Babin

Rozwój nowoczesnych systemów elektronicznej informacji geoprzestrzennej wymusił zapotrzebowanie na usługi z tego zakresu w wielu dziedzinach życia społecznego i nauki. Zaczęto zatrudniać specjalistów z zakresu doboru, opracowania, archiwizacji i wyszukiwania dokumentów kartograficznych we wszystkich formatach oraz interpretacji wyników uzyskiwanych online. Konieczna stała się więc modernizacja programów nauczania w zakresie tej specjalności w wyższych szkołach Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej (BIN). Okrągły Stół Informacji Geograficznej i Geoprzestrzennej (MAGIRT) ALA opracował w 2008 bazę kompetencji specjalistycznych, służącą jako podstawa dla układania programów kształcenia.

W 2012 roku, w ramach programu Bibliotekarze XXI Wieku finansowanego przez Fundację Laury Bush, uruchomiono projekt Bibliotekarstwo i Informacja Geoprzestrzenna, mający na celu korektę programów edukacyjnych i ich dopasowanie do potrzeb zawodowych. Głównym celem projektu było zaproponowanie obiektywnych narzędzi pozwalających na podejmowanie trafnych decyzji dotyczących modernizacji programu w szkołach BIN oferujących tę specjalność. Autorzy używają tu określenia „nauczania opartego na analizie dowodach” przez analogię do „medycyny opartej na dowodach /faktach” (evidence based medicine), wymagającej ścisłej analizy (głównie statystycznej) problemu przed opracowaniem metodologii postępowania. W artykule przedstawiono wyniki sondażu przeprowadzonego w ramach tego projektu wśród osób już pracujących w dziedzinie związanej z kartografią.

Kwestionariusz e-mail skierowano do stowarzyszeń bibliotekarzy i archiwistów oraz indywidualnych pracowników instytucji oferujących informację geoprzestrzenną. Respondentów pytano o ocenę przydatności danej kompetencji (wiedzy lub umiejętności) na zajmowanym stanowisku w skali 0 do 3 (zero- nieprzydatna, 1 – niekiedy przydatna, 2 – ważna, 3 – b. ważna). Uzyskano odpowiedzi od 157 osób. 45% badanych miało magisterium BIN, pozostali – magisterium (29%), licencjat (35%) lub doktorat (6%) z kierunków związanych z tematyką dokumentów, jak geografia, geologia, planowanie przestrzenne itp. Wyróżniono 75 kompetencji w 6 obszarach wiedzy: 1) ogólnej z zakresu geografii i kartografii, 2) dotyczącej oceny i gromadzenia dokumentów tego rodzaju, 3) organizacji zbiorów, 4) udzielania informacji i prowadzenia szkoleń, 5) infrastruktury technicznej, 6) metadanych i tworzenia rekordów bibliograficznych. W tabeli wyników przedstawiono średnią punktów przyznaną każdej z 75 kompetencji oraz liczbę osób, które uznały daną kompetencję za nieprzydatną na ich stanowisku pracy. Większość wyszczególnionych umiejętności respondenci uznali za ważne lub bardzo ważne (uzyskały średnio 2 punkty lub więcej), a tylko 13 kompetencji zostało uznanych za nieprzydatne przez co najmniej 10 osób uznało. Ciekawe, że mało przydatna okazała się wiedza z zakresu informatyki, widocznie instytucje zatrudniały specjalistów z tego zakresu. Osoby z magisterium BIN częściej niż pozostałe podkreślały znaczenie znajomości wydawców i dostawców informacji geoprzestrzennej, strategii wyszukiwania informacji, umiejętności korzystania z obrazów i zdjęć satelitarnych oraz znajomości zasobów komercyjnych. Ze względu na ograniczenia czasowe na studiach BIN i wynikający z nich brak możliwości przerobienia 75 tematów, na podstawie wyników ankiety zaproponowano ograniczenie tej listy do 13 „kompetencji podstawowych” w 4 obszarach tematycznych (geografia i kartografia; gromadzenie i organizacja zbiorów; informacja i szkolenie; normy, metadane, katalogowanie). Podkreślono, że tego rodzaju badania sondażowe stanowią obiektywne narzędzie pomocne przy modernizacji programów nauczania w szkołach BIN, zwrócono też uwagę na konieczność większego udziału praktyków w warsztatach poświęconych analizie obowiązujących programów.