Babin

Co dziesiąta osoba w Czechach dotknięta jest w jakimś stopniu niepełnosprawnością. Część bibliotek podjęło działania w celu zapewnienia większej dostępności swoich usług dla tej grupy obywateli, jednak wiele, z różnych powodów, nie usunęło nadal barier przeszkadzających niepełnosprawnym w korzystaniu z ich placówek i serwisów. W artykule omówiono projekt „Biblioteka bez barier” zainicjowany na studiach magisterskich kierunku Bibliotekoznawstwo i Informacja Naukowa (specjalizacja: studia informacyjne i bibliotekarskie) Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu im. Masaryka w Brnie.

Dostępność nowych, cyfrowych technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) oferuje użytkownikom wiele możliwości rozwijania wolnej kultury (L.Lessig, 2004), przekraczającej prawa wolnego rynku. Popularna na całym świecie praktyka wymiany, dystrybucji i konsumpcji dóbr intelektualnych i kulturowych bez pozwolenia właścicieli praw określana jest negatywnym terminem piractwa, a przemysł rozrywkowy i koncerny z branży ICT postrzegają to zjawisko jako problem o wielu wymiarach: ekonomicznym, społecznym, kulturowym, etycznym i politycznym, oraz główne zagrożenie, usiłując walczyć z nim za pomocą coraz bardziej restrykcyjnej polityki ochrony praw własności intelektualnej (PWI). Wprowadzanie, pod naciskiem lobby producentów i właścicieli praw, kolejnych rozwiązań mających ograniczyć skalę piractwa budzi coraz więcej kontrowersji i sprzeciwów (vide spór o ACTA). W artykule dokonano przeglądu krytycznych podejść wobec PWI (por. BABIN 2009/3/180), zarówno w kontekście dyskursywnym, jak i materialnym; przeanalizowano też teoretyczne aspekty piractwa konceptualizując je w relacji do neoliberalnej ideologii.

W 2006 r. bibliotekarze i pracownicy działu IT Wesleyan University (Stany Zjednoczone) przeszli szkolenie z zakresu stosowania technik etnograficznych w badaniu wykorzystania przez studentów przestrzeni przeznaczonych do nauki. Metody te zastosowano następnie w projekcie rearanżacji jednego z pomieszczeń Biblioteki Naukowej WU. Po zdobyciu środków na stworzenie nowej witryny internetowej biblioteki, postanowiono wykorzystać ponownie podobną metodologię w celu opracowania projektu portalu spełniającego w możliwie najlepszy sposób potrzeby i oczekiwania studentów.

Wymuszane koniecznością cięcia kosztów zmiany sposobu świadczenia usług bibliotek akademickich spotykają się zazwyczaj z dużym niezadowoleniem kadry naukowej, gdyż eliminują lub ograniczają tradycyjne zasoby i serwisy, na których bazuje ta grupa użytkowników. W artykule zreferowano wyniki sondażu przeprowadzonego wśród wykładowców i asystentów Szkoły Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej (SBIN) Uniwersytetu Illinois w Urbana-Champaign, w celu oceny ich reakcji na zamknięcie w połowie 2009 r. Biblioteki Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej (BBIN) – jednego z działów Biblioteki Uniwersyteckiej, i sprawdzenia czy wśród tej grupy respondentów, w założeniu znających realia funkcjonowania bibliotek lepiej od innych pracowników uczelni, krok ten spotkał się z większym zrozumieniem.

Na podstawie przeglądu literatury z kilku dyscyplin nauki, omówiono wykorzystanie koncepcji wirtualnych przestrzeni w kontekstach edukacyjnych, przedstawiono też obecny stan badań poświęconych wpływowi dwu- i trójwymiarowych wirtualnych przestrzeni edukacyjnych (VLE, MUVE itp.) na efekty uczenia się oraz zarysowano najciekawsze obszary badawcze dla przyszłych projektów tego typu.

Wikipedia – jedno z najpopularniejszych źródeł informacji w Internecie, tworzone wyłącznie przez wolontariuszy, jest przykładem niezaprzeczalnego sukcesu współpracy w świecie online. Dotychczasowe badania poświęcone fenomenowi tej kooperacji skupiały się na analizie prostych wskaźników dotyczących głownie wiarygodności haseł Wikipedii, takich jak ścisłość (liczba poprawek w historii edycji danego artykułu) czy różnorodność (liczba autorów którzy mieli wkład w jego opracowanie) lub wyciąganiu uogólniających wniosków dotyczących jakości współpracy, na podstawie ewaluacji treści wybranych artykułów tej encyklopedii. Autor artykułu postanowił sprawdzić, jak naprawdę wygląda od wewnątrz współpraca Wikipedystów z perspektywy poszczególnych autorów i jakie znaczenie mają faktycznie ww. wskaźniki (ścisłość i różnorodność) dla rozwoju i wiarygodności tworzonych artykułów. Porównał w tym celu ponad 3,4 mln haseł angielskojęzycznej wersji tej encyklopedii, tworzonej od 2001 r., z pełnymi historiami ich wszystkich edycji (ponad 225 mln).

