Babin

Internet stał się kluczowym elementem wielu dziedzin, takich jak handel, bankowość, usługi czy polityka, a relacje w świecie wirtualnym mają istotny wpływ na realne życie ludzi. Pytanie, czy sieć może być źródłem wiarygodnych danych dla badań społecznych, pozostaje jednak otwarte. W artykule przedstawiono problematykę prowadzenia badań w Internecie, a następnie omówiono projekt, w którym przy doborze próby wykorzystano serwis społecznościowy (SS) Facebook. Zaznaczono, że do tej pory możliwości wykorzystania SS jako narzędzi badawczych nie była szeroko analizowana, a opisane badanie ma dostarczyć dowodów empirycznych nt. zalet i słabości wykorzystania sondaży online w badaniach społecznych.

Autorzy przedstawili na wstępie wady i zalety prowadzenia badań online. Do tych pierwszych należą niereprezentatywność próby (internauci pod względem składu społecznego nie odzwierciedlają kształtu całej populacji) oraz niska liczba zebranych odpowiedzi w stosunku do liczby wysłanych ankiet. Za pośrednictwem sieci można jednak dotrzeć do specyficznych, trudnych do przebadania grup.

Następnie opisano badanie, którego celem było sprawdzenie, czy SS mogą być faktycznie pomocne dla badaczy w docieraniu do trudno dostępnych grup. Przy doborze próby wykorzystano często stosowaną w takich sytuacjach metodę kuli śnieżnej, dokładnie omówioną w artykule. Polega ona na tym, że respondent kontaktuje badacza z kolejnymi osobami ze swojej grupy. Metodę tę wykorzystano w świecie rzeczywistym oraz online w serwisie Facebook, a uzyskane wyniki porównano. Grupą badaną byli argentyńscy przedsiębiorcy działający w Hiszpanii – są oni trudni do zidentyfikowania, gdyż 60% z nich ma obywatelstwo europejskie, nie są więc wyszczególniani w oficjalnych statystykach.

Metoda kuli śnieżnej zastosowana w świecie rzeczywistym okazała się skuteczniejsza przy identyfikowaniu przedsiębiorców, jednak ta w świecie wirtualnym lepiej służyła zwiększaniu wielkości badanej grupy. Więcej odpowiedzi zwrotnych uzyskiwano od osób, z którymi kontaktowano się online (77% w stosunku do 42%).

Najważniejszymi korzyściami z wykorzystania Facebooka przy doborze próby były: oszczędność czasu i redukcja kosztów, zwiększenie wielkości próby i szeroki zasięg geograficzny badań. Udało się też zwiększyć liczbę uzyskiwanych odpowiedzi. Autorzy uznali, że w przypadku grup, do których trudno jest dotrzeć, dobór próby za pomocą SS jest efektywny; sprawdza się także przy badaniach opisowych oraz eksploracyjnych. Ponadto, dobór badanych za pomocą SS pozwala na włączenie elementów losowych do metody kuli śnieżnej, co zwiększa reprezentatywność próby.  Pomimo wspomnianych ograniczeń badań internetowych, sondaże online, jeśli prowadzone są prawidłowo pod względem metodologicznym, mogą być więc wykorzystane do celów naukowych.