Babin

Pod wpływem nacisków politycznych, szybkiego rozwoju technologii informacyjnych i ze względów ekonomicznych, coraz więcej uczelni wykorzystuje w procesie kształcenia e-teksty i innego typu zasoby dostępne drogą elektroniczną. Zmiany te dotyczą zarówno programów stacjonarnych, jak i tych oferowanych w modelu e-learningu lub w systemie łączonym (ang. blended learning). Ulegając tym trendom, administratorzy uczelni zakładają często, że cyfrowe lektury i materiały edukacyjne są nie tylko tańsze, lecz też bardziej przydatne w procesie nauki, zwłaszcza dla studentów z pokolenia cyfrowych tubylców. W omawianym w artykule badaniu postanowiono sprawdzić realistyczność powyższych założeń, analizując, czy faktycznie wykorzystywanie tekstów w formie elektronicznej pozwala, w porównaniu z drukowanymi zasobami, na bardziej efektywne uczenie się i czy ich używanie przynosi znaczące oszczędności.

W brytyjskim bibliotekarstwie oraz sektorze kultury (biblioteki, archiwa, muzea i inne instytucje informacyjne) od lat realizuje się wiele projektów bazujących na współpracy i korzysta z wiedzy i pomocy wolontariuszy oraz nowych technologii ułatwiających kontakty i kooperację. Artykuł poświęcono omówieniu specyfiki takich przedsięwzięć, realizowanych dzięki zbiorowej inteligencji i uczestnictwu dużych grup użytkowników, oraz różnych definicji i zastosowań terminu crowdsourcing (zob. BABIN 2010/2/96), a także historii i obecnym przykładom różnego typu wspólnych inicjatyw i interakcji między instytucjami i użytkownikami (por. babin.bn.org.pl/?p=1649, babin.bn.org.pl/?p=1115). Przedyskutowano również zalety takich działań, pozwalających instytucjom kultury na realizację celów trudnych do osiągnięcia w inny sposób, choćby ze względu na cięcia budżetowe, czy kadrowe ograniczenia, oraz potencjalne wady crowdsourcingu, dotyczące m.in. z procesu rekrutacji, czy statusu profesjonalistów, proponując jednocześnie możliwe środki zaradcze.

W artykule omówiono rolę i zasady rozwoju regionalnych i konsorcyjnych repozytoriów w Japonii, tworzonych w modelu współdzielonych archiwów, oraz ich wpływ na ekspansję ruchu Open Access w tym kraju. Przedstawiono także efekty realizowanych tam programów i inicjatyw mających promować koncepcję wspólnych, instytucjonalnych repozytoriów (WIR), ułatwiać ich implementację i wspierać, dzięki znacznej redukcji kosztów, upowszechnianie dorobku naukowego pracowników współpracujących w jego ramach instytucji.

„Stone soup” (zupa z kamienia) to polski odpowiednik „zupy z gwoździa” ze znanej z bajki A. Fredry, czyli w tym przypadku sukcesu tylko pozornie osiągniętego bez nakładów. Artykuł dotyczy innowacyjnego programu rozwoju czytelnictwa pn. Stone Soup Reading Alliance – SSHRA (w wolnym przekładzie: Zupa z Gwoździa czyli Sojusz dla Radosnego Czytania) finansowanego przez Fundację na Rzecz Rodziny Chen Yet-Sana z Hong Kongu, a realizowanego w chińskich wiejskich szkołach podstawowych.

W 2012 r. projekt Internet Archive (jedno z największych, otwartych cyfrowych archiwów na świecie) nawiązał współpracę z firmą BitTorrent Inc. oferując ponad milion plików ze swoich zbiorów przez sieć P2P, w celu zapewnienia użytkownikom łatwiejszego i szybszego dostępu do swoich zasobów. Jak dotąd, jest to jedyna tak duża i popularna biblioteka, która zdecydowała się na korzystanie z technologii peer-to-peer, kojarzonej powszechnie z piractwem internetowym, by ułatwić dystrybucję i redystrybucję zasobów znajdujących się w domenie publicznej. W artykule przedyskutowano specyfikę torrentów, związane z nimi kontrowersje, zalety i możliwości zastosowań protokołu BitTorrent w bibliotekach oraz przyjęcia zdecentralizowanego podejścia do zarządzania danymi, a także argumenty na rzecz szerszej implementacji tego oprogramowania przez wszystkie społeczności i instytucje, których nadrzędnym celem jest realizacja idei Open Access i upowszechniania wiedzy.

