Babin

Zawód dokumentalisty audiowizualnego jeszcze na początku XXI w. związany był z zarządzaniem zbiorami ikonograficznymi, np. ilustracjami w książkach i prasie, zbiorami fotografii, filmami itp. Łączono go też z zachowaniem i udostępnianiem komercyjnych kolekcji audiowizualnych tworzonych w celu promocji firm. Zmiany w technologii informacyjnej ostatniej dekady, zwłaszcza rozwój sieci społecznościowych, zmieniły nieco oblicze zawodu – upowszechnienie się informacji wizualnej doprowadziło bowiem do spadku jej wartości komercyjnej. Natomiast w zakresie zachowania dziedzictwa narodowego, dla dokumentalistów audiowizualnych ujawniły się nowe możliwości związane z tworzeniem przez bibliotekę i archiwum narodowe archiwów pamięci cyfrowej oraz budowaniem multimedialnych kolekcji na zlecenie muzeów, organizacji, czy stowarzyszeń regionalnych.

Ze względu na duży spadek cen ropy w ostatnich latach, stan Alaska, bazujący w dużym stopniu na wpływach ze sprzedaży tego surowca, pogrążył się w recesji ocenianej jako najgorszy kryzys gospodarczy od czasu jej przyłączenia do Stanów Zjednoczonych, a jego efektem jest m.in. znaczące ograniczenie budżetów stanowych placówek edukacyjnych, w tym uniwersytetu w Fairbanks (University of Alaska Fairbanks – UAF). Cięcia budżetowe dotknęły również biblioteki UAF, a największy wpływ na ich pracę miała redukcja liczby wykwalifikowanego personelu, m.in. przez zamrożenie etatów pracowników przechodzących na emeryturę – w grupie tej znalazło się większość bibliotekarzy dziedzinowych (tzw. liaisons), oraz obcięcie środków na gromadzenie materiałów bibliotecznych. W artykule przybliżono i porównano krótko sytuację finansową sektora publicznego na Alasce, na tle reszty kraju, po kryzysie z lat 2007-2008 i po ostrym spadku kursu ropy w 2014 r. Następnie, omówiono strategie wykorzystywane w bibliotekach UAF w celu utrzymania jakości usług mimo słabych prognoz gospodarczych oraz wprowadzone zmiany proceduralne i organizacyjne, dotyczące m.in. metod doboru materiałów do zbiorów i zarządzania dziedzinowymi kolekcjami, a także trudności związane z brakiem pomocy specjalistów dziedzinowych. Przedstawiono również wyniki badań sondażowych przeprowadzonych na kampusie UAF w celu sprawdzenia efektywności prowadzonej polityki, na podstawie pomiaru satysfakcji użytkowników z zasobów i usług bibliotecznych.

Biblioteka Uniwersytetu Helsińskiego, a od 2006 r. – Narodowa Biblioteka Finlandii (BNF), jest obecnie finansowaną niezależnie od Uniwersytetu instytucją, która świadczy usługi IT na rzecz wszystkich obywateli, współpracując z innymi instytucjami pamięci (archiwa, muzea) i placówkami naukowo-badawczymi. Oprócz druków, zapisów dźwięku i mikrofilmów, BNF archiwizuje wybrane strony www (od ostatniej dekady), treści z Twittera i wybrane filmy z You Tube.

Doroczna konferencja Special Libraries Associations (SLA) – międzynarodowej organizacji zajmującej się problematyką bibliotek specjalnych i doskonalenia zawodowego bibliotekarzy, skupia co roku specjalistów z całego świata zajmujących się wszystkimi aspektami gromadzenia i udostępniania zbiorów specjalnych, dziedzinowych oraz obsługi specjalnych grup użytkowników. Zdaniem autorki, programy tego wydarzenia zawierają informacje pozwalające na prześledzenie pojawiających się, popularnych i zanikających trendów oraz lepsze zrozumienie problemów specjalistycznych placówek bibliotecznych oraz potencjalnych kierunków ich rozwoju. W artykule przeanalizowano zawartość programu konferencji SLA, która odbyła się w Bostonie w dniach 14-16 czerwca 2015 r. i porównano je z planami poprzednich zjazdów SLA, omawiając dokonane obserwacje oraz wcześniejsze analizy tego typu.

