Babin

W czasie wykonywania swojej pracy bibliotekarze wchodzą w interakcje z wieloma różnego typu czytelnikami, biorą udział w wielu spotkaniach i wydarzeniach, i muszą ustalać ich kolejność w sposób niekolidujący z innymi zdarzeniami, potrzebują więc narzędzi, które mogą im pomóc w zarządzaniu czasem, obowiązkami, czy godzinami otwarcia różnych lokalizacji, a jednocześnie ułatwić użytkownikom kontakt z personelem lub rezerwację określonych sal bądź urządzeń bibliotecznych. Na rynku dostępnych jest wiele komercyjnych i bezpłatnych (np. SimplyBook.me) rozwiązań online pozwalających na organizację kalendarza, spotkań, śledzenie harmonogramów i ustalanie planów, jednak tylko niektóre z nich łączą kilka różnych funkcji kalendarza na jednej platformie. W artykule zrecenzowano jeden z takich produktów – sieciowe oprogramowanie LibCal firmy Springshare, upraszczające znacząco procedury organizacji spotkań (m.in. dzięki eliminacji konieczność wysyłania i odbierania dużej liczby wiadomości e-mail) i cechujące się łatwością użytkowania oraz intuicyjnym interfejsem użytkownika.

Projekt ORCID – Open Researcher and Contributor Identifier (zob. babin.bn.org.pl/?p=3521) cieszy się w środowisku naukowym rosnącą popularnością i coraz więcej instytucji i organizacji włącza identyfikatory ORCID, umożliwiające jednoznaczną identyfikację naukowców w sieci www oraz powiązanie ich z właściwymi im pracami, do swoich procedur i systemów. ORCID jest wykorzystywany chętnie m.in. przez wydawców (np. Nature Publishing Group, Biomed Central) gdyż pozwala na pozyskanie pełnych informacji o autorach, ich dorobku i afiliacjach w momencie składania przez nich manuskryptów, umożliwia również automatyczną aktualizację w czasie rzeczywistym list publikacji danego badacza w rekordach rejestru ORCID (np. przez CrossRef, DataCite). W sierpniu 2015, Wellcome Trust (brytyjska organizacja charytatywna wspierająca badania biomedyczne) zaczęła wymagać od naukowców posiadania numeru ORCID, a w jej ślady pójdą zapewne inni fundatorzy i wydawcy. Identyfikatory ORCID wprowadzają do obiegu informacji także uczelnie wyższe. W artykule przedstawiono projekt ORCID@ CMU, przeprowadzony na Carnegie Mellon University, mający pomóc kadrze naukowej w rejestrowaniu identyfikatorów i umożliwić administratorom integrację numerów ORCID z systemem informacyjnym uczelni. Omówiono w nim proces planowania, przebieg implementacji oraz wyniki ewaluacji tej inicjatywy, a także jej założenia i powody kilku zmian wprowadzonych do przyjętych planów strategicznych (dotyczyły m.in. zasad udziału w programie oraz metod testowania i promocji tworzonej strony i aplikacji sieciowej).

Koncepcja Web 3.0 zakłada całkowitą rekonstrukcję Internetu i infrastruktury teleinformatycznej i z pewnością zmieni sposób komunikacji w przestrzeni wirtualnej oraz sposób wykorzystywania informacji do prowadzenia działalności zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym. Ponieważ współczesne organizacje działają w mocno stechnicyzowanym środowisku, warto, by zaczęły się przygotowywać na zmiany towarzyszące wprowadzaniu technologii semantycznych, zanim idea trzeciej wersji sieci www zostanie zrealizowana w praktyce, gdyż w przeciwnym wypadku mogą w przyszłości stracić konkurencyjność i nie być w stanie realizować potrzeb użytkowników. Aby ułatwić specjalistom IT, menedżerom oraz ekspertom z sektorów powiązanych z zarządzaniem danymi i informacją określenie potencjalnych możliwości związanych z rozwojem tego projektu oraz zagrożeń związanych z korzystaniem z aplikacji 3.0, autorzy podjęli próbę zdefiniowania nowej formy globalnej sieci komputerowej i przedyskutowania stanowiących jej podstawę technologii. Przedstawili również możliwy wpływ ewolucji Internetu na działania i procedury organizacji i firm oraz szanse i wyzwania wynikające z wdrażania modelu 3.0.

Użytkownicy trafiający po raz pierwszy do bibliotek, zwłaszcza tych mieszczących się w dużych obiektach i posiadających bogate kolekcje książek, mają często problemy z orientacją w budynku i odnajdywaniem miejsc udostępniania poszukiwanych zasobów, z kolei osoby rozpoczynające poznawanie jakiejś dziedziny wiedzy lub szukające informacji o konkretnych, nieznanych im zagadnieniach mogą mieć trudności z odnajdywaniem materiałów najbardziej odpowiadających ich potrzebom i dopasowanych do tematu poszukiwań. Aby rozwiązać ten problem, w Narodowej Bibliotece Informacji Publicznej na Tajwanie (NBIP), opracowano innowacyjny system informacyjny o nazwie NODE (NO Donkey E-learning) personalizujący instrukcje i rekomendacje dla czytelników, i mający pomagać im w poruszaniu się po obiekcie, zwiększeniu efektywności samodzielnego uczenia się i rozwiązywaniu problemów z nieznajomością danej tematyki. System łączy rozwiązania takie jak rzeczywistość rozszerzona (AR), nawigacja wewnątrz budynków (ang. Indoor Positioning Systems) i algorytmy eksploracji danych, i przeznaczony jest dla użytkowników urządzeń mobilnych. W artykule przybliżono teoretyczne założenia tego projektu i jego elementów składowych, proces budowy NODE, architekturę systemu i mechanizmy jego działania.

