Babin

Mianem lokalnych (społecznych) portali informacyjnych (ang. community information portals) w artykule określa się serwisy internetowe dostarczające informacje ważne dla danego regionu i jego mieszkańców, i zapewniające m.in. dostęp do bieżących, aktualnych wiadomości nt. ochrony zdrowia, możliwości uzyskania wsparcia finansowego, mieszkalnictwa, transportu, edukacji, opieki nad dziećmi, urzędów wszystkich szczebli, jak również lokalnej oferty kulturalnej i rozrywkowej. W wielu krajach takie serwisy są prowadzone przez biblioteki publiczne, a działalność ta stanowi przedłużenie ich dotychczasowej misji informacyjnej. Portale tego typu ułatwiają dostęp do danych z różnych źródeł, gromadząc je i prezentując w zorganizowany sposób, muszą więc być odpowiednio zaprojektowane i łatwe w obsłudze. Autorzy prezentują wyniki przeglądu piśmiennictwa poświęconego takim zasobom, a następnie badania ich użyteczności i przydatności, na przykładzie wybranych stron australijskich.

Z przeprowadzonych dotychczas badań wynika, że nie istnieje typowy użytkownik portali informacyjnych, nie da się też określić, jakie wiadomości będą poszukiwane, strony takie muszą więc prezentować jak najwięcej informacji – aktualnych i w powszechnie dostępnych formatach. Ich prowadzenie wymaga współpracy z różnymi dostawcami usług – instytucjami, placówkami edukacyjnymi, organizacjami oddolnymi i in., przy uwzględnieniu ich znaczenia w lokalnym kontekście oraz przemian, którym podlegają. Funkcjonujące obecnie portale informacyjne są bardzo zróżnicowane, co utrudnia poruszanie się po nich użytkownikom. Największe problemy to zarządzanie treścią i użyteczność, zależne często od technicznych umiejętności bibliotekarzy – ich niedostateczny poziom zagraża m.in. trwałości portali. Odpowiedzią na ten problem są projekty tworzenia sieci portali informacyjnych lub specjalistycznych, scentralizowanych serwisów, np. NorthStarNet w St. Zjednoczonych czy baza Connecting Up w Australii.

W omówionym badaniu analizie poddano 88 portali informacyjnych – ich zawartość oceniano ze względu na zakres (tematyczny, geograficzny, demograficzny) i sposób prezentacji treści. Następnie zbadano użyteczność 20 wybranych portali, analizowanych pod kątem projektu, struktury, nawigacji, wyszukiwania, elementów opisowych i wizualnych. Wyniki pierwszej części badania pokazały, że biblioteki są ważnym, ale nie jedynym organizatorem portali informacyjnych. Najwięcej stron było tworzonych przez władze lokalne (31), następnie organizacje społeczne (26) i dopiero na trzecim miejscu – biblioteki (10). Większość portali (59) obejmowało teren odpowiadający lokalnym jednostkom administracyjnym, część jednak dotyczyła większych obszarów, nawet całego kraju. Strony znacząco różniły się wielkością – od zawierających mniej niż 100 do ponad 100 000 informacji. Liczba portali w poszczególnych stanach różniła się: najwięcej było ich w Nowej Południowej Walii, Wiktorii i Tasmanii, mniej w Queensland i Australii Południowej. Więcej stron obsługiwało społeczności lokalne i wiejskie niż metropolie, co wskazuje, że ważniejsze dla powstania takiego portalu są odległości niż gęstość populacji, a dostęp do informacji w małych społecznościach jest trudniejszy. Aż 75 portali było adresowanych do ogółu społeczności, te, które profilowały usługi, skupiały się np. na grupach etnicznych, wiekowych czy na osobach niepełnosprawnych. Większość informacji dostępna była w formie tekstu, rzadziej pojawiały się ilustracje lub mapy. 68 stron umożliwiało wyszukiwanie za pomocą słów kluczowych, 83 zawierało listy hiperlinków, jednak struktury tych list i nazwy kategorii nie były ujednolicone. 66 portali gromadziło informacje o działaniach organizacji państwowych i pozarządowych, 18 – tylko pozarządowych. 36 pozwalało użytkownikom na dodawanie uwag, 19 – na publikowanie informacji.

W badaniu użyteczności portale wypadły dosyć dobrze (od 3,05 do 4,55 punktów w skali 1-5), nie zanotowano też znaczącej różnicy w wynikach serwisów prowadzonych przez lokalne władze i inne instytucje. Wyniki były odmienne dla poszczególnych ocenianych elementów stron, wśród problemów wymieniono np. zaprojektowanie części stron pod kątem potrzeb systemów (baz danych) a nie użytkowników, nieintuicyjność, możliwość zgubienia się użytkownika na stronie, brak efektywnych narzędzi pomocy, kontroli błędów przez wyszukiwarki i in.

Zdaniem autorów, największe szanse na rozwój mają portale scentralizowane, o dużym zasięgu terytorialnym (np. Connecting Up zaczynał jako portal stanowy, a obecnie jest pierwszym pozarządowym portalem IS obejmującym cała Australię); pojawia się więc ryzyko, że przy zbyt szeroko zakrojonych projektach, oderwanych od konkretnych społeczności, użytkownikom trudniej będzie uzyskać informacje o usługach lokalnych. Wyzwaniem stojącym przed administratorami i twórcami portali nie jest brak informacji, a usprawnienie ich przepływu między dostawcami a odbiorcami usług. Przebadane serwisy były systemami pierwszej generacji, tylko niektóre z nich zawierały elementy interaktywne, tymczasem strony takie, jeśli chcą być przydatne, muszą angażować do współpracy zarówno dostawców usług, jak i użytkowników, konieczny jest więc rozwój portali informacyjnych drugiej generacji.