Babin

Z badań sondażowych prowadzonych wśród studentów wynika, że poświęcają oni obecnie znacznie mniej czasu na naukę niż ich poprzednicy w ubiegłych dekadach (od lat 60. ubiegłego wieku, liczba godzin spędzanych tygodniowo na uczeniu się przez studiujących w trybie dziennym zmniejszyła się o połowę), trudno jednak jednoznacznie określić wpływu tego spadku na osiągnięcia i poziom umiejętności informacyjnych badanych. Niejasne jest również to, czy samodzielna ocena przez respondentów własnych zachowań faktycznie odzwierciedla to, co naprawdę robią w czasie przeznaczonym na naukę, i jaką część z wielogodzinnego pobytu w bibliotece, w celach edukacyjnych, poświęcają np. na zakupy online, aktualizację statusu na Facebooku czy czatowanie ze znajomymi. Aby zebrać wiarygodne dane na ten temat, autorzy przeprowadzili jesienią 2011 r. kilkutygodniowe obserwacje na próbie 730 studentów z dwóch uczelni wyższych położonych na Long Island (Stany Zjednoczone); porównali też uzyskane przez siebie wyniki z rezultatami wcześniejszych badań, realizowanych z wykorzystaniem innych metodologii.

Wykorzystanie open source hardware (OSH) czyli sprzętu komputerowego i elektronicznego tworzonego na bazie otwartych projektów, na takich samych zasadach jak wolne oprogramowanie, może pozwolić bibliotekom na szybkie i tanie opracowanie prototypowych narzędzi elektronicznych skomunikowanych z komputerami i zintegrowanymi systemami bibliotecznymi, i umożliwiających automatyzację prostych, powtarzalnych czynności bibliotecznych oraz uproszczenie wielu czasochłonnych procedur. W artykule zaprezentowano coraz bardziej popularną na świecie platformę OSH – Arduino, omawiając szczegółowo jej fizyczne komponenty, charakterystykę środowiska programistycznego i zakres zastosowań oraz sposób implementacji tego systemu w bibliotece Brock University (St. Catharines, Kanada), przy realizacji dwóch odrębnych projektów mających ułatwić gromadzenie i analizę danych statystycznych.

Zgodnie z wytycznymi dotyczącymi pożądanych zachowań pracowników służb informacyjnych, opracowanymi przez sekcję ALA pn. Reference and User Services Association (RUSA), od bibliotekarzy oczekuje się podejścia przyjaznego użytkownikom i wywołującego u nich uczucie komfortu w sytuacjach, które mogą być odbierane jako onieśmielające, ryzykowne, dezorientujące, czy też przytłaczające. Sprawianie, by czytelnik czuł się wygodnie, jako osoba mile widziana, traktowane jest jako część pracowniczych obowiązków, jednak w literaturze bibliotekoznawczej znaleźć można niewiele badań analizujących rolę emocji, specyfikę przyjaznych zachowań i psychologiczne metody nawiązywania odpowiednich relacji z użytkownikiem. Aby zapełnić tę lukę, autorzy przywołują w kontekście bibliotecznym koncepcję pracy emocjonalnej i prezentują wyniki jakościowej analizy związanych z nią doświadczeń amerykańskich bibliotekarzy.

Aktywność organizacji humanitarnych koncentruje się głównie na zapewnieniu ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych i konfliktów możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, czyli żywności, wody, ubrań, prowizorycznych schronień i lekarstw. Choć priorytetowe znaczenie tego typu działań nie ulega wątpliwości, ważnym czynnikiem w procesie usuwania skutków różnego typu kataklizmów jest także zapewnienie poszkodowanym dostępu do wiedzy i informacji. Z danych UNESCO z 2011 r. wynika, że tylko 2% środków z międzynarodowych funduszy pomocowych przeznaczanych jest na cele edukacyjne. Zmiany tej sytuacji i włączenia zasobów informacyjnych do podstawowych programów ratunkowych domagają się od lat działacze „Bibliotek bez granic”, argumentując, że książki dają nadzieję, czyli coś niezwykle ofiarom potrzebnego, pomagają w łagodzeniu efektów traumatycznych przeżyć i pozwalają odzyskać poczucie normalności. Autor przybliża w tekście historię, cele działalności i dotychczasowy dorobek tej organizacji.

Chmura internetowa oraz model usług bazujących na tej koncepcji stają się obecnie dominującym paradygmatem technologicznym i w coraz większej mierze normą – każdy z nas przeglądając pocztę, słuchając muzyki w sieci www czy zamieszczając zdjęcia na portalach internetowych korzysta z rozwiązań tego typu. Mimo ich rosnącej popularności, nie wszyscy gracze na rynkach online ufają serwisom cloud computing, obawiając się utraty kontroli nad własnością danych bądź programów, zagrożeń dla prywatności danych, czy też ciągłości oferowanych usług w przypadku np. bankructwa dostawcy. Obawy te stają się tym bardziej zasadne, gdy w grę wchodzi konieczność zabezpieczenia dziedzictwa poszczególnych instytucji i krajów, tym niemniej zainteresowanie środowiska bibliotecznego oraz dostawców systemów dla bibliotek świadczeniem usług wyłącznie w schemacie SaaS stale wzrasta; swoich zwolenników ma też pogląd, zgodnie z którym jest to jedyna ścieżka mogąca uchronić biblioteki przed odpływem użytkowników.