W piśmiennictwie omawiającym zmiany zasad kształtowania księgozbiorów podręcznych, czyli zasobów zawierających różnego typu wydawnictwa informacyjne (encyklopedie, słowniki, bibliografie, podręczniki, opracowania  i inne),  wiele uwagi poświęca się obawom dotyczącym utraty znaczenia i relewantności fizycznych kolekcji tego typu, i ich wypierania przez źródła dostępne w Internecie. W artykule przybliżono historię rozwoju i cele gromadzenia zbiorów podręcznych oraz przedyskutowano opinie dotyczące roli drukowanych i elektronicznych zasobów tego typu, potencjalne wyzwania związane z przejściem służb informacyjnych bibliotek na format cyfrowy oraz korzyści dla bibliotekarzy i czytelników wynikające z udostępniania wysokiej jakości materiałów i usług informacyjnych online.

Według szacunków ekspertów, w 2016 r. liczba używanych w domach i miejscach pracy urządzeń podłączonych do Internetu przekroczy 25 miliardów, a wraz ze wzrostem powiązań i danych gromadzonych w środowisku sieciowym rośnie nie tylko liczba nieograniczonych możliwości, jakie ma zapewniać tzw. Internet rzeczy (ang. Internet of Things – IOT), lecz również wyzwań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa i prywatności użytkownikom nowych technologii. W artykule, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu, omówiono zalety związane z upowszechnianiem się tej koncepcji oraz budowanych na jej bazie rozwiązań, potencjalny wpływ IOT na biblioteki, rolę tych instytucji w nowej, cyfrowej rzeczywistości oraz systematyczne podejście, jakie powinny przyjąć by gwarantować swoim czytelnikom należytą ochronę w nowym ekosystemie, w kontekście koncepcji Security of Things (SOT), czyli bezpieczeństwa rzeczy.

Praktyki społeczne związane z transferem wiedzy i wymianą informacji w środowisku naukowym za pośrednictwem publikacji w recenzowanych wydawnictwach są tematem często omawianym w piśmiennictwie, mniej uwagi poświęca się natomiast postępującej wraz z rozwojem technologii ICT akceptacji nieformalnych platform komunikacyjnych w procesie dystrybucji wyników badań. Autorzy postanowili sprawdzić nastawienie naukowców wobec publikowania i rozpowszechniania prac badawczych w nieformalnych środkach przekazu, by określić wzory ich zachowań, preferencje oraz wyzwania i zalety związane z wykorzystywaniem takich kanałów komunikacji.

Biblioteki akademickie mogą podnosić wartość swoich nadrzędnych instytucji przez wspieranie całego cyklu życiowego prowadzonych w nich badań, coraz więcej tych placówek zaczyna też oferować różnego typu usługi zarządzania danymi badawczymi (ang. Research Data Management – RDM), począwszy od pomagania przy tworzeniu planów zarządzania danymi po przygotowywanie i zachowywanie danych do archiwizacji w cyfrowych repozytoriach. Z sondażu przeprowadzonego w Australii w 2011 r. wynika, że w tym czasie ponad połowa z 39 australijskich bibliotek szkół wyższych była zaangażowana w asystowanie własnej uczelni w prowadzeniu e-badań, a wyniki późniejszej ankiety z r. 2013, porównującej 140 instytucji akademickich z Wielkiej Brytanii, Irlandii, Australii i Nowej Zelandii wskazywały, że australijskie biblioteki mają najwyższe wskaźniki zaangażowania w 6 z 9 obszarów RDM. W artykule opisano ewolucję i przyszłe kierunki rozwoju polityki zarządzania danymi pochodzącymi z badań, infrastruktury badawczej, kompetencji personelu i usług doradczych w jednej z państwowych uczelni w Brisbane – Uniwersytecie Griffitha, koncentrując się na roli bibliotekarzy opracowywaniu i wspieraniu serwisów RDM. Celem autorów było przedstawienie przykładów nadzorowanych i wspomaganych przez bibliotekę działań oraz zapewnienie krytycznej perspektywy, przez porównanie dobrych praktyk z tymi, których efekty były mniej zadowalające niż oczekiwano.

Sposób traktowania przez amerykańskie biblioteki publiczne osób dotkniętych bezdomnością jest zagadnieniem rozpatrywanym często zarówno w badaniach z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN), jak i w doniesieniach lokalnych mediów. W artykule dokonano przeglądu najnowszego piśmiennictwa poświęconego analizie tego problemu pod kątem prawnym oraz z perspektywy zasad równego dostępu i sprawiedliwości społecznej. Sprawdzono też pod tym kątem regulaminy 4 dużych miejskich systemów bibliotecznych ze Stanów Zjednoczonych.

Ze względu na szybki wzrost liczby wszystkich typów zasobów informacyjnych udostępnianych przez biblioteki oraz ograniczone budżety tych instytucji, możliwości odpowiedniego, manualnego katalogowania wszystkich publikowanych materiałów są coraz mniej realistyczne, istotnym problemem dla całej społeczności bibliotecznej staje się więc opracowanie najbardziej efektywnych sposobów tworzenia rekordów bibliograficznych i zapewnienie tym samym użytkownikom szans na dotarcie do poszukiwanych materiałów. Jednym z obiecujących podejść do zarządzania rosnącą liczbą informacji jest wdrażanie półautomatycznych narzędzi tworzenia metadanych, czyli wykorzystywanie oprogramowania do produkcji rekordów metadanych pod większą lub mniejszą kontrolą ekspertów.