Babin

Ze względu na swoje walory fizyczne, zapewniające łatwość użytkowania, przenoszenia i przechowywania, papier był od wieków preferowanym formatem zapisu i rozpowszechniania informacji geograficznej. Obecnie, wraz z rozwojem nowych technologii, kwestionuje się coraz częściej użyteczność druku, jednak mimo dostępności elektronicznych alternatyw, sprzedaż papieru na świecie nadal rośnie, podobnie jak wykorzystanie w wielu branżach drukowanych dokumentów. W artykule przedstawiono wyniki badania analizującego, czy w dobie mobilnych technologii, systemów GIS i powszechnej dostępności materiałów kartograficznych online, również popyt na mapy w tradycyjnej, papierowej formie będzie się nadal utrzymywać na podobnym poziomie.

W Stanach Zjednoczonych coraz częściej wdrażany jest nowy model nabywania przez biblioteki książek elektronicznych: Zakupy Inicjowane przez Czytelników – Patron-Driven Acquisition (PDA). Metodę te postanowiła również zastosować Biblioteka Narodowa Czech (BNCz). W artykule omówiono system PDA oraz doświadczenia BNCz związane z eksperymentalnym wdrożeniem tej metody gromadzenia zagranicznych książek elektronicznych.

Flipped classroom, czyli odwrócone lekcje to koncepcja powstała w Stanach Zjednoczonych pod koniec ubiegłego wieku i zyskująca w środowisku edukacyjnym coraz większą popularność. Jej idea polega na zmianie kolejności faz nauczania, czyli etapów prezentacji nowego materiału i jego powtarzania. W odwróconej szkole, uczniowie oglądają w domu przygotowaną przez nauczyciela prezentację w formie multimedialnej, a na zajęciach powtarzają, ćwiczą w praktyce i utrwalają to, co widzieli, dzięki czemu poza szkołą mogą uczyć się w odpowiednim dla siebie tempie i czasie, a na lekcjach wyjaśniać wątpliwości, dyskutować, pracować nad wspólnymi projektami i korzystać z indywidualnej pomocy nauczyciela. W artykule przybliżono specyfikę tego modelu, projekty realizowane zgodnie z jego założeniami oraz zalety i ograniczenia flipped classroom w kontekście edukacji na poziomie podstawowym i średnim. Omówiono również rolę, jaką odgrywają w tym systemie biblioteki szkolne i przytoczono liczne opinie nauczycieli i bibliotekarzy na temat skuteczności tej formy nauczania i związanych z nią wyzwań.

Aktywność organizacji humanitarnych koncentruje się głównie na zapewnieniu ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych i konfliktów możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, czyli żywności, wody, ubrań, prowizorycznych schronień i lekarstw. Choć priorytetowe znaczenie tego typu działań nie ulega wątpliwości, ważnym czynnikiem w procesie usuwania skutków różnego typu kataklizmów jest także zapewnienie poszkodowanym dostępu do wiedzy i informacji. Z danych UNESCO z 2011 r. wynika, że tylko 2% środków z międzynarodowych funduszy pomocowych przeznaczanych jest na cele edukacyjne. Zmiany tej sytuacji i włączenia zasobów informacyjnych do podstawowych programów ratunkowych domagają się od lat działacze „Bibliotek bez granic”, argumentując, że książki dają nadzieję, czyli coś niezwykle ofiarom potrzebnego, pomagają w łagodzeniu efektów traumatycznych przeżyć i pozwalają odzyskać poczucie normalności. Autor przybliża w tekście historię, cele działalności i dotychczasowy dorobek tej organizacji.

Wiedza na temat czynników skłaniających jednostki do korzystania z poszczególnych technologii i zasobów cyfrowych ułatwia efektywne kształcenie kompetencji informacyjnych, wymagające rozumienia zarówno oczekiwań, motywacji, jak i celów uczących się osób. Trzyletni projekt finansowany przez JISC, OCLC, Oxford University i University of North Carolina (Charlotte) ma za zadanie uzupełnienie luk w badaniach nad informacyjnymi zachowaniami użytkowników, wskazanych w raporcie JISC pn. Digital Information Seeker Report. Wykorzystano w nim, jako ramy teoretyczne, koncepcję Gości i Mieszkańców, czyli nową typologię aktywności online, zaproponowaną przez D. White’a i A. Le Cornu (2011) (zob. babin.bn.org.pl/?p=405) i negującą wpływ płci i wieku na swobodę posługiwania się nowymi technologiami i zakres wykorzystywania narzędzi internetowych, analizując, jak zmieniają się sposoby zdobywania informacji przez uczniów, studentów i pracowników naukowych, w zależności od kontekstu (osobisty, instytucjonalny i in.), stanu ich potrzeb, i wraz z upływem czasu oraz zaliczaniem kolejnych szczebli edukacji. Artykuł zawiera omówienie wstępnych wyników tego projektu z pierwszych 12 miesięcy (jego zakończenia planowane na rok 2014).

