Babin

W ciągu ostatniej dekady, biblioteki zaczęły oferować nowe, sieciowe narzędzia wyszukiwawcze, pozwalające – z jednej strony, dzięki powiązaniu z systemami zewnętrznych partnerów, na efektywniejsze odnajdywanie informacji i zasobów, a z drugiej – na gromadzenie przez strony trzecie danych o użytkownikach na niespotykaną wcześniej skalę. W świecie, w którym dane nt. historii wyszukiwań i wykorzystywaniu zasobów sieci są niezwykle cennym towarem, sprzedawanym reklamodawcom, brokerom danych, czy agencjom rządowym, i w którym normą jest śledzenie przez korporacje i władze zachowań internautów, coraz bardziej istotnym i złożonym problemem stają się dla bibliotek kwestie ochrony ich prywatności. Ponieważ użytkownicy rozpoczynają zwykle przeglądanie zasobów sieciowych od komercyjnych wyszukiwarek, utrzymanie kontroli nad poufnością informacji o dokonywanych przez nich transakcjach, ich nawykach i zainteresowaniach jest dla bibliotekarzy niemal niewykonalnym zadaniem. W artykule omówiono typy technologii wyszukiwawczych stosowane obecnie w środowisku bibliotecznym, przeanalizowano także, na podstawie doświadczeń amerykańskiego środowiska bibliotecznego, konflikty między wymogami etyki zawodowej, artykułowanymi w dokumentach American Library Association (ALA), a dążeniem do spełniania oczekiwań odbiorców i do oferowania coraz lepszej jakości usług. Następnie, zaproponowano możliwe strategie rozwoju bibliotecznych systemów wyszukiwawczych, mogące mogące być odpowiedzią na te wyzwania.

… więcej o Prywatność a komfort użytkowania w bibliotecznych systemach wyszukiwawczych XXI wieku

Zakres oferowanych przez biblioteki usług związanych z zarządzaniem danymi naukowymi (ang. Research Data Services – RDS) jest bardzo szeroki – od pomagania naukowcom w wyszukiwaniu źródeł dotyczących standardów metadanych w ich dyscyplinach po tworzenie i prowadzenie cyfrowych repozytoriów danych. Aby dowiedzieć się jakie typy serwisów RDS są dostępne w bibliotekach akademickich ośrodków badawczych w Europie, i jakie są ich plany związane ze świadczeniem tego typu usług, międzynarodowy zespól finansowany przez LIBER (Ligue des Bibliothèques Europénnes de Recherche – stowarzyszenie europejskich bibliotek naukowych) i DataONE (Data Observation Network for Earth) przeprowadził wiosną 2016 r. sondaż skierowany do dyrektorów instytucji członkowskich LIBER. Ponieważ europejskie państwa jako jedne z pierwszych na świecie wprowadziły wymogi dostarczania otwartych danych i przygotowywania planów zarządzania danymi (Data Management Plan – DMP) założono, że biblioteki akademickie starego kontynentu będą liderami RDS. Wyniki badania porównano z rezultatami sondaży zrealizowanych w Ameryce Północnej w latach 2011 i 2014.

… więcej o Usługi związane z danymi badawczymi w europejskich bibliotekach szkół wyższych: wyniki sondażu

Koncepcja Web 3.0 zakłada całkowitą rekonstrukcję Internetu i infrastruktury teleinformatycznej i z pewnością zmieni sposób komunikacji w przestrzeni wirtualnej oraz sposób wykorzystywania informacji do prowadzenia działalności zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym. Ponieważ współczesne organizacje działają w mocno stechnicyzowanym środowisku, warto, by zaczęły się przygotowywać na zmiany towarzyszące wprowadzaniu technologii semantycznych, zanim idea trzeciej wersji sieci www zostanie zrealizowana w praktyce, gdyż w przeciwnym wypadku mogą w przyszłości stracić konkurencyjność i nie być w stanie realizować potrzeb użytkowników. Aby ułatwić specjalistom IT, menedżerom oraz ekspertom z sektorów powiązanych z zarządzaniem danymi i informacją określenie potencjalnych możliwości związanych z rozwojem tego projektu oraz zagrożeń związanych z korzystaniem z aplikacji 3.0, autorzy podjęli próbę zdefiniowania nowej formy globalnej sieci komputerowej i przedyskutowania stanowiących jej podstawę technologii. Przedstawili również możliwy wpływ ewolucji Internetu na działania i procedury organizacji i firm oraz szanse i wyzwania wynikające z wdrażania modelu 3.0.

