Babin

Technologie haptyczne (TH) to termin obejmujący szybko ewoluujące techniki koncentrujące się na wytwarzaniu bodźców dotykowych, wykorzystywane do kontaktu z użytkownikiem, w celu stymulowania pożądanych emocji i reakcji oraz symulowania określonych fizycznych odczuć. Mają one szerokie spektrum zastosowań w różnych branżach i sektorach, i mogą znacząco zmienić sposób interakcji ludzi ze środowiskiem, w tym urządzeniami i aplikacjami komputerowymi. W artykule omówiono najważniejsze cechy, aspekty i obszary aplikacji TH, a następnie przeanalizowano najbardziej prawdopodobne metody i kierunki ich rozwoju w przyszłości.

Na najbardziej podstawowym poziomie, TH zapewnia doznania sensoryczne, wywoływane przez haptyczne powiadomienia, takie jak drgania lub pulsacje odczuwalne przy dotykaniu ekranu telefonu czy tabletu, dzięki zastosowaniu rozwiązań takich jak wibracje ultradźwiękowe, czy specjalne powłoki z elektrodami. Jest przydatna w wielu różnych dziedzinach, od medycyny po reklamę i przemysł rozrywkowy, może też znacząco wpływać na doświadczenia odbiorców w pozornie odległych sferach. Jedną z nowatorskich aplikacji TH jest np. stosowanie bodźców wibracyjno-dotykowych o różnej częstotliwości do wzmacniania nastrojów wywoływanych przez efekty dźwiękowe (np. w trakcie seansów filmowych, gier wideo lub przysłuchaniu muzyki – dzięki użyciu specjalnych rękawic lub opasek na nadgarstek z mini-głośnikiem superniskotonowym). Kolejne przykłady to wykorzystanie małych strumieni powietrza i fal dźwiękowych do stymulowania wrażeń haptycznych (np. prototypy niewidzialnych, bezdotykowych interfejsów firmy Ultrahaptics, wykorzystujące technologię ultradźwięków, czy przetworników tej samej firmy, pozwalających na produkcję fal dźwiękowych, które można czuć, lecz które nie są słyszalne).

Ponieważ TH umożliwia intuicyjne doświadczanie wrażeń fizycznych bez konieczności kontaktu z fizycznymi urządzeniami, może być szczególnie przydatna przy uczeniu umiejętności związanych z obsługą trudnego do zdobycia, specjalistycznego sprzętu, np. na kierunkach weterynarii czy medycyny (ćwiczenie procedur chirurgicznych w wirtualnej rzeczywistości) czy przy kursach pilotażu (symulacja lotów). Pozwoli też na łatwiejsze prowadzenie różnego typu grupowych, praktycznych zajęć online bez konieczności zbierania ludzi w jednej fizycznej lokalizacji. Wraz z rozwojem technologii bazujących na stymulowaniu zmysłu dotyku, pojawią się nowe formy komunikacji i opcje wzbogacania doświadczeń odbiorców. Przyszłość TH bazuje najprawdopodobniej na łatwych w dystrybucji, dotykowych interfejsach, ale także m.in. na tanich, trójwymiarowych aplikacjach haptycznych, drukowanych na sprzęcie 3D (takich jak zestawy Hapkit) i przydatnych nie tylko w szkolnictwie, lecz – przy powiązaniu z rozwiązaniami robotycznymi, niemal w każdej dziedzinie. Obszary zastosowań systemów haptycznych interesujące dla bibliotekarzy to m.in. technologie wspomagające, ułatwiające dostęp do informacji osobom niepełnosprawnym, np. niewidomym, przez tworzenie doznań czytania wypukłych liter, czy przekształcanie informacji wizualnej z ekranu komputera na informację sensoryczną. TH może też znacząco wspomóc rozwój i jakość powiązanych, coraz bardziej popularnych technologii rozszerzonej i wirtualnej rzeczywistości.