Babin

W artykule dokonano empirycznej analizy typologii kultur informacyjnych (TKI) opracowanej przez C.W.Choo (2013), w celu zbadania możliwego wpływu tego fenomenu na generowanie wiedzy przez uniwersyteckie zespoły zadaniowe współpracujące z sektorem prywatnym i określenia wyznaczników dobrych zasad i praktyk w tym zakresie. Podstawę badania stanowiło studium przypadku rozwoju współfinansowanych przez brazylijski rząd, innowacyjnych projektów wymagających kreowania idei i tworzonych dzięki międzyludzkim interakcjom w środowiskach sprzyjających powstawaniu nowych rozwiązań.

Naukowcy prowadzący badania z zakresu potrzeb informacyjnych oraz wyszukiwania i wykorzystania informacji (ang. information needs, seeking and use – INSU) – jednej z subdyscyplin bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (ang. LIS), zwracają od lat uwagę na konieczność ugruntowania konceptualnych i teoretycznych podstaw tej dziedziny, tym niemniej, w piśmiennictwie bibliologicznym i informatologicznym znaleźć można niewiele modeli badania i objaśniania znaczeń kluczowych konceptów służących do opisu badanych na gruncie teorii LIS zjawisk, a dotychczas przeprowadzone prace badawcze poświęcone aparatowi pojęciowemu INSU wskazują na niejednoznaczny charakter używanej terminologii i konieczność jej uściślenia. W artykule, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu, omówiono krytycznie różne metodologie stosowane w badaniach nad pojęciami w LIS. Przedstawiono również innowacyjne podejścia do odkrywania znaczeń, bazujące na analizie konceptualnej i zapożyczone z badań nad teorią i praktyką pielęgniarstwa, przeprowadzając przy użyciu wskazanych technik i zasad skróconą analizę pojęcia usage (użytkowanie, wykorzystanie) w LIS i INSU.

Od połowy lat 90. ubiegłego wieku zaczęto realizować projekty mające na celu archiwizację szybko rozwijającej się sieci www, a obecnie członkami organizacji International Internet Preservation Consortium (IIPC) jest już 48 krajów, między nimi występują jednak duże różnice w podejściu do regulacji dostępu do archiwizowanych treści internetowych. W artykule dokonano przeglądu bieżących zasad udostępniania materiałów w sieciowych archiwach partnerów IIPC oraz, na podstawie danych z badania sondażowego użytkowników brytyjskiego UK Web Archive, przeanalizowano przyczyny ograniczonego wykorzystywania tego typu zasobów w środowisku naukowym.

Dzięki coraz większym możliwościom współczesnych technologii i specyfice sieci www (multimedialność, interaktywność, wielowątkowość, nielinearność itp.), rozwijane są obecnie nowe formy przekazywania informacji, w tym dokumenty o charakterze immersyjnym (DI), zapewniające wrażenie realności cyberprzestrzeni i pozwalające użytkownikom na zanurzenie się wirtualnej rzeczywistości. Można przyjąć, że ich pojawienie się będzie miało transformacyjny wpływ na niektóre z aspektów dostarczania informacji oraz na bibliologię i informatologię (BIN) jako dyscypliny naukowe, w artykule wskazano więc na potrzebę badania zmieniających się zachowań informacyjnych użytkowników immersyjnych materiałów i, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu, przedstawiono charakterystykę tego typu treści oraz możliwe kierunki i narzędzia badań związanych z nimi praktyk informacyjnych.

W latach 90. ubiegłego wieku zaczęto kwestionować potrzebę przeznaczania pieniędzy podatników na utrzymywanie fizycznych zbiorów i budynków bibliotecznych, a okresy recesji wymusiły ograniczanie wydatków na ważne cele społeczne, w tym kulturę i edukację, co wpłynęło negatywnie na pozycję bibliotek i innych publicznych instytucji. W Danii, w efekcie reform strukturalnych, między 2007 a 2013 r. zredukowano liczbę jednostek bibliotecznych z 550 do 466 (o 15,2%), w Norwegii, z powodu cięć rządowych budżetów, w tym okresie ich liczba spadła z 807 do 715 (o 11,4%), a w Wielkiej Brytanii z tego samego względu zlikwidowano niemal 400 bibliotek publicznych (spadek z 4567 do 4191 – o 8,2%); w krajach tych zaobserwować można również niechęć polityków do traktowania usług bibliotek jako priorytetowych dla lokalnych społeczności. Co ciekawe, w tym samym czasie, w wielu dużych miastach na świecie (m.in. w Seattle, Amsterdamie i Newcastle) wydano znaczące środki na realizację wizjonerskich projektów nowych gmachów bibliotecznych, a paradoks ten zainspirował autorkę do zbadania nastawienia decydentów do nowych bibliotecznych inwestycji, miejsca bibliotek publicznych w urbanistycznej przestrzeni i ich wartości dla mieszkańców metropolii.