… więcej o Definiowanie sieci 3.0: szanse i wyzwania

Doroczna konferencja Special Libraries Associations (SLA) – międzynarodowej organizacji zajmującej się problematyką bibliotek specjalnych i doskonalenia zawodowego bibliotekarzy, skupia co roku specjalistów z całego świata zajmujących się wszystkimi aspektami gromadzenia i udostępniania zbiorów specjalnych, dziedzinowych oraz obsługi specjalnych grup użytkowników. Zdaniem autorki, programy tego wydarzenia zawierają informacje pozwalające na prześledzenie pojawiających się, popularnych i zanikających trendów oraz lepsze zrozumienie problemów specjalistycznych placówek bibliotecznych oraz potencjalnych kierunków ich rozwoju. W artykule przeanalizowano zawartość programu konferencji SLA, która odbyła się w Bostonie w dniach 14-16 czerwca 2015 r. i porównano je z planami poprzednich zjazdów SLA, omawiając dokonane obserwacje oraz wcześniejsze analizy tego typu.

… więcej o Trendy dotyczące bibliotek specjalnych: wnioski z analizy programów konferencji

Projekt Pelagios (Pelagios: Enable Linked Ancient Geodata In Open Systems) to wspólna, międzynarodowa inicjatywa wielu środowisk naukowych, mająca na celu ułatwienie powiązań między różnego typu zasobami online dotyczącymi badań historycznych (takimi jak literatura poświęcona starożytnym cywilizacjom i językom, zbiory danych archeologicznych, mapy, pliki graficzne, cyfrowe artefakty, wyniki badań i in.) i miejscami z przeszłości, do których się odnoszą. Kluczem do budowy takiej sieci powiązań między odrębnymi zbiorami danych jest wykorzystywanie słowników nazw geograficznych online, w których każdemu miejscu przypisuje się unikalny, stabilny identyfikator URI. Członkowie Pelagios zaangażowani są w tworzenie najlepszych praktyk i narzędzi pomocnych przy realizacji założeń projektu, w tym m.in. w określanie zasad publikacji metadanych indeksów geograficznych jako Linked Open Data i rozwój otwartej platformy adnotacji Recogito, wspierającej proces linkowania cyfrowych tekstów i map z miejscami, których dotyczą, a tym samym – geoprzestrzenną analizę historycznych map i tekstów. W jego ramach opracowano także Peripleo – prototypową aplikację o otwartym kodzie źródłowym, pozwalającą na wizualizację i czasoprzestrzenne przeglądanie rosnącego zasobu wzajemnie powiązanych otwartych danych publikowanych przez społeczność naukową. Artykuł poświęcono prezentacji tego ostatniego przedsięwzięcia.

… więcej o Pelagios a Peripleo: narzędzie eksploracji danych w wymiarach czasu i przestrzeni

W 2012 r. projekt Internet Archive (jedno z największych, otwartych cyfrowych archiwów na świecie) nawiązał współpracę z firmą BitTorrent Inc. oferując ponad milion plików ze swoich zbiorów przez sieć P2P, w celu zapewnienia użytkownikom łatwiejszego i szybszego dostępu do swoich zasobów. Jak dotąd, jest to jedyna tak duża i popularna biblioteka, która zdecydowała się na korzystanie z technologii peer-to-peer, kojarzonej powszechnie z piractwem internetowym, by ułatwić dystrybucję i redystrybucję zasobów znajdujących się w domenie publicznej. W artykule przedyskutowano specyfikę torrentów, związane z nimi kontrowersje, zalety i możliwości zastosowań protokołu BitTorrent w bibliotekach oraz przyjęcia zdecentralizowanego podejścia do zarządzania danymi, a także argumenty na rzecz szerszej implementacji tego oprogramowania przez wszystkie społeczności i instytucje, których nadrzędnym celem jest realizacja idei Open Access i upowszechniania wiedzy.

