Babin

Przedstawiono historyczne aspekty i aktualny stan rozwoju na Ukrainie bibliotecznych systemów klasyfikacji oraz wykorzystanie we współczesnym bibliotekarstwie ukraińskim dwóch międzynarodowych klasyfikacji bibliotecznych: UKD (1) i BBK (2).

Wielojęzyczne biblioteki cyfrowe (WBC), czyli systemy wspierające wielojęzyczny dostęp do zasobów elektronicznych w różnych formatach oraz wyszukiwanie i przeglądanie informacji niezależne od języka dokumentu i jego danych opisowych, mają dość krótką historię, mimo to są przedmiotem rosnącej liczby badań, cieszą się też coraz większym zainteresowaniem użytkowników. W tekście przedstawiono wyniki systematycznego przeglądu angielskojęzycznego piśmiennictwa z lat 1997-2012, poświęconego WBC, mającego na celu identyfikację, organizację i ewaluację prac badawczych związanych z różnymi aspektami implementacji, wykorzystania i użyteczności repozytoriów tego typu oraz technik wielojęzycznego wyszukiwania, by zapewnić łatwy dostęp do informacji na poszczególne tematy.

Artykuł poświęcono analizie i ewaluacji różnych typów mechanizmów wyszukiwania semantycznego w sieci www, w odniesieniu do ich możliwości organizacji i lokalizacji sieciowych dokumentów semantycznych. Na podstawie przeglądu literatury przedmiotu autorzy omawiają w nim infrastrukturę Sieci Semantycznej (SS), charakterystyki różnych typów silników wyszukiwawczych i systemów modelowania wiedzy oraz główne problemy związane z ewaluacją wyszukiwania w SS. Klasyfikują też zestaw atrybutów charakteryzujących poszczególne rozwiązania, przydatny przy ocenie zarządzania semantycznymi dokumentami. Następnie, przeprowadzają, w kontekście sieciowym, jakościową ewaluacji, wg tych kryteriów, 12 semantycznych wyszukiwarek różnego typu, wykorzystując w tym celu metodologię Desmet stosowaną w inżynierii oprogramowania.

Systemy organizacji wiedzy (KOS), w tym zwłaszcza tezaurusy, pełnią istotną rolę w zarządzaniu informacją i optymalizacji jej wyszukiwania, a ich znaczenie wzrasta wraz z postępami w rozwoju Sieci Semantycznej i Linked Data, brak uniwersalnego programistycznego interfejsu i standardów opisu utrudnia jednak wykorzystanie KOS w środowisku sieciowym i zapewnienie ich semantycznej współoperatywności. W artykule przedstawiono podstawowe wyznaczniki koncepcji tezaurusów w postaci Linked Open Data (LOD) jako dynamicznego systemu informacyjnego, a nie statycznego źródła danych, a następnie przeanalizowano problem opisu, publikacji, linkowania i użytkowania tezaurusów jako zbioru zasobów terminologicznych, proponując nowe, systematyczne podejście do udostępnia tych słowników jako LOD.

Studenci pierwszych lat nauk humanistycznych i przyrodniczych na uczelniach amerykańskich w ramach kursu wstępnego proszeni są o przeczytanie paru pozycji wprowadzających w tematykę i metodologię badawczą nauk ścisłych. Poszukując ich na półkach często natrafiają na książki prezentujące już przestarzałą wiedzę lub pozycje pseudonaukowe. O ile pierwsze mogą mieć pewną wartość historyczną, drugie wprowadzają chaos poznawczy. Problemy związane z błędnym zaszeregowaniem tego rodzaju książek omówiono na przykładzie opublikowanego w 1950 r., popularnego dzieła „Zderzenie światów”.

W artykule omówiono program AUTHORIS opracowany na Wydziale Informacji i Komunikacji Uniwersytetu w Granadzie w Hiszpanii. Jest to narzędzie umożliwiające generowanie haseł wzorcowych dla rekordów bibliograficznych na podstawie zasobów kartotek wzorcowych i zbiorów słownictwa opublikowanych w modelu Linked Data, za pomocą algorytmów uczenia. AUTHORIS opracowano, by rozszerzyć kontrolę autorytatywną i wymianę informacji między ośrodkami bibliograficznymi i innymi instytucjami.

