Babin

Liczba wakatów na tradycyjnych stanowiskach bibliotecznych w Ameryce Północnej stale się zmniejsza, absolwenci bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN) mają więc coraz mniejsze szanse na znalezienie pracy w zawodzie. Jednocześnie, współczesna gospodarka informacyjna zapewnia im nowe perspektywy zatrudnienia, szkoły BIN reklamują się więc coraz częściej jako miejsca, które pomagają studentom w zdobyciu uniwersalnych, ponad-dziedzinowych kompetencji (ang. transferable skills) przydatnych w różnych kontekstach i sektorach. Aby sprawdzić możliwości rozwoju zawodowego przyszłych i obecnych bibliotekoznawców, bibliologów i specjalistów informacyjnych, autorka postanowiła przeanalizować doświadczenia zawodowe absolwentów BIN ze Stanów Zjednoczonych i Kanady, pracujących poza bibliotekami i ośrodkami informacji naukowej.

W szczególności, interesowało ją określenie typów ról pełnionych przez tę grupę, pożądanych ścieżek kariery i działań związanych z jej planowaniem, typów umiejętności, które pozwoliły badanym na przejście na obecnie zajmowane pozycje, oraz metod rozwoju transferowych kompetencji, niezbędnych do socjalizacji w nowych środowiskach pracy. W projekcie wykorzystano klasyczną metodologię teorii ugruntowanej, bazującej na założeniu, że rzeczywistość społeczna rozumiana jest najlepiej przez zaangażowanych w nią autorów, materiał badawczy należy więc zbierać „w terenie”, bez przyjętych wcześniej założeń teoretycznych, stale porównując i analizując gromadzone dane i ustalając na tej podstawie kategorie teoretyczne i kluczowe zmienne. W próbie badawczej dobranej w sposób nieprobabilistyczny znalazło się 20 osób legitymujących się dyplomem magisterskim BIN i zatrudnionych zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym. Badani zajmowali się m.in. zarządzaniem informacją, analizą polityczną, rozwojem taksonomii i narzędzi wyszukiwawczych, rozwojem i sprzedażą bibliotecznego oprogramowania, pracą w roli niezależnych konsultantów oraz przedsiębiorców z branży informacyjnej. Przy gromadzeniu danych do analizy posłużono się techniką częściowo ustrukturyzowanych wywiadów.

Ustalono, że wszyscy uczestnicy pracowali na stanowiskach, na których przynajmniej w części wykorzystywali kwalifikacje zdobyte w czasie studiów BIN i (w niektórych przypadkach) wcześniejszej pracy w bibliotece, a większość wykonywanych przez nich zadań związana była z technologiami informacyjnymi (ich opracowywaniem, implementacją lub dostarczaniem) lub pracą badawczą online. Wśród najwyżej cenionych przez siebie kompetencji wyniesionych ze szkół BIN respondenci wymieniali umiejętność organizacji i wyszukiwania informacji oraz identyfikacji potrzeb informacyjnych, a także wiedzę na temat sposobów strukturyzowania informacji w bazach danych i w sieci www. Do tych, którym w programach BIN nie poświęcono wystarczającej uwagi, a niezmiernie przydatnych w pracy zaliczono kompetencje menedżerskie, związane z zarządzaniem personelem, budżetami i public relations, a także miękkie umiejętności przydatne przy kontaktach i negocjacjach z zarządami i kierownictwem działaniach wspierających i promocyjnych, prowadzonych w imieniu własnej organizacji. Przygotowanie do pełnienia poza bibliotecznych funkcji badani zdobywali w dużym stopniu w nowych miejscach pracy, a stałe, samodzielne dokształcanie się i podnoszenie kwalifikacji (m.in. przez zdobywanie dodatkowych stopni naukowych i certyfikatów, uczestnictwo w konferencjach, szkoleniach, szukanie mentorów, czytanie fachowej literatury i angażowanie się w w miejscu zatrudnienia w nowe projekty, związane z wykorzystywaniem nowych procesów i technologii) postrzegano jako kluczową strategię gwarantującą sukces zawodowy i konkurencyjność na rynku pracy, a także jako aspekt pracy wspierający motywację. Okazało się też, że żaden z respondentów nie planował swojej ścieżki kariery w taki sposób, w jaki przebiegała, a dla większości głównymi siłami napędowymi jej rozwoju były: otwartość na nowe możliwości, elastyczność i korzystanie z nadarzających się okazji. Do czynników, które zadecydowały o wyborze pracy na stanowiskach niebibliotecznych zaliczano także wpływ rodziny oraz czynniki finansowe.

Wg autorki, zrozumienie dlaczego absolwenci BIN wybierają lub odrzucają wykonywanie tradycyjnych funkcji bibliotecznych i jakimi kryteriami kierują się przy poszukiwaniu pracy może pomóc bibliotekom w opracowywaniu skutecznych strategii rekrutacyjnych i retencji personelu. Wyniki badania mogą być jej zdaniem przydatne dla kadry naukowej i administracji szkół BIN chcących rozwijać programy nauczania wspierające różne możliwości kariery zawodowej oraz promować je szerszej grupie potencjalnych odbiorców.