Babin

Książka elektroniczna staje się w obecnych czasach coraz silniejsza konkurencją dla tradycyjnych wydawnictw. W artykule omówiono zalety ebooków (m.in. prostsza procedura zakupu, całodobowy dostęp do księgarni, możliwość powiększenia czcionki czy zaznaczenia fragmentów tekstu, niekiedy możliwość skanowania fragmentów lub przerzucenia tekstu na tryb audio) i ich wady (konieczność kupienia czytnika, ograniczenia licencyjne, konieczność dodatkowego oprogramowania) oraz ich dostępnośc i wykorzystanie w Słowackiej Bibliotece Narodowej (SBN). Instytucja ta wypożycza za kaucją czytniki e-papieru, ale użytkownicy na ogół wolą korzystać z własnych urządzeń. Za pośrednictwem EBSCO IS kupiła także m.in. dwie kolekcje naukowych publikacji czeskich: 250 tytułów książek wydawnictwa Karolinum i 71 wydawnictwa Uniwersytetu Masaryka w Brnie (głównie slovacika) oraz pozycje innych renomowanych wydawców. Książki kupione od EBSCO IS są dostępne online w formacie PDF na platformie EBSCOhost. Po ostatnich zakupach SBN posiada 3456 tytułów e-książek udostępnianych za pośrednictwem Katalogu Biblioteki Cyfrowej (dikda).

… więcej o Książki elektroniczne w Słowackiej Bibliotece Narodowej

Ze względu na coraz większą liczbę publikacji naukowych wydawanych w formie elektronicznej, biblioteki szkół wyższych zaczynają kwestionować wartość dodaną oferty w postaci zbiorów w wolnym dostępie (WD) oraz ich przyszłe znaczenie w przestrzeni bibliotecznej. Zajmowane przez nie miejsca przekształca się w wielu instytucjach (zwłaszcza tych o profilu technicznym) w strefy nauki, zastępując półki na książki wyposażeniem umożliwiającym indywidualną i grupową pracę online oraz przenosząc zbiory drukowane do magazynów i bibliotek składowych. W wielu bibliotekach regały z książkami zajmują jednak nadal istotną część publicznie dostępnej powierzchni i cieszą się zainteresowaniem studentów i kadry naukowej, z badań wynika też, że obecność książek pozytywnie wpływa na komfort i efekty uczenia się studentów i stymuluje zainteresowanie literaturą; jest też traktowana jako ważny element atmosfery w bibliotekach. Aby określić ewolucję roli otwartych półek w tych placówkach, w perspektywie kolejnych 10 lat, w Bibliotece Uniwersytetu w Utrechcie (BUU) przeprowadzono studium przypadku, koncentrujące się na dwóch głównych lokalizacjach BUU z wolnym dostępem: Bibliotece Uniwersyteckiej Uithof i Bibliotece Uniwersyteckiej City Centre. Celem autorów było także zachęcenie bibliotekarzy do przemyślenia, w jaki sposób można wzmocnić funkcje takich miejsc w ich instytucjach i zwiększyć ich przydatność dla użytkowników.

… więcej o O roli półek bibliotecznych w bibliotece akademickiej – prognozy na 2025 r.

W artykule dokonano selektywnego przeglądu głównych problemów i zagadnień związanych z zarządzaniem zbiorami w bibliotekach szkół wyższych. Skupiono się w nim m.in. na kwestiach zasad kształtowania zbiorów, nowych modeli gromadzenia takich jak DDA (demand driven acquisition), czyli gromadzenie sterowane popytem, inwestycji w otwarty dostęp, tzw. wielkich umów z wydawcami i dostawcami treści (ang. big deals), optymalizacji budżetów na gromadzenie, racjonalizacji zarządzania drukowanymi zasobami o wartości historycznej oraz wykazywania wartości pracy działów gromadzenia dla instytucji. Omówiono również relacje między wprowadzanymi regulacjami dotyczącymi gromadzenia a codziennymi praktykami bibliotek w tym zakresie, na przykładzie doświadczeń wybranych, prywatnych i publicznych placówek z Ameryki Północnej.

… więcej o O teorii i praktyce gromadzenia zbiorów: przegląd bieżących trendów

Ze względu na duży spadek cen ropy w ostatnich latach, stan Alaska, bazujący w dużym stopniu na wpływach ze sprzedaży tego surowca, pogrążył się w recesji ocenianej jako najgorszy kryzys gospodarczy od czasu jej przyłączenia do Stanów Zjednoczonych, a jego efektem jest m.in. znaczące ograniczenie budżetów stanowych placówek edukacyjnych, w tym uniwersytetu w Fairbanks (University of Alaska Fairbanks – UAF). Cięcia budżetowe dotknęły również biblioteki UAF, a największy wpływ na ich pracę miała redukcja liczby wykwalifikowanego personelu, m.in. przez zamrożenie etatów pracowników przechodzących na emeryturę – w grupie tej znalazło się większość bibliotekarzy dziedzinowych (tzw. liaisons), oraz obcięcie środków na gromadzenie materiałów bibliotecznych. W artykule przybliżono i porównano krótko sytuację finansową sektora publicznego na Alasce, na tle reszty kraju, po kryzysie z lat 2007-2008 i po ostrym spadku kursu ropy w 2014 r. Następnie, omówiono strategie wykorzystywane w bibliotekach UAF w celu utrzymania jakości usług mimo słabych prognoz gospodarczych oraz wprowadzone zmiany proceduralne i organizacyjne, dotyczące m.in. metod doboru materiałów do zbiorów i zarządzania dziedzinowymi kolekcjami, a także trudności związane z brakiem pomocy specjalistów dziedzinowych. Przedstawiono również wyniki badań sondażowych przeprowadzonych na kampusie UAF w celu sprawdzenia efektywności prowadzonej polityki, na podstawie pomiaru satysfakcji użytkowników z zasobów i usług bibliotecznych.

