Babin

Mimo demokratyzacji życia społecznego, istnienia ustawowych zapisów gwarantujących wolność słowa i sumienia i zaleceń stowarzyszeń bibliotekarskich dotyczących konieczności zapewniania dostępu do informacji prezentujących wszystkie punkty widzenia na obecne i historyczne kwestie, biblioteki publiczne borykają się nadal z problemami i zarzutami związanymi z gromadzeniem dokumentów nieodpowiednich ze względów ideologicznych, politycznych bądź obyczajowych, a wielu bibliotekarzy wybiera autocenzurę jako sposób na uniknięcie nacisków i batalii z organizacjami chcącymi kontrolować, to, do czego obywatele mogą mieć dostęp, lub jako metodę eliminacji z obiegu publicznego treści niezgodnych z własnymi przekonaniami. W artykule przedstawiono wyniki badania sprawdzającego czy w bibliotekach Stanów Zjednoczonych próbuje się kontrolować dostęp do książek ateistycznych i czy w regionach o silnych wpływach religijnych statystyki gromadzenia tego typu publikacji będą się różniły od tych pochodzących z bardziej tolerancyjnych części kraju.

Crowdsourcing (zob. BABIN 2010/2/96) to koncepcja względnie nowa, obejmujące wiele typów zachowań online przybierających różne formy, co prowadzi do rozmycia jej granic i określania tym mianem niemal każdej aktywności w Internecie bazującej na współpracy (współtworzenie treści, innowacje dodawane przez użytkowników i in.). W literaturze fachowej znaleźć można wiele definicji tego fenomenu, część autorów przywołuje więc określone przykłady crowdsourcingu traktując je jako paradygmatyczne, inni natomiast klasyfikują te same partycypacyjne przedsięwzięcia w zupełnie inny sposób (np. Wikipedia czy YouTube uznawane są przez część badaczy jako klasyczne przykłady crowdsourcingu, przez innych – wręcz przeciwnie). W artykule podjęto próbę ustalenia wspólnych elementów tych definicji, by stworzyć podstawową charakterystykę crowdsourcingowych inicjatyw i określić minimalne warunki, jakie musi spełniać dany projekt by zostać uznany za tego typu działalność.

Wyszukiwanie informacji multimedialnej (WIM) w dobie powszechnego dostępu do Internetu i coraz większego udziału internautów w tworzeniu cyfrowych treści stało się istotnym aspektem pracy bibliotecznej, a zasoby wizualne muszą spełniać potrzeby coraz bardziej wymagających użytkowników. Badania nt. różnych aspektów tego procesu mogą w znaczący sposób poprawić dostępność dokumentów multimedialnych i usprawnić pracę specjalistów zajmujących się indeksowaniem, katalogowaniem, archiwizowaniem czy udostępnianiem tego typu źródeł, a także projektantom stron internetowych czy administratorom bibliotek. W artykule, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu omówiono ewolucję multimediów oraz badań nad WIM, przeanalizowano też, z punktu widzenia pracownika biblioteki publicznej, teoretyczne i praktyczne rozwiązania dotyczące WIM, wprowadzane we włoskim sektorze bibliotecznym w ciągu ostatnich 10 lat, w tym nowe zasady katalogowania.

Omówiono wyniki analizy ofert pracy w bibliotecznych działach książki rzadkiej i rękopisów, zamieszczonych w odpowiednich źródłach fachowych (w formie elektronicznej i drukowanej) od 01.01.2004 do 31.12. 2009, adresowanych do absolwentów uczelni bibliotekarskich, którzy ukończyli studia nie dawniej niż rok przed zamieszczeniem anonsu. Zebrane na tej podstawie dane przetworzono przy użyciu specjalnego oprogramowania komputerowego. W celu ustalenia pożądanych umiejętności i zakresu przyszłych obowiązków kandydatów do pracy zestawiono wykaz słów kluczowych występujących w anonsach.

Artykuł poświęcono sposobom dokumentowania i badania w północnoamerykańskich bibliotekach i archiwach ruchów dysydenckich z krajów Europy Środkowo-Wschodniej (głównie z ZSRR, Polski i dzisiejszej Ukrainy), działających w powojennych latach istnienia Związku Radzieckiego. Omówiono w nim wyzwania związane z identyfikacją, gromadzeniem, przechowywaniem i udostępnianiem różnego typu podziemnych wydawnictw i tzw. literatury drugiego obiegu oraz archiwalnych i prywatnych dokumentów osób zaangażowanych w działalność antykomunistyczną w latach 1950-1980 a także metody organizacji tego typu materiałów.

E-książki mogą w efektywny sposób wspierać misję instytucji edukacyjnych, a do ich zalet, z punktu widzenia odbiorcy, w porównaniu z drukowanymi publikacjami, należy m.in. ich przeszukiwalność, łatwość manipulacji tekstem i 24 godzinna dostępność. Mimo rozwoju technologii cyfrowego papieru i rosnącej funkcjonalności czytników e-książek, ten sposób lektury budzi nadal wiele kontrowersji i wywołuje niekończące się debaty na temat wpływu cyfrowych mediów na użytkowników – z wielu dotychczasowych badań wynika, że czytanie ze standardowego ekranu zabiera więcej czasu i jest obarczone większymi błędami. Celem omawianego artykułu było porównanie użyteczności książek elektronicznych (KE) i papierowych (KP) przy użyciu obiektywnych mierników, takich jak rozumienie tekstu przez użytkownika, zmęczenie oczu i odbiór przydatności KE.