W systemie bibliotek publicznych Singapuru (zob. BABIN 2008/3/180) inicjuje się wiele programów adresowanych do osób starszych, stanowiących coraz większą część miejscowej populacji (w 2005 r. ponad 12 % mieszkańców tego miasta-państwa stanowiły osoby powyżej 60 r. życia, w 2050 r. ich odsetek może wynosić niemal 40%). W artykule omówiono jedną z takich inicjatyw, polegającą na zakładaniu w lokalnych bibliotekach klubów książki. Przedstawiono też wyniki jakościowego badania przeprowadzonego w 2010 r. wśród kilkunastu członków czytelniczego klubu seniora w jednej z placówek bibliotecznych, i mającego ustalić wzory zachowań czytelniczych starszych użytkowników i ich uczestnictwa w zajęciach przeznaczonych dla tej grupy wiekowej.

Środowisko biblioteczne od lat debatuje nad sensem udostępniania w bibliotekach literatury popularnej, określanej niegdyś mianem „śmieciowej” lub brukowej, próbując określić, czy książki tego typu powinny być w ogóle gromadzone przez biblioteki publiczne, a jeśli tak – czy należy je włączać lektur polecanych przez bibliotekarzy (por. BABIN 2009/4/251). Powieści z kręgu kultury masowej nie traktuje się też zwykle jako istotnego elementu polityki kształtowania zbiorów, mimo że stanowią większość dokonywanych przez dorosłych wypożyczeń, a jednym z głównych zarzutów wobec literatury popularnej jest zarzut eskapizmu, czyli jej oderwania od realiów, a przy tym skłaniania czytelników do ucieczki od prawdziwego życia w świat iluzji i imaginacji. W artykule, skierowanym głownie do bibliotekarzy zajmujących się doradztwem czytelniczym, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu, krytycznie omówiono różne teorie i koncepcje eskapizmu w czytaniu dla przyjemności, naświetlając różne aspekty tego zjawiska i podejmując próbę przedstawienia uznawanych za eskapistyczne zachowań w bardziej pozytywnym świetle oraz przedefiniowania pojęcia literatury eskapistycznej.

Omówiono uruchomiony w 2003 r. projekt Inspire, którego celem jest wspomaganie permanentnego kształcenia obywateli i tworzenie społeczeństwa informacyjnego poprzez stymulowanie współpracy bibliotek różnego typu, podległych różnym resortom. Projektem zarządza rada, złożona z przedstawicieli zainteresowanych instytucji i bibliotek. Inspire obejmuje biblioteki, instytucje edukacyjne i ośrodki ustawicznego kształcenia (lokalne, regionalne i krajowe) na terenie Anglii, Szkocji, Walii i Irlandii Północnej. W programie uczestniczy 3950 bibliotek branżowych i gminnych, 90% bibliotek akademickich, 95% – publicznych, 80 bibliotek medycznych (lub skoncentrowanych na propagowaniu edukacji zdrowotnej) i ponad 100 specjalnych (w tym biblioteki kościelne i anarchistyczne).

W artykule, na podstawie analizy literatury przedmiotu i doświadczeń brytyjskich bibliotekarzy, przedstawiono listę dobrych praktyk dla bibliotek publicznych, pomocnych przy świadczeniu usług bezdomnym. W Wielkiej Brytanii jest ponad 400 tys. takich osób, przy czym kategoria ta obejmuje nie tylko ludzi żyjących na ulicy, ale też w hostelach, schroniskach, na squatach, u krewnych czy znajomych. Wg przywołanych źródeł, biblioteki mogą służyć tej grupie, dostarczając m.in. dostępu do Internetu oraz informacji nt. możliwości znalezienia miejsca zamieszkania, zatrudnienia, edukacji, opieki nad dziećmi, czy ochrony zdrowia, a przeszkody utrudniające bezdomnym korzystanie z bibliotek wynikają z rozwiązań instytucjonalnych (np. wymóg przedstawienia dokumentów i potwierdzonego adresu zamieszkania) i z negatywnego nastawienia do nich personelu placówek.