Szybki wzrost popularności serwisów i sieci społecznościowych (SS) jest jednym z najbardziej frapujących fenomenów internetowych ostatnich lat. Niezależnie od poglądów związanych z przypisywanym im wpływem i znaczeniem społecznym, można założyć, że media te utrzymają swoją obecność w sieci i stanowią już teraz priorytetowy kanał komunikacyjny dla wielu organizacji. Mimo kontrowersji i rozbieżności interpretacyjnych związanych z pojęciem biblioteki 2.0, dla autora jasne jest również, że w społeczeństwie sieciowym usługi biblioteczne będą w coraz większym stopniu wirtualne, oparte na zasadach współpracy, uczestnictwa, koncentracji na użytkowniku i współtworzonych przez niego treściach, a SS mogą stanowić dla bibliotek użyteczne narzędzie promocji swoich działań, zasobów i serwisów, umożliwiające jednocześnie dwustronny dialog z ich odbiorcami. W artykule przeanalizowano, w jaki sposób platformy te są obecnie wykorzystywane przez największe biblioteki narodowe na świecie i jak instytucje te angażują się za pośrednictwem SS w różnego typu interakcje; przedyskutowano również główne powody integracji społecznościowych narzędzi z bibliotecznymi serwisami.

Analiza danych o wykorzystaniu zasobów to standardowe narzędzie pozwalające na uzasadnienie wydatków na gromadzenie, ocenę efektywności procesów zarządzania zbiorami oraz uzasadnienie wartości usług świadczonych przez biblioteki i oferowanych przez nie źródeł. W czasach, w których instytucje te muszą szukać sposobów na legitymizację prowadzonych działań i promocję roli, jaką pełnią, produkcja, gromadzenie i wykorzystywanie takich informacji zaczyna pełnić coraz istotniejszą funkcję. Aby sprawdzić praktyki w tym zakresie, powiązane z kształtowaniem i udostępnianiem zbiorów bibliotecznych, w sierpniu 2011 r. przeprowadzono sondaż online skierowany do pracowników bibliotek akademickich ze Stanów Zjednoczonych. Artykuł zawiera prezentację wyników i wniosków z tego badania.

Badania nad efektywnością realizowanych na uczelniach wyższych programów edukacji informacyjnej oraz kompetencjami informacyjnymi studentów w środowisku edukacyjnym prowadzone są od ponad 20 lat, jednak pytanie, w jakim stopniu osoby kończące studia są faktycznie przygotowane do wyszukiwania, ewaluacji i wykorzystywania informacji w miejscu pracy, a nie nauki, pozostaje w dużej mierze nierozstrzygnięte. Szukając na nie odpowiedzi, autorzy przeprowadzili jesienią 2012 r. serię pogłębionych wywiadów z 23 amerykańskimi pracodawcami, zbierając ich opinie na temat przygotowania absolwentów uczelni do rozwiązywania problemów informacyjnych, przeanalizowali również tę kwestię z perspektywy osób, które w ciągu ostatnich sześciu lat zdobyły dyplom szkoły wyższej i podjęły pracę, wykorzystując w tym celu 5 grup fokusowych z 33 absolwentami college’ów i uniwersytetów. Artykuł jest syntezą raportu z jednego z zakrojonych na szeroką skalę badań nad zachowaniami informacyjnymi młodych dorosłych, prowadzonych przez inicjatywę Project Information Literacy we współpracy z Uniwersytetem Harvarda (Berkman Center for Internet and Society) i Szkołą Informacji Uniwersytetu Waszyngtońskiego, opublikowanego pod nazwą Learning curve: how college graduates solve information problem once they join the workplace (2012).

W artykule, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu, omówiono wady i ograniczenia obecnego systemu produkcji i finansowania czasopism naukowych oraz bariery dla rozwoju modelu open access związane m.in. z uzależnieniem oceny wpływu prac naukowych od wskaźnika siły oddziaływania (IF: impact factor) ustalanego na podstawie indeksu koncernu wydawniczego Thomson Reuters. Przedyskutowano też szanse przejścia środowiska naukowego na publikowanie w otwartym dostępie i możliwe mechanizmy finansowania takiego modelu; przedstawiono także analizy i dane ekonomiczne w skali makro ilustrujące kluczowe czynniki, od których może zależeć sukces takiej transformacji oraz związane z nią, potencjalne oszczędności i korzyści dla bibliotek.

W 2011 r., wraz z pojawieniem się MOOC (zob. babin.bn.org.pl/?p=1898), czyli wykładów rozpowszechnianych w sieci w formie krótkich filmów połączonych z pozwalającymi sprawdzić swoją wiedzę testami wyboru, quizami kształtującymi oraz forami online do dalszych dyskusji, oceny koleżeńskiej i wymiany informacji, zaczęto przedyskutowywać na nowo role instytucji edukacyjnych wyższego szczebla i studentów oraz ich wzajemne relacje. Choć MOOC nie są opracowywane konkretnie w celu optymalizacji procesu nauczania, uważa się, że bazują one na solidnych metodologicznych podstawach, porównywalnych z podstawami zajęć prowadzonych przez uczelnie w sformalizowanym trybie. Aby zweryfikować tę tezę i znaleźć empiryczne dowody na jej poparcie, autorzy dokonali przeglądu literatury przedmiotu, prezentując w artykule zebrane dane i wnioski z badania.