Babin

Kontekstowe przetwarzanie danych (ang. context-aware computing) i bazujące na nim usługi świadome kontekstu, polegają na identyfikowaniu potrzeb użytkowników poprzez monitorowanie ich aktywności internetowej i analizę informacji o bieżącym stanie danej osoby, czyli czasie i miejscu jej pobytu, charakterystyce otoczenia, ludzi z którymi przebywa itp., gromadzonych dzięki interakcjom różnego typu zaawansowanych urządzeń mobilnych (czujniki, kamery, aplikacje geolokalizacyjne i in.), sieci bezprzewodowych oraz przedmiotów codziennego użytku (smarftony i in.). Stanowią one jeden z istotnych aspektów tzw. przetwarzania bez granic (ang. ubiquitous/ pervasive computing), zakładającego wykorzystanie komputerów i wyposażonych w procesory urządzeń we wszystkich możliwych dziedzinach życia, oraz element niezbędny do stworzenia wszechobecnego środowiska usług – modelu zyskującego popularność nie tylko w branżach komercyjnych, ale również w sektorze publicznym. W artykule, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu (zarówno badań teoretycznych, jak i studiów przypadku), przedyskutowano możliwości zastosowania technologii kontekstowych przy budowie inteligentnych bibliotek cyfrowych nowej, 3. generacji; zaproponowano też kontekstowe serwisy, mogące mieć zastosowanie w środowisku bibliotecznym.

E-administracja, czyli wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) przez organy władzy, w celu usprawnienia ich działań oraz zapewnienia obywatelom i podmiotom gospodarczym dostępu do usług publicznych i urzędowych informacji, oraz możliwości załatwiania różnych formalnych spraw przez Internet, staje się na całym świecie coraz bardziej popularne, tym niemniej, w wielu regionach, tworzenie rządowej obecności online i rozwój usług elektronicznych przebiega nadal powoli. Przeprowadzono już wiele badań analizujących przyczyny niskiego poziomu rozwoju rządowych e-usług z perspektywy ich dostawców, autorzy niniejszego artykułu postanowili natomiast skupić się na aspekcie popytu na tego typu serwisy, badając czynniki mogące mieć wpływ na zamiar używania przez mieszkańców Tajwanu rządowych portali i stron www. Jako ramy teoretyczne badania przyjęto model akceptacji technologii (TAM), teorię zachowań planowanych Ajzena (TPB) i konstrukt zaufania, czyli koncepcje powszechnie wykorzystywane do objaśniania i przewidywania zachowań użytkowników Internetu.

Na pierwszy rzut oka, współpraca branży lotniczej i sektora bibliotecznego może wyglądać dziwnie, gdyż charakter i przeznaczenie tych miejsc różnią się znacząco, łączy je natomiast jedna wspólna rzecz: w obu ludzie szukają czegoś do czytania. Innowacyjnie nastawione biblioteki publiczne z różnych krajów zaczęły więc testować możliwości świadczenia i reklamy swoich usług na lotniskach, obsługujących zarówno połączenia krajowe, jak i międzynarodowe. W artykule przedstawiono kilka inicjatyw tego typu realizowanych w Stanach Zjednoczonych i Holandii, omawiając specyfikę i rodzaj prowadzonej w portach lotniczych działalności bibliotecznej, przyjęte rozwiązania techniczne i organizacyjne, zakres oferowanych zasobów i serwisów, zalety i ograniczenia oraz perspektywy rozwoju podobnych programów na świecie.

New Media Consortium (międzynarodowa koalicja instytucji edukacyjnych i kulturalnych zainteresowanych wykorzystaniem nowych mediów w edukacji), w swojej publikacji Horizon Report 2011 (coroczny raport z badań dotyczących trendów w szkolnictwie) uznała rzeczywistość rozszerzoną (ang. augmented reality – AR) za jedną z technologii mogących mieć w najbliższych latach znaczący wpływ na sektor oświaty. Prognoza ta stała się inspiracją dla finansowanego przez JISC i realizowanego na University of Manchester (UM) projektu SCARLET (Special Collections using Augmented Reality to Enhance Learning and Teaching), mającego na celu ewaluację zastosowań narzędzi AR w szkolnictwie i eliminację barier utrudniających wykorzystanie w procesie nauczania zbiorów specjalnych dzięki wdrażaniu na uczelniach aplikacji tego typu.

Omówiono rozszerzony w 2012 r. program nauczania przedmiotu „design biblioteczny” (czyli projektowanie form użytkowych dla bibliotek) realizowany w Petersburskim Technikum Technologii Bibliotecznych i Informacyjnych oraz jego wpływ na rozwój aktywności twórczej i kreatywności młodzieży. Celem kursu jest przekazanie uczniom wiedzy z zakresu projektowania i techniki komputerowej, która pozwoli im na realizację własnych twórczych pomysłów i stosowanie nowatorskich rozwiązań plastycznych.