… więcej o Strategie zarządzania zbiorami w ciężkich czasach: przypadek bibliotek Uniwersytetu Alaskańskiego

La Charte documentaire de la BNF 2015 (ChD), czyli karta dokumentów, to liczący ponad 200 stron (15 str. w wersji syntetycznej) rodzaj kodeksu, określającego misję, pryncypia i zasady gromadzenia zbiorów Biblioteki Narodowej Francji (BNF) w najbliższych latach. Założenia te po raz pierwszy sformalizowano w 1993 r. i aktualizowano w 2005 roku. W obecnej wersji utrzymano główne wartości: ochrona szeroko pojmowanego dziedzictwa narodowego, encyklopedyczność, otwarcie na osiągnięcia światowe w zakresie nauki i kultury, aktualność i otwartość na bieżące dokonania światowe.

… więcej o Nowa polityka gromadzenia zbiorów Biblioteki Narodowej Francji

Biblioteki borykają się od lat ze stałym i niewspółmiernym do przyznawanych środków finansowych wzrostem kosztów materiałów naukowych, i jednoczesnym wzrostem popytu na dostęp online do tego typu zasobów, a eskalacja cen subskrypcji zasobów elektronicznych ma negatywny wpływ na sytuację tych placówek na całym świecie. W artykule dokonano krytycznej analizy czynników wymuszających dzielenie się zasobami oraz form takiej działalności w indyjskim środowisku bibliotekarskim, w tym spółdzielni bibliotecznych, wypożyczeń międzybibliotecznych, czy zrzeszeń zawiązywanych w celu dokonywania zbiorczych zakupów w cenach hurtowych (ang. buying clubs). Główną uwagę poświęcono stosunkowo nowemu w Indiach podejściu, mającemu gwarantować bibliotekom przetrwanie w czasach budżetowych ograniczeń, czyli tworzeniu strategicznych koalicji w formie konsorcjów, mających za zadanie zwiększenie siły nabywczej indywidualnych instytucji członkowskich, uzyskanie korzystniejszych warunków sprzedaży i zapewnienie użytkownikom dostępu do szerszej gamy źródeł.

… więcej o Modele organizacji konsorcjów bibliotecznych: w kierunku zrównoważonego uczestnictwa bibliotek w Indiach

Biblioteki szkół wyższych przeznaczają coraz większe środki na zakup lub subskrypcję materiałów w formie cyfrowej, a bazy online książek akademickich stanowią istotną część ich zbiorów. Sposoby pozyskiwania ebooków oferowanych przez wydawców i dostawców zróżnicowały się znacząco w ciągu ostatnich kilku lat – poza możliwością wykupienia, jednorazowo, dostępu do dużych pakietów tytułów na wiele lat, rocznych prenumerat itp., pojawiły się nowe modele sprzedaży, w tym oferty kupna dostępu do wybranych książek, które są naprawdę potrzebne. Artykuł poświęcono przedstawieniu studium przypadku wdrożenia opcji pozwalających na optymalizacji budżetu na gromadzenie zbiorów i zwiększenie ich użyteczności, czyli modelu PDA (ang. patron-driven acquisitions) – zakupów inicjowanych przez użytkownika, bądź też sterowanych popytem (demand-driven acquisitions – DDA). Przybliżono w nim dwuletnie doświadczenia Biblioteki Uniwersytetu Technicznego w Tallinie (BUTT) związane z korzystaniem z platformy EBL – Ebooks Library Corporation, omawiając korzyści z wdrożenia DDA w formie krótkoterminowych wypożyczeń.

… więcej o Program udostępniania e-książek w Bibliotece Uniwersytetu Technicznego w Tallinie: doświadczenia z platformą EBL

Biblioteka Uniwersytetu Helsińskiego, a od 2006 r. – Narodowa Biblioteka Finlandii (BNF), jest obecnie finansowaną niezależnie od Uniwersytetu instytucją, która świadczy usługi IT na rzecz wszystkich obywateli, współpracując z innymi instytucjami pamięci (archiwa, muzea) i placówkami naukowo-badawczymi. Oprócz druków, zapisów dźwięku i mikrofilmów, BNF archiwizuje wybrane strony www (od ostatniej dekady), treści z Twittera i wybrane filmy z You Tube.

… więcej o Polityka kształtowania zbiorów w  Bibliotece Narodowej Finlandii: lata 2016-2020

Mimo deklaracji organizacji bibliotecznych na rzecz wspierania wolności intelektualnej i obecności podobnych zapisów w ustawodawstwie większości nowoczesnych państw demokratycznych, w wielu z nich nadal dochodzi do prób blokowania obywatelom dostępu do określonych treści, bądź wywierania presji ze strony grup politycznych lub wyznaniowych na politykę gromadzenia bibliotek. W artykule omówiono wyniki badania mającego na celu poznanie podejścia amerykańskich bibliotekarzy, odpowiedzialnych za kształtowanie zbiorów, do tej kwestii, a także ustalenie faktycznych praktyk związanych z wyborem materiałów do bibliotecznych kolekcji.

… więcej o O kształtowaniu zbiorów i cenzurze z perspektywy bibliotekarzy