Artykuł dotyczy głownie doświadczeń Miedzyuczelnianej Biblioteki Medycznej (La Bibliothèque interuniversitaire de Santé – BIU Santé) przy Uniwersytecie Paris Descartes, ale także sytuacji innych bibliotek uniwersyteckich na terenie Francji i jej departamentów zagranicznych. Trudności finansowe zmusiły liczne francuskie biblioteki uniwersyteckie do rezygnacji z prenumeraty (bądź z bezpośredniego zakupu) elektronicznych i drukowanych czasopism i książek naukowych oraz baz danych. Omówiono przyczyny obecnej sytuacji, jej skutki, problemy związane z zarządzaniem biblioteką w sytuacji niedoboru publikacji oraz propozycje i perspektywy ich rozwiązań.

Przypadek bywa nazywany najlepszym przyjacielem naukowca, a możliwości dokonywania nieoczekiwanych odkryć, lub też doznania niespodziewanego olśnienia podczas przeglądania bibliotecznych regałów ma wg wielu opinii świadczyć o znaczeniu bibliotek dla aktywności naukowej i ich roli jako jako katalizatorów badań i procesów uczenia się. Nie negując korzyści związanych z możliwościami okazyjnego pozyskiwania informacji i inspiracji, autor postanowił poddać krytycznej ocenie powody przyznawania wysokiej wartości odkrywaniu literatury poza głównym kierunkiem poszukiwań na bibliotecznych półkach, oraz implikacje związane z przyjęciem takiego podejścia, dokonując w tym celu przeglądu piśmiennictwa poświęconego bibliotekoznawstwu, projektowaniu systemów informacyjnych, strategiom wyszukiwawczym i dziedzinom pokrewnym.

Scharakteryzowano coraz częściej praktykowany w bibliotekach uczelnianych, zwłaszcza w krajach anglosaskich, model gromadzenia książek elektronicznych – PDA (Patron-Driven Acquisition) czyli zakupów inicjowanych przez czytelników. Omówiono jego wady i zalety, wpływ na zarządzanie biblioteką oraz nowe zadania bibliotekarzy związane z implementacją tego modelu.

Uniwersytet stanowy Kansas (University of Kansas –KU) kształci ok. 28 tys. studentów i zatrudnia 5300 personelu. Od 2009 r. zarządzają nim nowe władze, których celem jest m.in. utrzymanie dotychczasowej liczby osób na studiach licencjackich, zachęcenie podobnego jak dotąd ich odsetka do kontynuowania nauki na studiach magisterskich i doktoranckich, obniżenie kosztów działalności, zwiększenie efektywności nauczania i uznania ze strony miejscowej społeczności. W ramach programu „Zmiany prowadzące do doskonałości” (Changing for Excellence) powołano grupę roboczą analizującą pracę wszystkich jednostek administracyjnych, w tym biblioteki.

Chmura internetowa oraz model usług bazujących na tej koncepcji stają się obecnie dominującym paradygmatem technologicznym i w coraz większej mierze normą – każdy z nas przeglądając pocztę, słuchając muzyki w sieci www czy zamieszczając zdjęcia na portalach internetowych korzysta z rozwiązań tego typu. Mimo ich rosnącej popularności, nie wszyscy gracze na rynkach online ufają serwisom cloud computing, obawiając się utraty kontroli nad własnością danych bądź programów, zagrożeń dla prywatności danych, czy też ciągłości oferowanych usług w przypadku np. bankructwa dostawcy. Obawy te stają się tym bardziej zasadne, gdy w grę wchodzi konieczność zabezpieczenia dziedzictwa poszczególnych instytucji i krajów, tym niemniej zainteresowanie środowiska bibliotecznego oraz dostawców systemów dla bibliotek świadczeniem usług wyłącznie w schemacie SaaS stale wzrasta; swoich zwolenników ma też pogląd, zgodnie z którym jest to jedyna ścieżka mogąca uchronić biblioteki przed odpływem użytkowników.

Analiza danych o wykorzystaniu zasobów to standardowe narzędzie pozwalające na uzasadnienie wydatków na gromadzenie, ocenę efektywności procesów zarządzania zbiorami oraz uzasadnienie wartości usług świadczonych przez biblioteki i oferowanych przez nie źródeł. W czasach, w których instytucje te muszą szukać sposobów na legitymizację prowadzonych działań i promocję roli, jaką pełnią, produkcja, gromadzenie i wykorzystywanie takich informacji zaczyna pełnić coraz istotniejszą funkcję. Aby sprawdzić praktyki w tym zakresie, powiązane z kształtowaniem i udostępnianiem zbiorów bibliotecznych, w sierpniu 2011 r. przeprowadzono sondaż online skierowany do pracowników bibliotek akademickich ze Stanów Zjednoczonych. Artykuł zawiera prezentację wyników i wniosków z tego badania.