Babin

Jedną z wielu transformacji zachodzących w środowisku akademickim, związanych z coraz powszechniejszym wykorzystywaniem przez studentów mobilnych urządzeń i systemów zarządzania kursami (ang. CMS − Course Management Systems), jest pojawienie się nowych sposobów uczenia się, pisania prac i wykonywania zlecanych zadań, a także zmiana sposobów wykorzystywania bibliotek. Coraz częściej obserwowanym fenomenem jest preferowanie przez studiujących nauki nie w pojedynkę lecz w ramach wspieranych technologicznie grup, biblioteki szkół wyższych muszą więc dostosowywać swoje obiekty i usługi do takich oczekiwań swoich grup odbiorców. W artykule omówiono wyniki ewaluacji biblioteki akademickiej w kategoriach relacji między pracą indywidualną, grupową, doświadczeniami użytkowników i postrzeganiem przez nich określonych miejsca i przestrzeni. Autorzy odwołują się w nim do koncepcji paradygmatów bibliotecznego designu Scotta Bennetta, w której opisuje się przejście od modelu skoncentrowanego na książkach i charakteryzowanego przez architekturę dostosowaną głównie do samodzielnego badania dokumentów, do paradygmatu skupionego na uczeniu się, w którego ramach powstają przestrzenie umożliwiające i inspirujące naukę w wieloosobowych zespołach.

W artykule przybliżono krótko koncepcje biblioteki jako miejsca spotkań ułatwiającego użytkownikom nie tylko konsumpcję informacji i technologii, ale również samodzielny wkład w produkcję wiedzy, wspólną realizację różnego typu projektów i rozwój własnej kreatywności; przeanalizowano też w tym kontekście powody szybkiej ekspansji ruchów DIY (zrób to sam) w środowisku bibliotecznym i zainteresowania użytkowników i bibliotekarzy rozwojem przestrzeni dla twórców, projektantów, programistów i majsterkowiczów, czyli warsztatów makerspace, hackerspace (zob. babin.bn.org.pl/?p=2369, babin.bn.org.pl/?p=3391), czy FabLab. Omówiono także nowy fenomen mobilnych bibliotecznych laboratoriów i projekt pierwszej mobilnej biblioteki FabLab w Europie, koncentrując się prezentacji zrównoważonego modelu jej finansowania i rozwoju.

Artykuł poświęcono omówieniu obecnej kondycji bibliotek, ich pozycji w czasach szybkich przemian oraz perspektyw na przyszłość. Powołując się na szereg publikacji, autor dowodzi w nim, że obecna rola bibliotek w społeczeństwie jest na tyle znacząca, że można mówić o złotej erze ich rozwoju, przytacza też argumenty mające uzasadnić stawianą przez siebie tezę i opisuje przykłady inicjatyw, stanowiących jego zdaniem dowód na rozkwit tych instytucji, ich innowacyjność i wzrost społecznego znaczenia.

Architektura i wzornictwo biblioteczne stały się w ostatniej dekadzie bardzo popularnym tematem – w serwisach informacyjnych i na portalach społecznościowych oglądać można rozpowszechniane błyskawicznie w sieci serie zdjęć monumentalnych, postmodernistycznych i zaawansowanych technologicznie projektów bibliotek, które, wraz z ożywianiem debaty na temat społecznej wartości tych instytucji, zaczęto realizować w stolicach wielu państw – w przypadku krajów o wyższych dochodach można mówić wręcz o podchodzeniu do bibliotecznych inwestycji jak do architektonicznego spektaklu. Globalny nacisk na traktowanie wybranych bibliotek publicznych jako lokalnej wizytówki, turystycznej atrakcji, czy też krajowego lub miejskiego symbolu statusu i narodowej dumy ma zdaniem autora negatywny efekt na sektor biblioteczny i nie jest najlepszym pomysłem na wydawanie publicznych środków.

