Babin

W roku 2011 w  Czechach, mimo spowolnienia gospodarczego, odnotowano rekordową liczbę wydanych książek. W artykule omówiono:  niektóre z obserwowalnych tendencji wydawniczych  (1),  trendy dotyczące przekładów i ich udziału w rynku książek (2) oraz zmiany w zakresie VAT na książki i ich konsekwencje (3).

Ad 1).  Przedstawiono wybrane dane ze statystyk wydawniczych za 2011 r.  odwołując się przy tym do wyników z lat poprzednich.  W 2011 r. prawie 89%  tytułów (16 886   z 18 985) stanowiły nowe pozycje. Zdecydowanie przeważały  książki napisane  w języku czeskim  całkowicie  (86%) lub w znacznej mierze (1276 tyt.).  Wśród   innych języków dominował angielski (779 tyt.), a następnie – słowacki (272) i niemiecki  (93); w jęz. polskim ukazało się 28 książek.  Największy wzrost (aż o 27%) odnotowano w zakresie beletrystyki – z 4477 tyt. w 2010 r. do 5147 w 2011 r. , a następnie – książki dziecięcej i adresowanej do szkół wyższych (w obu przypadkach ponad 8%).

Ad 2).  Przekłady stanowiły 34,3% rynku książek (w 2010 r. – 35,4%), liczba wydanych tytułów wzrosła jednak  w porównaniu z rokiem poprzednim o 8% (6514 — w 2011; 6044 – w 2010), co wpisało się w stałą tendencję wzrostu.  Książki przekładano aż z 44 języków (w 2010 – z 42; w  2009 – z 39), najczęściej z angielskiego  ( ponad połowa przekładów, 3276 tyt.), niemieckiego (1129 tyt.) i francuskiego (307 tyt.) Z tego ostatniego języka zresztą w porównaniu z rokiem poprzednim  zmniejszyła się nieomal o połowę (2010 – 562 tyt.). Zmniejszyła  się też liczba przekładów książek   holenderskich (45 w 2010; 12 w 2011), węgierskich (20 w 2009; 12 – 2010, 7 – 2011) i polskich (108 tyt. w 2010; 93  w 2011). Nieco więcej przekładów  książek pojawiło się natomiast z języków skandynawskich,  fińskiego, duńskiego i islandzkiego.

Ad 3). Rząd planował w 2011 r.  znaczną (19-20%)  podwyżkę VAT na publikacje (zob. babin.bn.org.pl/?p=317), jednak masowe protesty spowodowały rozłożenie tego procesu w czasie – w 2012 r. – 14%;  0d 2013 – 17,5% . Dynamika wzrostu VAT  na książki w Czechach  należy do najwyższych w  Europie  – 2007 r. – 5%; 2008 – 9%; 2010 – 10%; 2012 – 14%, a w 2013 – 17,5%,  przy czym obecnym, wysokim VAT objęto nie tylko książki drukowane, ale też elektroniczne. W artykule przytoczono  też dane z różnych krajów UE nt. VAT na książki w tych dwóch formatach, wskazujące, że po ostatnich zmianach, Czechy na tle innych  państw w obu przypadkach wyróżniają się negatywnie.  Przewodniczący Europejskiej Federacji Księgarskiej EBF (European  Booksellers Federation) J. McNamee usiłował w listopadzie 2011 – bezskutecznie – przekonać czeski rząd do zmiany decyzji w sprawie VAT,  przedstawiając jak wielkie straty niesie ta decyzja dla  kultury, czytelnictwa i ruchu wydawniczego. Podkreślono, że pomoc finansowa państwa dla wydawców nie jest w stanie  zrekompensować utraty wpływów spowodowanych wzrostem VAT i wskazano na już występujące negatywne skutki obecnego podniesienia  VAT – spadek czytelnictwa, zakupów książek oraz poziomu uczniów kończących podstawówki (wg testów PISA). Równocześnie odnotowano większe upowszechnienie  się Internetu, być może więc lepsze wykorzystanie technologii pozwoli obniżyć koszty wydawnicze i  wzrost zainteresowania książką elektroniczną.