… więcej o BitTorrent a biblioteki

W artykule omówiono program AUTHORIS opracowany na Wydziale Informacji i Komunikacji Uniwersytetu w Granadzie w Hiszpanii. Jest to narzędzie umożliwiające generowanie haseł wzorcowych dla rekordów bibliograficznych na podstawie zasobów kartotek wzorcowych i zbiorów słownictwa opublikowanych w modelu Linked Data, za pomocą algorytmów uczenia. AUTHORIS opracowano, by rozszerzyć kontrolę autorytatywną i wymianę informacji między ośrodkami bibliograficznymi i innymi instytucjami.

… więcej o AUTHORIS: narzędzie kontroli kartotek wzorcowych w Sieci Semantycznej

Misją bibliotek szkół wyższych we współczesnym, cyfrowym świecie jest, podobnie jak w ubiegłych dekadach, wspieranie działań naukowych i edukacyjnych swoich macierzystych uczelni, swoje usługi muszą one jednak świadczyć w nowym i szybko z mieniającym się środowisku informacyjnym i szukać nowych sposobów komunikacji ze społecznością akademicką w czasach gospodarczej recesji, oraz serwisowych innowacji w dziedzinach takich jak bibliometria i zarządzanie danymi badawczymi (ZDB). W artykule przedstawiono wyniki sondażu badającego aktywność w tym zakresie bibliotek z Australii, Nowej Zelandii, Irlandii i Wielkiej Brytanii, w tym – oferowane przez nie obecnie i planowane usługi, ich docelowych odbiorców, napotykane trudności i bariery oraz potrzeby związane ze kształceniem i szkoleniem personelu i zapewnianiem pracownikom wsparcia przy wykonywaniu zadań związanych ze wspomaganiem badań naukowych.

… więcej o Bibliometria i zarządzanie danymi: nowe trendy związane z wspomaganiem przez biblioteki badań naukowych

Analiza danych o wykorzystaniu zasobów to standardowe narzędzie pozwalające na uzasadnienie wydatków na gromadzenie, ocenę efektywności procesów zarządzania zbiorami oraz uzasadnienie wartości usług świadczonych przez biblioteki i oferowanych przez nie źródeł. W czasach, w których instytucje te muszą szukać sposobów na legitymizację prowadzonych działań i promocję roli, jaką pełnią, produkcja, gromadzenie i wykorzystywanie takich informacji zaczyna pełnić coraz istotniejszą funkcję. Aby sprawdzić praktyki w tym zakresie, powiązane z kształtowaniem i udostępnianiem zbiorów bibliotecznych, w sierpniu 2011 r. przeprowadzono sondaż online skierowany do pracowników bibliotek akademickich ze Stanów Zjednoczonych. Artykuł zawiera prezentację wyników i wniosków z tego badania.

… więcej o Wykorzystanie analizy danych przy kształtowaniu zbiorów w bibliotekach akademickich

W artykule zreferowano przebieg i wyniki prac nad stworzeniem cyfrowego archiwum zapewniającego długotrwałe zachowanie i udostępnianie danych badawczych z zakresu nauk społecznych, dotyczących rdzennych mieszkańców Australii i wysp Cieśniny Torresa. Przedstawiono też wyzwania związane z realizacją tego unikalnego przedsięwzięcia oraz plany jego przyszłego rozwoju. Baza ATSIDA (Aboriginal and Torres Strait Islander Research Data) – jeden z elementów Australian Data Archive, to wspólny projekt Biblioteki Uniwersytetu Technologii (UT) w Sydney i Jumbunna Indigenous House of Learning – jednostki UT zajmującej się opieką nad aborygeńskimi studentami, rozwijany we współpracy z AIATSIS (Australijskim Instytutem Studiów nad Aborygenami i Mieszkańcami Wysp Cieśniny Torresa).

… więcej o ATSIDA – archiwum danych nt. rdzennej ludności Australii