Babin

W brytyjskim bibliotekarstwie oraz sektorze kultury (biblioteki, archiwa, muzea i inne instytucje informacyjne) od lat realizuje się wiele projektów bazujących na współpracy i korzysta z wiedzy i pomocy wolontariuszy oraz nowych technologii ułatwiających kontakty i kooperację. Artykuł poświęcono omówieniu specyfiki takich przedsięwzięć, realizowanych dzięki zbiorowej inteligencji i uczestnictwu dużych grup użytkowników, oraz różnych definicji i zastosowań terminu crowdsourcing (zob. BABIN 2010/2/96), a także historii i obecnym przykładom różnego typu wspólnych inicjatyw i interakcji między instytucjami i użytkownikami (por. babin.bn.org.pl/?p=1649, babin.bn.org.pl/?p=1115). Przedyskutowano również zalety takich działań, pozwalających instytucjom kultury na realizację celów trudnych do osiągnięcia w inny sposób, choćby ze względu na cięcia budżetowe, czy kadrowe ograniczenia, oraz potencjalne wady crowdsourcingu, dotyczące m.in. z procesu rekrutacji, czy statusu profesjonalistów, proponując jednocześnie możliwe środki zaradcze.

Obecne w literaturze przedmiotu definicje i sposoby używania pojęcia crowdsourcing różnią się znacząco między sobą (por. babin.bn.org.pl/?p=1332) i stanowią często odzwierciedlenie opinii ich autorów oraz specyfiki dziedziny, w której ci się specjalizują, trudno więc na ich podstawie wypracować jedno spójne określenie, odpowiednie dla sektora kultury. Wg autorki, niezależnie od semantycznych rozbieżności i przyjętego formatu (crowdsourcing zawężany jest często do działalności online), warto uznać, że działania określane w ten sposób, a wcześniej definiowane jako nauka obywatelska (ang. citizen science), kolektywna inteligencja itp., prowadzono na długo przed rozpowszechnieniem społecznościowych technologii i rozwiązań internetowych, i należy je oceniać nie pod kątem odpowiedniości służącej do ich opisu terminologii, lecz efektów i wzajemnych korzyści wyniesionych ze współpracy. Na potrzeby artykułu, proponuje ona określanie mianem crowdsourcingu modelu wdrażanego zarówno przez komercyjne firmy, jak i organizacje pożytku publicznego, rządowe instytucje i indywidualne przedsięwzięcia, i wykorzystującego współpracę, zaangażowanie i wkład dużych grup dotychczasowych lub nowych użytkowników w celu osiągnięcia konkretnych celów. Praca poszczególnych osób może być wynagradzana, lub też nie, a medium, za pośrednictwem którego rekrutuje się współpracowników i wymienia informacje, nie musi być ograniczone do Internetu.

Model ten nie jest panaceum na wszystko i ma wiele wyszczególnionych w tekście ograniczeń, a projekty realizowane na zasadach crowdsourcingu wymagają, podobnie jak inne, dobrego zarządzania i kontroli jakości, a więc tym samym zarówno nakładów finansowych, jak i pracy ze strony zlecających je instytucji. Niewątpliwie jednak, korzystanie z niego pomaga rozwiązywać wiele problemów, rozwijać i promować zasoby, wspierać lokalne społeczności i angażować użytkowników, pomagając tym samym bibliotekom, archiwom i muzeom zabezpieczyć swoją przyszłość. Wśród brytyjskich inicjatyw tworzonych (w przeszłości i obecnie) na bazie crowdsourcingu wymieniono m.in.: prace nad budową Oxford English Dictionary (słownik powstały dzięki pomocy rzesz wolontariuszy), ruch Mass Observation, projekt Ancient Lives Universytetu Oksfordzkiego poświęcony identyfikacji i transkrypcji starożytnych egipskich papirusów, prace genealogiczne i archiwalne przy serwisie FamilySearch, współpracę British Museum z Wikipedią i projekt Sounds of the U.K. (mapy dźwiękowej Wielkiej Brytanii). Naświetlono przy tym zalety każdego z nich, w tym korzyści dla społeczeństwa, konkretnych instytucji, ich użytkowników oraz przyszłości organizacji zajmujących się zachowaniem i udostępnianiem dziedzictwa narodowego Wielkiej Brytanii.