Lokalizowanie w bibliotekach cyfrowych (BC) publikacji napisanych przez konkretnego autora, przy pomocy wyszukiwania wg nazwiska może być trudnym zadaniem ze względu na brak odpowiednich procesów kontroli autorytatywnej. Niska trafność wyników wyszukiwania związana jest głownie z problemami z rozróżnianiem autorów o tych samych nazwiskach i współistnieniem różnych form tego samego nazwiska, zwłaszcza w przypadku używania źródeł zawierających zaszumione (ang. noisy), niespójne, sprzeczne lub błędne dane. Zadaniem identyfikacji różnych wersji i sposobów zapisu nazw autorów w rekordach bibliotecznych zajmowali się tradycyjnie bibliotekarze, jego manualne wykonywanie jest jednak czasochłonne i nie gwarantuje zachowania konsekwencji i ujednoliconych rezultatów dla wszystkich analizowanych zbiorów, od lat podnosi się wiec potrzebę automatyzacji tego procesu. W artykule przedstawiono automatyczny system kontroli nazw autorskich w BC, bazujący na technikach eksploracji danych. Jest on w stanie lokalizować różne formy haseł autorskich i rozróżniać twórców o tych samych nazwiskach, oraz grupować publikacje z prezentowanej listy wyników wyszukiwania wg autorstwa w tzw. authorities (klastrach zawierających pozycje tego samego twórcy, z uwzględnieniem wszystkich form zapisu jego nazwiska), prezentując użytkownikowi pełną listę publikacji danej osoby.

… więcej o Automatyczny system identyfikacji nazwisk autorów w bibliotekach cyfrowych

Omówiono zjawisko tzw. choroby holenderskiej (ang. Dutch disease), określanej też jako przekleństwo zasobów naturalnych, i przedyskutowano je w odniesieniu do kondycji rynku informacyjnego i sektora bibliotecznego w Rosji, a zwłaszcza problemów rosyjskiej bibliografii. Holandia po odkryciu złóż gazu na Morzu Północnym znacznie się wzbogaciła. Ich intensywna eksploatacja przyniosła jednak wiele skutków negatywnych spowodowanych nadmiernym inwestowaniem w wydobycie gazu i zahamowaniem innych gałęzi produkcji przemysłowej. Wg autora, analogicznie można spojrzeć na sytuację w Rosji – łatwo pozyskane z zagranicy pieniądze, czy też łatwy import technologii negatywnie odbijają się na rodzimej innowacyjności i rozwoju ekonomicznym, a mechanizmy te dotyczą również usług informacyjnych.

Klasyfikacje biblioteczne są owocem modernistycznej wiary w możliwość stworzenia obiektywnej i uniwersalnej reprezentacji świata i społeczeństwa, jednak, wg współczesnych krytyków, mimo kolejnych modyfikacji tych systemów, nadal daleko im do uniwersalizmu i obiektywności, gdyż stanowią odzwierciedlenie przekonań swoich twórców i odbicie otaczającej ich rzeczywistości – pełnej sprzeczności, nierówności, podziałów i uprzedzeń. Jednym z wyzwań przed jakimi stoją specjaliści informacyjni, w tym zwłaszcza bibliotekarze pracujący w instytucjach z dużymi i zróżnicowanymi zbiorami oraz równie dużymi i zróżnicowanymi populacjami użytkowników, jest zapewnienie odbiorcom narzędzi wyszukiwawczych minimalizujących szkody wyrządzane przez te taksonomie. W artykule przeanalizowano podwaliny współczesnej, pragmatycznej teorii klasyfikacji oraz etyczne dylematy związane z używaniem bibliotecznych systemów opracowania rzeczowego, a następnie przedstawiono konceptualne podstawy etycznie odpowiedzialnego zarządzania bibliotecznymi klasyfikacjami (BK) w niejednolitych, wielokulturowych, i wyznających sprzeczne systemy normatywne, współczesnych społeczeństwach.

Płaskie folksonomie, wykorzystujące proste tagi, stały się znaczącym i popularnym instrumentem klasyfikacji i wymiany olbrzymich zasobów informacji w sieci 2.0 (np. w serwisach typu Flickr, Del.icio.us, czy CiteULike). Społeczne systemy indeksowania tego typu, poza oczywistymi zaletami, mają też wady związane z brakiem kontroli semantyczno-strukturalnej, skutkującym m.in. występowaniem etykiet wieloznacznych, synonimicznych, homonimicznych, błędnie interpretowanych, różniących się pisownią itp. Aby zaradzić tym problemom, tworzy się folksonomie z hierarchiczną strukturą lub relacjami między pojęciami, podejście to ma jednak również szereg ograniczeń, takich jak limitowane możliwości tagowania predefiniowanego słownika, czy czasochłonność manualnego procesu wyboru tagów. W artykule omówiono literaturę i badania poświęcone różnym podejściom do rozwiązywania problemów społecznych klasyfikacji, w tym – dwa typy ustrukturyzowanych systemów folksonomii (UF): zależne od ludzkiej interwencji i bazujące na technikach przetwarzania maszynowego. Zaproponowano także nowy typ UF, mający w założeniu eliminować trudności związane ze stosowaniem zarówno płaskich, jak i ustrukturyzowanych systemów społecznego tagowania i porównano go z dotychczas realizowanymi projektami badawczymi.