W latach 90. ubiegłego wieku zaczęto kwestionować potrzebę przeznaczania pieniędzy podatników na utrzymywanie fizycznych zbiorów i budynków bibliotecznych, a okresy recesji wymusiły ograniczanie wydatków na ważne cele społeczne, w tym kulturę i edukację, co wpłynęło negatywnie na pozycję bibliotek i innych publicznych instytucji. W Danii, w efekcie reform strukturalnych, między 2007 a 2013 r. zredukowano liczbę jednostek bibliotecznych z 550 do 466 (o 15,2%), w Norwegii, z powodu cięć rządowych budżetów, w tym okresie ich liczba spadła z 807 do 715 (o 11,4%), a w Wielkiej Brytanii z tego samego względu zlikwidowano niemal 400 bibliotek publicznych (spadek z 4567 do 4191 – o 8,2%); w krajach tych zaobserwować można również niechęć polityków do traktowania usług bibliotek jako priorytetowych dla lokalnych społeczności. Co ciekawe, w tym samym czasie, w wielu dużych miastach na świecie (m.in. w Seattle, Amsterdamie i Newcastle) wydano znaczące środki na realizację wizjonerskich projektów nowych gmachów bibliotecznych, a paradoks ten zainspirował autorkę do zbadania nastawienia decydentów do nowych bibliotecznych inwestycji, miejsca bibliotek publicznych w urbanistycznej przestrzeni i ich wartości dla mieszkańców metropolii.

Media społecznościowe i urządzenia mobilne mogą często utrudniać koncentrację i wpływać na efektywność procesu uczenia się, a stała dostępność Internetu zmienia także znacząco nawyki związane z nauką i realizacją zadań akademickich. W 2013 r. autorzy przeprowadzili badanie obserwacyjne w dwóch bibliotekach amerykańskich szkół wyższych mające ustalić, jak nowe media determinują zachowania informacyjne studentów w środowisku bibliotecznym. W kolejnym roku projekt ten rozszerzono o dwie kolejne uczelnie (obserwacjami objęto łącznie 2 773 osoby z kierunków na poziomie licencjackim), sprawdzając nie tylko interakcje badanych z sieciowymi technologiami i faktyczny czas poświęcany uczeniu się, lecz również sposób wykorzystania przestrzeni i usług bibliotek oraz ewentualne różnice między badanymi instytucjami. W artykule zaprezentowano raport porównujący i podsumowujący wyniki obu badań oraz wykorzystaną w nich metodologię, na tle podobnych, zrealizowanych wcześniej programów badawczych.

W Stanach Zjednoczonych biblioteki akademickie są coraz częściej otwarte wieczorami i nocą. Autor artykułu, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu oraz własnych doświadczeń, omawia różne aspekty świadczenia nocnych usług i pracy w tym trybie oraz związane z tym wyzwania, poświęcając przy tym dużo uwagi kwestiom związanym z zagwarantowaniem bezpieczeństwa.

W artykule przedstawiono najciekawsze inwestycje architektoniczne w sektorze bibliotecznym, ukończone w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie między 1 czerwca 2013 a 30 czerwca 2014, oraz ich założenia projektowe. W okresie tym wybudowano, rozbudowano, poddano renowacji i modernizacji połączonej z rozbudową 16 bibliotek akademickich i 84 bibliotek publicznych (od podstaw powstało łącznie 35 obiektów).

Ministerstwo Kultury i Komunikacji Québecu w początkowych latach XXI wieku postanowiło przeznaczyć znaczne fundusze na ożywienie i rozwój kulturalny regionu, w tym na rozbudowę infrastruktury bibliotek publicznych. Zgodnie z tymi planami Montreal miał się stać nowoczesną metropolią kultury. W ramach programu rozbudowy, modernizacji i budowy nowych budynków publicznych w mieście Montrèal – RAC (Le Programme de rénovation, d’agrandissement et de construction de bibliothèques de la Ville de Montréal) powiększono, unowocześniono lub przeniesiono do nowej siedziby 5 bibliotek publicznych. W artykule omówiono koncepcję biblioteki jako „trzeciego miejsca” z książki Raya Oldenburga oraz szczegółowo scharakteryzowano z tej perspektywy projekty zrealizowane w ramach RAC.

Ministerstwo Kultury i Komunikacji Quebécu (MCC – Le Ministère de la Culture et des Communications du Quebéc) rozpoczęło w 2001 roku realizację programu tworzenia i rozbudowy infrastruktury umożliwiającej kulturalny rozwój regionu. W jego ramach m.in. zaplanowano budowę nowych siedzib bibliotek publicznych oraz powiększenie i renowację istniejących budynków bibliotecznych oraz unowocześnienie ich wyposażenia. W artykule przedstawiono uzyskane wyniki dotyczące bibliotek autonomicznych i ich filii oraz bibliotek zrzeszonych w regionalnych centrach usług bibliotecznych CRSBP (Les centres régionaux de services aux bibliothèques publiques).