Babin

Pomiar jakości usług bibliotek akademickich jest jednym z elementów nowoczesnych technik zarządzania, mającym warunkować stałą poprawę świadczeń oferowanych użytkownikom i ich elastyczne dostosowywanie do potrzeb studentów, kadry naukowej oraz wymagań uczelni, a także zapewniać efektywne funkcjonowanie biblioteki w szybko zmieniającym się środowisku. Sondażowe badania tego typu prowadzone są zazwyczaj tradycyjnymi metodami (papierowe i elektroniczne ankiety) lub przy pomocy komercyjnego oprogramowania do oceny poziomu satysfakcji użytkowników. W artykule, jako alternatywę dla tych czasochłonnych i/lub kosztownych rozwiązań, przedstawiono system ankietowy online LimeSurvey: wysokiej jakości, bezpłatną aplikację internetową o otwartym kodzie źródłowym, oferującą wszystkie funkcje niezbędne do prowadzenia badań społecznych i psychologicznych. Autorka, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu nt. metod i technik badań satysfakcji użytkowników bibliotek oraz studium przypadku biblioteki Sarah Lawrence College korzystającej z LimeSurvey, omawia jego zalety i ograniczenia, i porównuje jego funkcjonalność z innymi dostępnymi programami. Uzasadnia też powody, dla których sektor biblioteczny powinien powszechniej zainteresować się tym narzędziem.

Liczba opracowań na temat zastosowań LimeSurvey w bibliotekach akademickich jest bardzo skromna, podobnie jak liczba udokumentowanych implementacji systemu w tych placówkach, mimo, że aplikacja ta cieszy się na świecie dużą popularnością (ponad 60 wersji językowych) i jest używana przez wiele osób prywatnych, firm i instytucji, a o korzyściach płynących z upowszechniania technologii open source pisze się w czasopismach bibliotekoznawczych od ponad dekady. Dość dużo informacji znaleźć można natomiast nt. wdrożeń własnościowego systemu LibQual+. Mimo swoich niezaprzeczalnych zalet, dla wielu, zwłaszcza mniejszych bibliotek, LibQual+ nie stanowi jednak przystępnej opcji, głównie ze względu na spore koszty administracyjne (opłata rejestracyjna rzędu ok. 3,2 tys. USD + dodatkowe opłaty roczne – 1000 USD) i płatną obsługę (szkolenia, konsultacje, analizy). Obciążeniem dla instytucji z brakami kadrowymi może być również konieczność oddelegowania przynajmniej 1 pracownika do czasochłonnej ewaluacji wyników sondaży LibQual+ oraz przydatna w tym procesie znajomość oprogramowania SPSS i zaawansowanych metod statystycznych.

LimeSurvey może służyć do tworzenia, gromadzenia, obsługi i dystrybucji różnych sieciowych aplikacji. Został zaprojektowany w sposób przyjazny użytkownikowi, jest prosty w instalacji i obsłudze, elastyczny i wszechstronny, ma przyjazny interfejs i oferuje użytkownikom możliwość tworzenia różnego typu ankiet, z wieloma typami odpowiedzi i 28 rodzajami pytań do wyboru, pracę z nieograniczona liczbą sondaży i respondentów, gromadzenie, identyfikację i analizę odpowiedzi oraz prezentację rezultatów w formie graficznej (także w postaci plików PDF), prosty eksport otrzymanych wyników do programów MSWord i Excel oraz zapis w formie plików SPSS, a także prostą edycję szablonów pozwalających na zmiany układu i wyglądu badań. Umożliwia poza tym zapisywanie i kopiowanie kwestionariuszy z wcześniejszych okresów, i może być używany nie tylko do badań sondażowych, lecz również do gromadzenia wszelkiego typu danych statystycznych. Pozwala jednocześnie zachować ankietowanym pełną prywatność i anonimowość. Za wadę programu można uznać brak uznania równego temu, jakim się cieszy w środowisku naukowym i bibliotecznym odpowiednio reklamowane komercyjne oprogramowanie, takie jak LibQual+ (stąd i ograniczone możliwości porównywania wyników sondaży między instytucjami) oraz mniejszą liczbę opcji związanych z obsługą użytkownika. Strona LimeSurvey oferuje jednak porady i pełną dokumentację techniczną oraz darmową opcję hostingu.

Wg autorki, na podstawie zebranych informacji, opinii użytkowników systemu oraz własnych, 3-letnich doświadczeń z wykorzystywaniem LimeSurvey do pomiaru satysfakcji klientów biblioteki, oprogramowanie to można uznać za przydatne i użyteczne narzędzie, pozwalające na uzyskanie znacznych oszczędności i lepsze wykorzystanie zasobów kadrowych, i dające szansę na efektywną modernizację w bibliotekach procedur sondażowych i zarządzania jakością.