukowców i dbając o rozwój standardów danych i organizacji informacji. W artykule przeanalizowano możliwość utworzenia prowadzonego przez bibliotekarzy miejsca spotkań HC dla wielu różnych społeczności badaczy, przy wykorzystaniu hostowanej w modelu SaaS wersji otwartej platformy Omeka, służącej do publikacji i prezentacji cyfrowych kolekcji obiektów kultury, czyli Omeka.net (zob. babin.bn.org.pl/?p=2768). Przedstawiono również wyniki ewaluacji tego narzędzia, jako taniego i przyjaznego technologicznie (również dla laików) rozwiązania, zapewniającego warunki do współtworzenia i eksploracji zasobów online.