Babin

Miasta informacyjne (Castells, 1989) to prototypowe przestrzenie społeczeństwa wiedzy, w których przepływ informacji, kapitału i interakcji organizacyjnych oraz procesy kształtujące przestrzeń społeczną są bardziej istotne niż fizyczne terytorium. Światowe miasta informacyjne stają się nowymi ośrodkami oddziaływania w skali globalnej, a biblioteki stanowią w nich część cyfrowych, kognitywnych, teleinformatycznych i kreatywnych infrastruktur. Autorzy postanowili przeanalizować rolę, jaką mogą odgrywać te instytucje w typowych postindustrialnych ośrodkach miejskich w erze wiedzy i jakie są ich podstawowe usługi. W badaniu uwzględniono biblioteki z 31 miast pretendujących do grona Światowych Miast Informacyjnych (ŚMI), przybliżono też wskaźniki pomocne w określeniu specyfiki ośrodków miejskich określanych tym mianem.

Cechą ŚMI jest współwystępowanie i przenikanie przestrzeni wirtualnych i fizycznych; kolejne ważne wyznaczniki to: infrastruktura będąca podstawą rozwoju sieci cyfrowych i teleinformatycznych, wiedzy, inteligentnych sieci, sektora kreatywnego, ochrony środowiska i jakości życia), miejskość (ang. cityness) i pozycja w hierarchii ŚMI, struktura zatrudnienia (w tym polaryzacja zawodów i udział specjalistów informacji w rynku pracy), zróżnicowanie działalności gospodarczej, polityczne zaangażowanie w rozwój miasta informacyjnego (w tym stopień zaawansowania e-administracji) i miękkie czynniki lokalizacji (ang. soft location factors), wpływające na jakość życia w mieście (obiekty rekreacyjne, centra handlowe, tereny zielone, dostępność szkół, obiektów kultury itp., czy jakość architektury). W artykule skupiono się głównie na aspektach infrastruktur i miękkich czynników lokalizacji; zakres usług świadczonych w bibliotekach 31 ośrodków określanych w literaturze przedmiotu jako ŚMI i wytypowanych na podstawie przeglądu baz Web of Science, Scopus, Willey Online Library oraz Google Scholar, sprawdzano na podstawie analizy treści ich stron www i aktywności na portalach społecznościowych (listę wszystkich placówek i miast w których działają przedstawiono w tabelach).

Stwierdzono, że biblioteki mają wartość ekonomiczną jako czynniki lokalizacyjne w dwóch przestrzeniach ŚMI: cyfrowej i fizycznej. Z tego względu podzielono usługi biblioteczne wg tych dwóch kategorii. W pierwszej sprawdzano dostępność witryn bibliotecznych i OPAC w języku angielskim, zakres oferowanych e-zasobów, zdigitalizowanych dokumentów i zbiorów, brak opłat za dostęp do wszystkich źródeł elektronicznych, cyfrowe usługi informacji naukowej, dostępność przewodników po bibliotece cyfrowej, wykorzystanie mediów społecznościowych i aplikacji dla urządzeń mobilnych. W drugiej – walory architektoniczne bibliotek, dostępność i atrakcyjność przestrzeni dla określonych grup użytkowników (dzieci, studentów itp.), punkty usługowe (jedzenie, napoje), RFID, możliwość zwrotu wypożyczonych materiałów w dowolnym miejscu, Wi-Fi i strategie marketingowe. Na podstawie uzyskanych wyników stworzono ranking badanych instytucji (najlepiej wypadły biblioteki publiczne Montrealu, Vancouver i Chicago), następnie – obraz prototypowej (w statystycznym sensie) biblioteki publicznej w ŚMI. Uznano, że ma ona dwie podstawowe funkcje: 1) wspieranie obywateli, firm i władz samorządowych poprzez zapewnianie zasobów i usług cyfrowych oraz komunikację przez sieć 2.0; 2) oferowanie przyjaznych i atrakcyjnych przestrzeni do nauki, spotkań i pracy oraz stref dostosowanych do potrzeb różnych grup odbiorców w wielofunkcyjnym budynku będącym wizytówką miasta i ikoną architektury.