Babin

Stosunek do zagranicznej beletrystyki w bibliotekach publicznych Ameryki Północnej jest niejednoznaczny. Z jednej strony podnosi się wartość tłumaczeń obcojęzycznej prozy w coraz bardziej zglobalizowanym i wielokulturowym świecie i potrzebę zapewnienia anglojęzycznym czytelnikom możliwości poznawania obcych kultur, doświadczeń mieszkańców innych regionów i spojrzenia na świat z innego, niefiltrowanego przez zachodnią perspektywę punktu widzenia. Z drugiej – słyszy się argumenty, że lokalni czytelnicy nie są zainteresowani przekładami i twórczością powstałą w innych niż amerykański kontekstach, co przekłada się też na stosunek wydawców do przekładów (ich odsetek w stosunku do liczby wydawanych rodzimych tytułów jest bardzo niski). Aby sprawdzić, jak biblioteki publiczne mogą wesprzeć czytelnictwo światowej literatury, w artykule przeanalizowano jakość dostępu do jej przekładów w 6 dużych kanadyjskich bibliotekach publicznych zlokalizowanych w największych miastach angielskojęzycznych prowincji, o najbardziej zróżnicowanej etnicznie populacji (definiowanej przez liczbę imigrantów).

Odniesiono się przy tym wyłącznie do dostępu w sensie intelektualnym, a nie fizycznym, którego wymiernym wskaźnikiem miała być kompletność i zakres rekordów bibliograficznych w katalogach badanych placówek oraz obecność elementów promocji zagranicznej beletrystyki na ich stronach www (rekomendowane listy lektur, marketing kolekcji literatury zagranicznej online itp.). Badano charakterystykę gromadzonych przez nie tłumaczeń, jakość dostępu przedmiotowego w ich katalogach oraz zakres i charakter prowadzonych działań promocyjnych. Zebrane dane miały posłużyć autorkom przy opracowywaniu rekomendacji pomocnych w usprawnieniu zarzadzania zbiorami i doborem tytułów do kolekcji literatury zagranicznej, poprawie jakości rekordów bibliograficznych w celu usprawnienia dostępu do przekładów oraz rozwoju odpowiednich strategii reklamowych. Jako materiał badawczy wykorzystano listę książek przetłumaczonych na język angielski i wydanych w Ameryce Północnej między 2007 i 2011 r. (uwzględniono 350 tytułów występujących w katalogach wszystkich 6 bibliotek); jako metodologię przyjęto metodę analizy danych bibliograficznych (łącznie dla wszystkich tytułów sprawdzono 2100 rekordów katalogowych). Analizowano najczęściej przekładane języki oryginałów i gatunki literackie, wydawców i miejsca publikacji, dodatkowe informacje (seria, gatunek itp.) i elementy rekordów katalogowych (linki do baz nowości wydawniczych, recenzji, serwisów rekomendacyjnych, podglądów Google Books itp.) oraz punkty dostępu przedmiotowego (hasła przedmiotowe, słowa kluczowe i inne elementy, na podstawie których można wnioskować o treści książki, umiejscowieniu jej akcji, okresie historycznym, postaciach itp.).

Najpopularniejszym gatunkiem w próbie okazały się powieści sensacyjne (i ich różne typy: suspens, thriller itp.), literatura popularna głównego nurtu i powieści historyczne. Ponad połowę tytułów przetłumaczono z języków europejskich (najwięcej – z francuskiego, hiszpańskiego, niemieckiego i szwedzkiego), a wśród 64 zidentyfikowanych serii tematycznych i autorskich, najpopularniejszymi językami oryginałów były szwedzki i języki innych państw skandynawskich, a w następnej kolejności – rosyjski, hiszpański i niemiecki. Większość pozycji (ponad 73%) wydano w Stanach Zjednoczonych (głównie w Stanie Nowy Jork), 12,6% – w Kanadzie (większość w Ontario), 10% – w Wielkiej Brytanii. Tytuły dużych korporacji wydawniczych stanowiły 63,8% próby, pozycje niezależnych wydawców – 27,4%. Dostępne w katalogach, rozszerzone i wzbogacone o odsyłacze rekordy bibliograficzne okazały się cennym źródłem informacji nt. treści przekładów i specyfiki rynku tłumaczeń (tylko 0.9% z nich nie określało miejsca wydania, 0,1% – wydawcy) i, choć wymagają zdaniem autorek drobnych korekt, stanowią użyteczne narzędzie dostępu przedmiotowego i można je z powodzeniem wykorzystywać do aktywnej promocji zagranicznej beletrystyki w kanadyjskich bibliotekach i tworzenia strategii doradztwa czytelniczego. Większej kreatywności wymaga natomiast podejście tych placówek do reklamy zagranicznych tytułów.