Praktyka oparta na dowodach (ang. evidence-based practice – EBP) (zob. babin.bn.org.pl/?p=1670) w bibliotekarstwie to proces, w którym zdobywa się, ocenia i wykorzystuje zdobytą na podstawie określonych kryteriów wiedzę przy podejmowaniu praktycznych decyzji w codziennej działalności informacyjnej. W literaturze przedmiotu, za „dowody” w środowisku bibliotecznym uznaje się najczęściej „publikowane wyniki badań empirycznych”, przy czym brakuje zrozumienia, co można zaliczyć do podstaw empirycznie podbudowywanych i zgodnych z założeniami EBP działań, jakie są podglądy bibliotekarzy na to, czym faktycznie jest EBP i jak można wykorzystać ten model w kontekście zawodowym. Aby wypełnić tę lukę, autorki przeprowadziły jakościowe badanie mające na celu określenie typów dowodów używanych w praktyce przez australijskich bibliotekarzy pracujących w bibliotekach dziedzinowych oraz sposobów wykorzystywania i wpływu metod bazujących na dowodach w tym środowisku pracy.

Korzystanie ze współczesnych mediów przedstawiane jest powszechnie jako jednoznacznie korzystne i stanowiące rodzaj kapitału kulturowego, natomiast nieuczestniczenie w komunikacji online traktowane jest jako zjawisko negatywne, któremu należy przeciwdziałać. W artykule przedstawiono literaturę fachową dotyczącą zjawiska mediatyzacji (tj. sytuacji, w której media stały się integralną częścią wielu aspektów życia, kształtującą świat społeczny i kulturowy) oraz sytuacji udziału i braku partycypacji w świecie komunikacji medialnej. Następnie przedstawiono badanie jakościowe dot. znaczenia mediów i technologii informacyjno-komunikacyjnych w życiu młodych dorosłych – grupy szczególnie chętnie korzystającej z mediów cyfrowych. Skoncentrowano się na sytuacjach łączności z siecią i jej braku, przy czym stanów tych nie potraktowano w sposób wartościujący – autorzy uznali, że niekorzystanie z mediów online jest jedną z możliwych postaw, która musi stać się przedmiotem badania zmediatyzowanych światów, co pozwoli lepiej zrozumieć doświadczenie życia w rzeczywistości, gdzie media są wszechobecne, a co za tym idzie – ich znaczenie przestaje być dostrzegalne.

Instalowane poza siedzibami bibliotek, samoobsługowe urządzenia umożliwiające korzystanie z zasobów bibliotecznych, w tym samodzielne wypożyczanie i zwroty książek oraz pobieranie materiałów elektronicznych, cieszą się na Tajwanie rosnącym zainteresowaniem, a analiza ich popularności oraz intencji dotyczących ich wykorzystywania może dostarczyć ciekawych informacji na temat zachowań użytkowników i ich nastawienia wobec nowych technologii. W artykule przedstawiono wyniki badania mającego ustalić kluczowe czynniki mające wpływ na podejście użytkowników do FastBook – inteligentnego systemu książkowych automatów, będącego jedną z najnowszych usług tajwańskich bibliotek publicznych. Zaprezentowano również zintegrowany model akceptacji samoobsługowych technologii w bibliotecznym kontekście (STB), w odniesieniu do czynników indywidualnych i technologicznych, analizując szczegółowo różnice między płciami w procesie podejmowania decyzji, w obrębie wszystkich teoretycznych relacji zaproponowanych w przedstawionym modelu.

W 2013 r. Stowarzyszenie Bibliotek Amerykańskich (ALA), we współpracy z Instytutem Usług Muzealnych i Bibliotecznych (IMLS), ogłosiło utworzenie Centrum Przyszłości Bibliotek (CPB) mającego zajmować się gromadzeniem i organizacją informacji o nowych trendach oraz praktykach kulturowych i społecznych o dużym znaczeniu dla bibliotek, bibliotekarzy i społeczności którym służą, mogących pomóc w określeniu wpływu zachodzących w świecie zmian na przyszłość bibliotekarstwa. Wzorcem dla tej inicjatywy stało się prowadzone przez AAM (The American Alliance of Museums) i cieszące się dużą popularnością Centrum Przyszłości Muzeów, promujące wśród swoich członków trendy kształtujące działalność oraz innowacyjny rozwój tych instytucji kultury. Jednym z zasobów CPB jest „biblioteka trendów”, którą zaprojektowano by zapewnić środowisku bibliotecznemu scentralizowane i regularnie aktualizowane źródło danych o nowych modach i trendach, ich powstawaniu i rozwoju oraz implikacjach dla bibliotek, a także linki do raportów, artykułów i zasobów mogących szerzej wyjaśnić ich znaczenie i ułatwić kreatywne spojrzenie na możliwy kształt usług bibliotecznych w najbliższej oraz bardziej odległej przyszłości.

Na wstępie artykułu omówiono pryncypia ideowe Strategii Lizbońskiej, której celem jest m.in. asymilacja grup obywateli zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz związane z nimi wytyczne opracowane przez Ministerstwo Kultury Republiki Słowacji. Biblioteki publiczne na Słowacji zostały zobowiązane do przeciwdziałania marginalizacji najmniej uprzywilejowanych grup obywateli poprzez rozwój czytelnictwa, zapewnienie dostępu do informacji oraz aktywizację kulturalną. W artykule przedstawiono wyyniki badania dotyczącego stanu realizacj tych założeń w odniesieniu do dzieci romskich oraz adresowanych do nich usług bibliotek.