Babin

Instytucjonalne repozytoria (IR) stały się w ostatniej dekadzie obiektem rosnącego zainteresowania ze strony naukowców, programistów i użytkowników z wielu dyscyplin, a własne, otwarte archiwa cyfrowe tworzy coraz więcej instytucji akademickich i organizacji badawczych, brakuje jednak zgody, co stanowi o powodzeniu takich przedsięwzięć i które z nich można uznać za przykłady udanych implementacji. W artykule przeanalizowano kluczowe czynniki decydujące o sukcesie inicjatyw budowy IR na całym świecie i wskaźniki, które można wykorzystać do ewaluacji tego typu projektów.

Rosnące koszty publikacji i potencjalna groźba inflacji stanowią w czasach cięć budżetowych duże zagrożenie dla dalszego rozwoju zbiorów bibliotecznych, pojawienie się technologii mediów strumieniowych oraz masowych projektów digitalizacyjnych rozbudziło więc w środowisku akademickim nadzieję na łatwiejszy i lepszy dostęp do różnego typu materiałów, w tym kolekcji filmów fabularnych, czyli zasobów obecnie powszechnie dostępnych w amerykańskich bibliotekach szkół wyższych. Wg autorki, ze względu na przepisy prawa autorskiego i ograniczenia nakładane przez wydawców i dostawców treści, optymizm ten jest przedwczesny, co więcej – nie ma gwarancji na zapewnienie możliwości dalszego utrzymywania akademickich mediatek. W artykule przedstawia ona swój głos w dyskusji na temat przyszłości tych instytucji i ich zasobów, analizując, czy w obecnej sytuacji prawnej i strukturach komercyjnych uniwersyteckie centra medialne będą nadal w stanie oferować stabilne zasoby multimediów. Omawia też historię stosunków przemysłu filmowego z pośrednikami (w tym bibliotekami) i użytkownikami oraz przewidywania dotyczące dalszej cenowej przystępności filmów i szans na ich udostępnianie w bibliotekach, a następnie prezentuje możliwe strategie dla placówek akademickich zainteresowanych gromadzeniem filmowych kolekcji.

Praktyka oparta na dowodach (ang. evidence-based practice – EBP) (zob. babin.bn.org.pl/?p=1670) w bibliotekarstwie to proces, w którym zdobywa się, ocenia i wykorzystuje zdobytą na podstawie określonych kryteriów wiedzę przy podejmowaniu praktycznych decyzji w codziennej działalności informacyjnej. W literaturze przedmiotu, za „dowody” w środowisku bibliotecznym uznaje się najczęściej „publikowane wyniki badań empirycznych”, przy czym brakuje zrozumienia, co można zaliczyć do podstaw empirycznie podbudowywanych i zgodnych z założeniami EBP działań, jakie są podglądy bibliotekarzy na to, czym faktycznie jest EBP i jak można wykorzystać ten model w kontekście zawodowym. Aby wypełnić tę lukę, autorki przeprowadziły jakościowe badanie mające na celu określenie typów dowodów używanych w praktyce przez australijskich bibliotekarzy pracujących w bibliotekach dziedzinowych oraz sposobów wykorzystywania i wpływu metod bazujących na dowodach w tym środowisku pracy.

Zamieszczanie odsyłaczy do źródeł online jest powszechną praktyką w środowisku naukowym i znaleźć je można we wszelkiego typu pracach badawczych: referatach konferencyjnych, artykułach naukowych i innych publikacjach akademickich. W założeniu, przypisy i odwołania do dostępnego w sieci dorobku innych badaczy mają umożliwić czytelnikom weryfikację interpretacji autora i zdobycie dalszych informacji oraz pomóc w sprawdzeniu wpływu publikacji naukowych, z tego względu dokładność cytowań i dostępność ich adresów URL dla przyszłych pokoleń jest fundamentalnym elementem wiarygodnej działalności badawczej. Trwałość odsyłaczy do stron internetowych jest kwestionowana przez wielu autorów, celem zaprezentowanego w artykule badania stało się w związku z tym określenie skali niektywności i poziomu odzyskiwania niedziałających odesłań w artykułach wybranych bibliotekoznawczych i informatologicznych czasopism z bazy Emerald oraz pomiar czasu ich połowicznego zaniku, przed i po naprawie wadliwych linków.

Korzystanie ze współczesnych mediów przedstawiane jest powszechnie jako jednoznacznie korzystne i stanowiące rodzaj kapitału kulturowego, natomiast nieuczestniczenie w komunikacji online traktowane jest jako zjawisko negatywne, któremu należy przeciwdziałać. W artykule przedstawiono literaturę fachową dotyczącą zjawiska mediatyzacji (tj. sytuacji, w której media stały się integralną częścią wielu aspektów życia, kształtującą świat społeczny i kulturowy) oraz sytuacji udziału i braku partycypacji w świecie komunikacji medialnej. Następnie przedstawiono badanie jakościowe dot. znaczenia mediów i technologii informacyjno-komunikacyjnych w życiu młodych dorosłych – grupy szczególnie chętnie korzystającej z mediów cyfrowych. Skoncentrowano się na sytuacjach łączności z siecią i jej braku, przy czym stanów tych nie potraktowano w sposób wartościujący – autorzy uznali, że niekorzystanie z mediów online jest jedną z możliwych postaw, która musi stać się przedmiotem badania zmediatyzowanych światów, co pozwoli lepiej zrozumieć doświadczenie życia w rzeczywistości, gdzie media są wszechobecne, a co za tym idzie – ich znaczenie przestaje być dostrzegalne.