Raporty z końca XX w., dotyczące wyników nauczania w Stanach Zjednoczonych wskazywały, że uczniowie szkół amerykańskich nie mają większych osiągnięć w zakresie nauk ścisłych, przyrodniczych i technicznych. Aby poprawić sytuację w wielu dystryktach szkolnych realizowany jest program określany akronimem STEAM (para) – od słów science, technology, engineering, arts i math – nauki ścisłe, technologia, inżynieria, sztuka i matematyka. Jego twórcom chodziło o to, by skłonić dzieci, najczęściej zdobywające wiedzę niejako „z drugiej ręki”, za pośrednictwem podręczników, wykładów i obrazów, a w szkole nastawione na rozwiązywanie testów, do osobistego uczestnictwa w eksperymentach, które przybliżą im prawa fizyczne, chemiczne i przyrodnicze, pobudzą ich wyobraźnię i kreatywność. Artykuł omawia możliwości realizacji programu STEAM przez biblioteki szkolne i publiczne.

Reforma szkolnictwa w Stanach Zjednoczonych umożliwiła rodzicom uczniów, organizacjom non profit i, w niektórych przypadkach, organizacjom komercyjnym tworzenie szkół stanowiących alternatywę wobec tradycyjnych szkół publicznych. Są one określane mianem charter schools i mają charakter zbliżony do europejskich szkół społecznych. Do placówek tego typu w roku 2012/13 uczęszczało ok. 2,3 mln uczniów. Już w raporcie ministerialnym z roku 2007/08 zauważono, że tylko 51% szkół społecznych posiada bibliotekę (wobec 92% szkół publicznych).

Fachowe piśmiennictwo dotyczące repozytoriów uczelnianych koncentruje się głównie na zagadnieniach związanych z ich tworzeniem, ustalaniem zawartości i pozyskiwaniem publikacji, często pomija się natomiast kwestie późniejszego wykorzystania zgromadzonych dokumentów przez użytkowników. Ponieważ repozytorium instytucjonalne (IR) Stanowego Uniwersytetu Utah (USU) ma za sobą wstępny okres organizacji i wkroczyło już w fazę dojrzałości, skupiono się na badaniu dotyczącym jego użytkowników końcowych.

Mobilne technologie komunikacyjne (MTL) niosą za sobą zarówno nowe szanse edukacyjne, jak i duże wyzwania. Urządzenia takie jak smart fony, iPady, czy tablety są coraz powszechniej używanie i cieszą się dużą popularnością wśród studentów, a ich funkcje, coraz to nowe możliwości zastosowań oraz fakt, że stanowią własność prywatną, utrudniają władzom uniwersyteckim wprowadzanie regulacji dotyczących ich dozwolonego użycia i kontrolowanie sposobów ich wykorzystywania. Niezależnie od tych trudności, uczelnie mają zobowiązania wobec osób studiujących i uczących na ich terenie i muszą odpowiednio zabezpieczać ich prawa. W artykule przybliżono w jaki sposób brytyjskie szkoły wyższe podchodzą do kwestii używania MTK i jak wykorzystują ich edukacyjny i pedagogiczny potencjał, ograniczając jednocześnie ryzyko związane z naruszeniami prywatności i praw własności intelektualnej.

Miasta informacyjne (Castells, 1989) to prototypowe przestrzenie społeczeństwa wiedzy, w których przepływ informacji, kapitału i interakcji organizacyjnych oraz procesy kształtujące przestrzeń społeczną są bardziej istotne niż fizyczne terytorium. Światowe miasta informacyjne stają się nowymi ośrodkami oddziaływania w skali globalnej, a biblioteki stanowią w nich część cyfrowych, kognitywnych, teleinformatycznych i kreatywnych infrastruktur. Autorzy postanowili przeanalizować rolę, jaką mogą odgrywać te instytucje w typowych postindustrialnych ośrodkach miejskich w erze wiedzy i jakie są ich podstawowe usługi. W badaniu uwzględniono biblioteki z 31 miast pretendujących do grona Światowych Miast Informacyjnych (ŚMI), przybliżono też wskaźniki pomocne w określeniu specyfiki ośrodków miejskich określanych tym mianem.