Szybki wzrost popularności serwisów i sieci społecznościowych (SS) jest jednym z najbardziej frapujących fenomenów internetowych ostatnich lat. Niezależnie od poglądów związanych z przypisywanym im wpływem i znaczeniem społecznym, można założyć, że media te utrzymają swoją obecność w sieci i stanowią już teraz priorytetowy kanał komunikacyjny dla wielu organizacji. Mimo kontrowersji i rozbieżności interpretacyjnych związanych z pojęciem biblioteki 2.0, dla autora jasne jest również, że w społeczeństwie sieciowym usługi biblioteczne będą w coraz większym stopniu wirtualne, oparte na zasadach współpracy, uczestnictwa, koncentracji na użytkowniku i współtworzonych przez niego treściach, a SS mogą stanowić dla bibliotek użyteczne narzędzie promocji swoich działań, zasobów i serwisów, umożliwiające jednocześnie dwustronny dialog z ich odbiorcami. W artykule przeanalizowano, w jaki sposób platformy te są obecnie wykorzystywane przez największe biblioteki narodowe na świecie i jak instytucje te angażują się za pośrednictwem SS w różnego typu interakcje; przedyskutowano również główne powody integracji społecznościowych narzędzi z bibliotecznymi serwisami.

Artykuł poświęcono analizie transformacji, jakim podlega rynek gazet, w tym ich przechodzeniu do środowiska cyfrowego oraz zagadnieniom dostępności treści publikowanych w lokalnej, w coraz większej mierze elektronicznej prasie dla mieszkańców małych społeczności. Przedyskutowano też role i zadania bibliotek związane z zachowaniem takich wydawnictw i zapewnieniem ludności dostępu do lokalnych wiadomości i informacji.

W naukach społecznych i humanistycznych (NSH) ważnym i głównym medium komunikacji wyników badań naukowych są książki, a nie artykuły naukowe, publikacja tych pierwszych napotyka jednak na coraz więcej przeszkód (m.in. spadek nakładów i wydatków na zakupy dla bibliotek i innych instytucji). Podobnie jak w innego typu dyscyplinach, w NSH konieczna jest stała ewaluacja jakości publikowanych badań i ocena ich użyteczności dla społeczeństwa, tym bardziej, że ekonomiczny model rozpowszechniania badań za pośrednictwem monografii bazuje głównie na subsydiach, organy finansujące powinny więc mieć jasny obraz zwrotu poniesionych inwestycji. Ocen takich dokonuje się obecnie głównie przy pomocy analizy bibliometrycznej i metod jakościowych. Modele bibliometryczne bazujące na czasopismach nie sprawdzają się jednak dobrze na polu NSH, z kolei metody jakościowe, uwzględniające wielu interesariuszy, są czasochłonne, a ich wyniki bazują w dużej mierze na samoocenie respondentów, mogą więc nie być w pełni obiektywne. W artykule zaproponowano metodę, która może uzupełniać bieżące analizy miary oddziaływania i społecznego znaczenia badań akademickich z zakresu NSH, i która bazuje nie na miernikach cytowalności publikacji, lecz na analizie danych generowanych przy wykorzystaniu elektronicznych wersji książek dostępnych online i identyfikacji internetowych dostawców.

Pinterest – społecznościowa witryna internetowa, funkcjonująca jak cyfrowa tablica do przypinania informacji i umożliwiająca m.in. dzielenie się materiałami wizualnymi (fotografiami, plikami graficznymi, filmami itp.), ich organizowanie i porządkowanie oraz tworzenie i śledzenie kolekcji tematycznych, zyskuje coraz więcej zwolenników, także w sektorze bibliotecznym i edukacyjnym (por. babin.bn.org.pl/?p=1494). Serwis, utworzony w 2010 r., w 2012 r. miał już ponad 11 milionów użytkowników, a ich liczba wciąż rośnie. Władze Biblioteki University of Regina (Kanada) postanowiły sprawdzić w pilotażowym badaniu, czy Pinterest można wykorzystać jako narzędzie wzbogacające usługi biblioteczne i służące pogłębieniu komunikacji z użytkownikami. Postanowiono zbadać także potencjał tego serwisu jako narzędzia pomocnego w realizacji zadań wykonywanych przez Bibliotekę, takich jak: wspieranie działalności naukowej, nauczania i budowania społeczności akademickiej.

W 2010 r. biblioteki University of Texas w San Antonio (UTSA) otworzyły w nowym budynku wydziału Inżynierii Stosowanej i Technologii satelicką bibliotekę (IST), w założeniu pozbawioną książek w formie fizycznej, i oferującą w zamian usługi informacji naukowej, miejsca do nauki indywidualnej i grupowej, pomoc w korzystaniu z elektronicznych i drukowanych zasobów bibliotecznych oraz dobrą infrastrukturę techniczną i komunikacyjną (komputery, sieć www, urządzenia do druku, skanowania i kopiowania). Aby zapewnić studentom nowy i wygodny punkt dostępu do treści akademickich, postanowiono uruchomić w niej pilotażowy program wypożyczeń w celach naukowych czytników e-książek (por. BABIN [1], [2], [3], [4]), zawierających publikacje z zakresu inżynierii i technologii oraz dane w formie wykresów i wzorów. Głównymi celami tego projektu było sprawdzenie dostępności odpowiadających wydziałowym programom kształcenia materiałów naukowych (w tym podręczników) w odpowiednich formatach, możliwości ich efektywnego wykorzystania na czytnikach oraz zebranie opinii studentów na temat zalet i wad tego typu narzędzi.