Flipped classroom, czyli odwrócone lekcje to koncepcja powstała w Stanach Zjednoczonych pod koniec ubiegłego wieku i zyskująca w środowisku edukacyjnym coraz większą popularność. Jej idea polega na zmianie kolejności faz nauczania, czyli etapów prezentacji nowego materiału i jego powtarzania. W odwróconej szkole, uczniowie oglądają w domu przygotowaną przez nauczyciela prezentację w formie multimedialnej, a na zajęciach powtarzają, ćwiczą w praktyce i utrwalają to, co widzieli, dzięki czemu poza szkołą mogą uczyć się w odpowiednim dla siebie tempie i czasie, a na lekcjach wyjaśniać wątpliwości, dyskutować, pracować nad wspólnymi projektami i korzystać z indywidualnej pomocy nauczyciela. W artykule przybliżono specyfikę tego modelu, projekty realizowane zgodnie z jego założeniami oraz zalety i ograniczenia flipped classroom w kontekście edukacji na poziomie podstawowym i średnim. Omówiono również rolę, jaką odgrywają w tym systemie biblioteki szkolne i przytoczono liczne opinie nauczycieli i bibliotekarzy na temat skuteczności tej formy nauczania i związanych z nią wyzwań.

W czasach szybkich technologicznych przemian, producenci i dostawcy zautomatyzowanych systemów dla bibliotek (ZSB) zmuszeni są do ostrej rywalizacji i szukania nowych, kreatywnych rozwiązań oraz jak najszybszego wprowadzania ich na rynek. W artykule omówiono obecny stan tego przemysłu na świecie, w tym kondycję największych firm z branży i ich aktualną ofertę, trendy i kierunki rozwoju bibliotecznych platform i oprogramowania, przyszłość zintegrowanych systemów bibliotecznych oraz pozycję na rynku produktów rozwijanych zgodnie z ideą open source.

Wykorzystanie open source hardware (OSH) czyli sprzętu komputerowego i elektronicznego tworzonego na bazie otwartych projektów, na takich samych zasadach jak wolne oprogramowanie, może pozwolić bibliotekom na szybkie i tanie opracowanie prototypowych narzędzi elektronicznych skomunikowanych z komputerami i zintegrowanymi systemami bibliotecznymi, i umożliwiających automatyzację prostych, powtarzalnych czynności bibliotecznych oraz uproszczenie wielu czasochłonnych procedur. W artykule zaprezentowano coraz bardziej popularną na świecie platformę OSH – Arduino, omawiając szczegółowo jej fizyczne komponenty, charakterystykę środowiska programistycznego i zakres zastosowań oraz sposób implementacji tego systemu w bibliotece Brock University (St. Catharines, Kanada), przy realizacji dwóch odrębnych projektów mających ułatwić gromadzenie i analizę danych statystycznych.

Chmura internetowa oraz model usług bazujących na tej koncepcji stają się obecnie dominującym paradygmatem technologicznym i w coraz większej mierze normą – każdy z nas przeglądając pocztę, słuchając muzyki w sieci www czy zamieszczając zdjęcia na portalach internetowych korzysta z rozwiązań tego typu. Mimo ich rosnącej popularności, nie wszyscy gracze na rynkach online ufają serwisom cloud computing, obawiając się utraty kontroli nad własnością danych bądź programów, zagrożeń dla prywatności danych, czy też ciągłości oferowanych usług w przypadku np. bankructwa dostawcy. Obawy te stają się tym bardziej zasadne, gdy w grę wchodzi konieczność zabezpieczenia dziedzictwa poszczególnych instytucji i krajów, tym niemniej zainteresowanie środowiska bibliotecznego oraz dostawców systemów dla bibliotek świadczeniem usług wyłącznie w schemacie SaaS stale wzrasta; swoich zwolenników ma też pogląd, zgodnie z którym jest to jedyna ścieżka mogąca uchronić biblioteki przed odpływem użytkowników.

W artykule przedstawiono wyniki badania poświęconego ocenie dwóch zintegrowanych systemów bibliotecznych (ZSB) o otwartym kodzie źródłowym: Koha i ABCD (rodzina ISIS), a w szczególności – porównaniu ich charakterystyki oraz analizie funkcjonalności ich modułów katalogowania i cech „katalogów bibliotecznych nowej generacji”, a także innych ważnych funkcji elementów oprogramowania, obsługujących poszczególne procesy biblioteczne, w celu ułatwienia bibliotekom przygotowującym się do migracji na aplikacje udostępnianie na zasadach open source wyboru odpowiedniego systemu. Przybliżono również zalety i korzyści związane z przejściem na otwarte ZSB.