Instalowane poza siedzibami bibliotek, samoobsługowe urządzenia umożliwiające korzystanie z zasobów bibliotecznych, w tym samodzielne wypożyczanie i zwroty książek oraz pobieranie materiałów elektronicznych, cieszą się na Tajwanie rosnącym zainteresowaniem, a analiza ich popularności oraz intencji dotyczących ich wykorzystywania może dostarczyć ciekawych informacji na temat zachowań użytkowników i ich nastawienia wobec nowych technologii. W artykule przedstawiono wyniki badania mającego ustalić kluczowe czynniki mające wpływ na podejście użytkowników do FastBook – inteligentnego systemu książkowych automatów, będącego jedną z najnowszych usług tajwańskich bibliotek publicznych. Zaprezentowano również zintegrowany model akceptacji samoobsługowych technologii w bibliotecznym kontekście (STB), w odniesieniu do czynników indywidualnych i technologicznych, analizując szczegółowo różnice między płciami w procesie podejmowania decyzji, w obrębie wszystkich teoretycznych relacji zaproponowanych w przedstawionym modelu.

Przydatność sieciowej infrastruktury edukacyjnej i cyfrowych repozytoriów zależy w dużej mierze od sposobu organizacji ich kolekcji, pozwalającego na skuteczne rozpowszechnianie, utrzymywanie i ochronę gromadzonych zasobów, a wykorzystanie technologii semantycznych i inteligentnych powiązań metadanych otwiera nowe możliwości w zakresie wyszukiwania i pozyskiwania treści w bibliotekach cyfrowych, zgodnie z ich znaczeniem i zadanym przez użytkownika kontekstem.
Pomiar efektywności tego procesu jest utrudniony ze względu na jego specyfikę i wymogi, więc aby ułatwić to zadanie autorzy zaprezentowali metodologię mającą umożliwić pragmatyczną ewaluację wyników semantycznego wyszukiwania w sieciowych repozytoriach, testując zgodnie z jej założeniami skuteczność opracowanej przez siebie, otwartej wtyczki semantycznego wyszukiwania dla Dspace – jednego z najpopularniejszych na świecie, darmowych systemów zarządzania treścią, udostępnianych na zasadach open source.

Amerykańscy bibliotekarze zajmują się od lat organizacją i planowaniem usług dostosowanych do potrzeb przedstawicieli marginalizowanych grup społecznych, działając często w szarej strefie między własnym zakresem obowiązków, a obszarami działań innych służb. Lata gospodarczej zapaści stały się dla nich kolejnym sprawdzianem zmuszającym do określenia na nowo granic zawodowej odpowiedzialności i formuły postępowania w konfrontacji z życiowymi problemami czytelników, takimi jak utrata pracy czy domu. Aby zachować właściwe proporcje między świadczeniem personalizowanych usług a wchodzeniem w kompetencje pracowników opieki społecznej, i móc zaoferować potrzebującym fachową i przydatną pomoc, pracownicy bibliotek muszą rozumieć konkretne potrzeby informacyjne użytkowników znajdujących się w różnego typu kryzysowych sytuacjach, a traktowanie biblioteki jako punktu dostępu, czy też bramki do usług socjalnych wymaga całkiem nowego mentalnego nastawienia jej personelu.

Biblioteka miejska w Helsinkach zorganizowała pod koniec ubiegłego roku obywatelską akcję doboru książek do kolekcji skierowaną do lokalnych mieszkańców. Mogli oni typować anglojęzyczne pozycje, które chcieliby zobaczyć w księgozbiorze placówki, z przedstawionych do wglądu list nowości wydawniczych i wznowień, opracowanych we współpracy z firmą BTJ Finland Oy – dostawcą usług i treści dla bibliotek. Projekt zrealizowano ze środków budżetu partycypacyjnego tworzonej we współpracy z mieszkańcami, nowej Biblioteki Centralnej Helsinek.

W 2013 r. Stowarzyszenie Bibliotek Amerykańskich (ALA), we współpracy z Instytutem Usług Muzealnych i Bibliotecznych (IMLS), ogłosiło utworzenie Centrum Przyszłości Bibliotek (CPB) mającego zajmować się gromadzeniem i organizacją informacji o nowych trendach oraz praktykach kulturowych i społecznych o dużym znaczeniu dla bibliotek, bibliotekarzy i społeczności którym służą, mogących pomóc w określeniu wpływu zachodzących w świecie zmian na przyszłość bibliotekarstwa. Wzorcem dla tej inicjatywy stało się prowadzone przez AAM (The American Alliance of Museums) i cieszące się dużą popularnością Centrum Przyszłości Muzeów, promujące wśród swoich członków trendy kształtujące działalność oraz innowacyjny rozwój tych instytucji kultury. Jednym z zasobów CPB jest „biblioteka trendów”, którą zaprojektowano by zapewnić środowisku bibliotecznemu scentralizowane i regularnie aktualizowane źródło danych o nowych modach i trendach, ich powstawaniu i rozwoju oraz implikacjach dla bibliotek, a także linki do raportów, artykułów i zasobów mogących szerzej wyjaśnić ich znaczenie i ułatwić kreatywne spojrzenie na możliwy kształt usług bibliotecznych w najbliższej oraz bardziej odległej przyszłości.