Babin

Rejestrowanie liczby osób odwiedzających biblioteki to forma pomiaru stosowana powszechnie przy ocenie efektów ich działania. Biblioteki stosują różne metody liczenia czytelników – od manualnych po zautomatyzowane, a aby opracować skuteczne metody gromadzenia statystyk odwiedzin należy umieć określić różnice między wykorzystywanymi urządzeniami pomiarowymi. W artykule omówiono dostępne na rynku produkty tego typu, przedstawiono też wyniki ewaluacji dwóch z nich, prowadzonej przez rok w jednej z bibliotek szkół wyższych w Stanach Zjednoczonych. Jej celem było porównanie, na podstawie standardowego odsetka wariancji, dokładności czytników kart użytkownika montowanych przy obrotowych bramkach wejściowych oraz laserowych liczników odwiedzin instalowanych w bramkach przeciwkradzieżowych, a także przedstawienie sugestii mogących pomóc w zwiększeniu precyzji dokonywanych obliczeń.

W ramach badania porównano ponad milion unikalnych wyjść zarejestrowanych przez laserowe czujniki oraz czytniki kart zbliżeniowych. Dane gromadzono w 26 losowo dobranych odstępach trwających od jednego do 35 dni i zawierających dany odpowiadające okresom o wzmożonym, średnim i niskim ruchu w bibliotece. W trakcie pomiarów, czytelnicy musieli przechodzić obok obu urządzeń przy wychodzeniu z budynku, a każdy z systemów liczył ich oddzielnie. W pierwszej kolejności badani mijali bramki antykradzieżowe z wbudowanym licznikiem laserowym, a kilka kroków dalej – kołowrotki przy których przeciągali karty identyfikacyjne. Zmianę kierunku przejścia uniemożliwiały zamontowane barierki oraz lokalizacja bramek obrotowych przy drzwiach wejściowych. Wiarygodne porównanie wyników wymagało wyeliminowania błędów przy gromadzeniu danych (takich jak powielone odczyty kart itp.) – wykorzystano w tym celu oprogramowanie statystyczne IBN SPSS. Analiza zebranych danych wykazała, że liczba wyjść mierzona urządzeniem laserowym była wyższa niż pomiary czytnika kart, jednak ogólnie różnice między badanymi systemami pomiaru okazały się niewielkie (poniżej 0,5% w ciągu całego roku, a poszczególnych okresach – poniżej 3%). Choć każdy z systemów wykazywał pewne niedokładności, istnieje kilka metod zwiększenia precyzyjności ich obliczeń, oba uznano więc za wiarygodne narzędzia gromadzenia danych o aktywności użytkowników. Wskazano też, że oba oferują, poza podstawowymi pomiarami, dodatkowe, przydatne w działalności bibliotek funkcje. Bramki obrotowe zapewniają lepsze zabezpieczenie fizyczne i możliwość rejestracji indywidualnych statystyk czytelników, jednak ich wysoki koszt może zniechęcać wiele bibliotek do instalacji. Laserowe liczniki mogą więc stanowić dla bibliotek akademickich przystępną alternatywę, jednak wybór najodpowiedniejszej technologii powinien zależeć od potrzeb i możliwości każdej instytucji.