Babin

Projekty budowy zasobów wolnych, czyli darmowych i udostępnianych na otwartej licencji materiałów edukacyjnych (OME), takie jak OpenCourseWare, otwarte moduły edukacyjne, czy cyfrowe biblioteki wolnych podręczników i lektur rozwijane są od ponad 15 lat, z nadzieją, że przyczynią się one do upowszechnienia edukacji i pozwolą na znaczne oszczędności, dzięki eliminacji konieczności kupowania przez uczniów czy rady szkolne drogich podręczników i materiałów dydaktycznych. W artykule zreferowano wyniki badania sprawdzającego wpływ oraz ocenę kosztów i jakości takich zasobów wśród wykładowców i studentów amerykańskich college’ów, w kontekście inicjatywy o nazwie Project Kaleidoscope.

Inicjatywa ta zrzesza osiem 2-letnich szkół (tzw. community colleges) ze stanu Kalifornia i Nowy Jork i ma na celu wspieranie instytucjonalnego wdrażania OME, by pozwolić ubogim studentom na eliminację barier edukacyjnych związanych z kosztami zakupu podręczników oraz by ułatwić kadrze naukowej dzielenie się materiałami dydaktycznymi i poprawę ich jakości.  W jej ramach, zespoły zadaniowe ze wszystkich college’ów  wyszukują i poddają ewaluacji dostępne OME by sprawdzić, czy nadają się do włączenia do programów kształcenia i tworzenia wolnych podręczników na potrzeby tych placówek.

Autorów interesowało w szczególności, czy na uczelniach tych faktycznie korzysta się z OME, czy są one tak samo efektywne jak tradycyjne materiały edukacyjne i czy naprawdę przynoszą oszczędności. W tym celu opracowali kwestionariusz online, uzyskując odpowiedzi od 132 studentów i 11 nauczycieli z 7 college’ów. Wynika z nich, że większość respondentów ma pozytywne doświadczenia związane z używaniem otwartych podręczników, docenia niższe koszty nauki i ocenia jakość tych materiałów jako wysoką. Za ukryty koszt OME można natomiast uznać czas jaki muszą poświęcić nauczyciele na przygotowanie zajęć  prowadzonych przy ich pomocy – 82% badanych wykładowców uznało, że proces ten w jesiennym semestrze 2011, w którym po raz pierwszy korzystali z OME trwał nieco dłużej lub o wiele dłużej niż w poprzednich semestrach, taka sytuacja dotyczy być może jednak wszystkich nowo wprowadzanych podręczników. Wg 90% – wyniki osiągane w tym semestrze przez studentów używających wolnych podręczników projektu Kaleidoscope były równie dobre (60%) lub wyższe (30%) niż wcześniej. Odpowiedzi studentów wskazują, że sięgają oni po OME równie często jak korzystali z tradycyjnych materiałów, a dla 56% z nich jakość wolnych zasobów online jest zbliżona do płatnych podręczników, a dla 41% – lepsza.  Negatywne oceny dotyczyły głównie złej wizualnej prezentacji, problemów ze stroną www, łączem internetowym lub nawigacją online, słabą czytelnością i brakiem możliwości nanoszenia na tekst uwag i notatek . Dla osób mających słaby dostęp do Internetu lub odczuwających dyskomfort przy czytaniu z ekranu OME nie stanowią więc dobrej alternatywy dla druku, widać też, że na ocenę takich zasobów wpływa znacząco sposób ich organizacji i wizualna atrakcyjność.

We wnioskach uznano, że potencjalne zyski z inicjatyw związanych z OME na poziomie edukacji trzeciego stopnia wydają się duże, a jeśli faktycznie udostępnianie studentom podstawowych materiałów edukacyjnych za darmo lub po bardzo niskiej cenie nie ma żadnego negatywnego wpływu na efekty procesu nauczania, daje to szansę na wprowadzenie istotnych zmian i innowacji w szkolnictwie wyższym.