Liczba książek publikowanych w Stanach Zjednoczonych poza tradycyjnym trybem wydawniczym stale się zwiększa (por. babin.bn.org.pl/?p=333) i przekracza obecnie znacznie liczbę tytułów produkowanych przez głównonurtowe domy wydawnicze. Wśród alternatywnych graczy na rynku książki wyróżnić można 3 główne typy: firmy specjalizujące się w produkcji na żądanie reprintów dzieł z domeny publicznej, serwisy obsługujące klientów chcących samodzielnie wydać własne lub wytypowane pozycje i niszowych wydawców publikujących dla bardzo wąskich grup odbiorców. W artykule skupiono się na omówieniu książek produkowanych i dystrybuowanych przez firmy z drugiej grupy (serwisy typu Lulu.com, AuthorHouse czy iUniverse), wykorzystujące technologie cyfrowego druku i oferujące indywidualnym autorom i odbiorcom płatne usługi w modelu druku na żądanie (DNŻ). Na podstawie przeglądu literatury przedmiotu oraz wyników zrealizowanego przez autorów badania przedstawiono m.in. specyfikę fenomenu samopublikowania (ang. self-publishing) i widoczność tytułów wydanych w ten sposób w bibliotecznych katalogach i bibliografiach.

VuFind to program open source do prezentacji i przeszukiwania bibliotecznych katalogów w Internecie oraz jedno z pierwszych niekomercyjnych narzędzi stosowanych do budowy OPAC drugiej generacji (SOPAC), wzbogaconych o funkcje sieci 2.0. System ten został stworzony na Villanova University i rozwijany jest we współpracy z bibliotekami na całym świecie. Zapewnia m.in. możliwość jednoczesnego wyszukiwania wszelkiego rodzaju katalogów i elektronicznych zasobów bibliotecznych: rekordów książek, czasopism, dokumentów audio i video, artykułów, baz danych, instytucjonalnych bibliografii czy repozytoriów. Mimo, że od czasu jego udostępnienia (2008 r.) na rynku pojawiło się wiele konkurencyjnych, własnościowych rozwiązań o podobnych interfejsach (Primo, EBSCO Discovery,Worldcat Local itp.), wyróżnialną cechą VuFind jest nadal łatwość jego adaptacji do lokalnych potrzeb, w tym możliwość kontrolowania tego, co i w jaki sposób jest indeksowane oraz wykorzystania jako nakładka (ang. front-end) dla różnego typu serwisów (w tym płatnych) i zapewnienia do nich jednego punktu dostępu (w przypadku własnościowych systemów opcja ta jest dostępna zazwyczaj jedynie, jeśli wszystkie programy i aplikacje zostaną zakupione u jednego producenta).

W 2008 r. Ministerstwo Edukacji, Rekreacji i Sportu Kanady wydało rozporządzenie zalecające zatrudnianie w radach szkolnych (w jęz. francuskim commission scolaire, ang. school board) profesjonalnych bibliotekarzy. Rady szkolne to okręgowe organizacje oświatowo-kulturalne, m.in. nadzorujące szkoły, tworzone wg kryteriów językowych i administracyjnych. To postanowienie miało ogromne znaczenie dla podniesienia prestiżu zawodowego bibliotekarzy szkolnych. Przyjęto, że posady w radach szkolnych otrzyma co roku 10 bibliotekarzy. Decyzja ministerstwa świadczy o docenianiu przez rząd informacji elektronicznej i czytelnictwa oraz akceptacji przez władze nowoczesnej koncepcji nauczania zakładającej ścisłą współpracę uczestników tego procesu w szkole i poza nią. Za organizację szkolnego środowiska stymulującego rozwój umysłowy, kulturalny, emocjonalny i społeczny uczniów mają teraz w znacznym stopniu odpowiadać bibliotekarze. W artykule, pisanym z perspektywy realizacji ministerialnego rozporządzenia w prowincji Quebec, przedstawiono nową misję bibliotek i  zadania z nią związane, a także założenia zespołowej pracy i omówiono pola współdziałania nauczycieli, dyrekcji, obsługi technicznej, uczniów, rodziców i bibliotekarzy.

Procentowy udział użytkowników Internetu z językiem angielskim jako macierzystym systematycznie maleje (2004 r. – 35,9%; 2010 – 27,3%), a zwiększa się liczba użytkowników nieanglojęzycznych oraz zróżnicowanie językowe i rodzaje publikacji dostępnych elektronicznie. Dla bibliotek coraz większym wyzwaniem staje się zdalne udostępnianie cyfrowej informacji multimedialnej społeczności wielojęzycznej i wielokulturowej. Identyfikacji dokumentów służą przede wszystkim metadane i różne formy opracowania rzeczowego. W krajach dwujęzycznych udostępnia się niekiedy, jak np. w katalogu biblioteki narodowej Québecu (interfejs w systemie bibliotecznym IRIS), 2 wersje językowe opisu bibliograficznego. Jednak chociaż już od 2003 r. UNESCO alarmowało, o konieczności zapewnienia wszystkim dostępu do całości światowego dziedzictwa kulturowego, zwracając uwagę na misję bibliotek w tym zakresie, dotychczas zrobiono niewiele w tym kierunku. W artykule omówiono niektóre międzynarodowe projekty stanowiące próby radzenia sobie z problemem wielojęzyczności w środowisku elektronicznym.