Babin

Biblioteki powiązane z różnego typu organizacjami sektora kultury, działającymi poza granicami rodzimych państw i mającymi na celu dzielenie się wiedzą, kulturą i językiem, świadczą nie tylko tradycyjne usługi wypożyczeń i udostępniania materiałów drukowanych i audiowizualnych, lecz również pomoc lokalnym mieszkańcom w zakresie edukacji, alfabetyzacji, kwestii społecznych, współpracy i rozwoju. Działania te można powiązać określeniem dyplomacji kulturalnej, która stanowi istotny aspekt stosunków dyplomatycznych, ma sprzyjać wzajemnemu zrozumieniu różnych narodów i stanowić istotną alternatywę dla działań militarnych. W artykule przeanalizowano znaczenie takich ośrodków kultury, podjęto też próbę stworzenia typologii zarządzanych przez nie bibliotek.

W ramach badania przedstawiono historyczny kontekst kształtowania się zagranicznej polityki kulturalnej i tworzenia odpowiedzialnych za nią instytucji, takich jak Alliance Française, British Council czy Goethe-Institut. Następnie zebrano i omówiono szczegółowo dane na temat wszystkich zagranicznych centrów kultury na świecie oraz sytuacji niemal 2200 należących do nich bibliotek, funkcjonujących często jako lokalne centra społeczne i stanowiących, w wielu przypadkach, najchętniej odwiedzane miejsca oraz najbardziej prominentne i widoczne strefy działań placówek kulturalnych. Odwzorowano też sieci powiązań instytucjonalnych 30 najbardziej znaczących ośrodków tego typu, prowadzących 3,5 tys. biur w ponad 150 krajach. Przedstawiono także w postaci tabeli ich spis, z wyszczególnieniem liczby prowadzonych przez te centra bibliotek.

Scharakteryzowano m.in. użytkowników takich ośrodków bibliotecznych (3 główne grupy: studentów kierunków filologicznych i kulturoznawczych, imigrantów i ekspatriantów, lokalnych mieszkańców), ich pracowników, sposób organizacji i finansowania, zakres i strategie działalności, oferowane usługi oraz przykłady realizowanych w różnych krajach programów, traktowanych jako narzędzie dyplomacji kulturalnej. Wskazano też, że choć badane placówki postrzegane są jako biblioteki publiczne i mają zbliżoną do nich ofertę, za zarządzanie nim odpowiadają najczęściej ministerstwa spraw zagranicznych właściwe dla poszczególnych krajów, ustanowione przez nie misje dyplomatyczne lub prywatne organizacje non-profit, takie jak partnerstwa, fundacje i powiernictwa mniejszości lub grup kulturowych z docelowego obszaru geograficznego.

Zdaniem autorów, wyniki badania mogą pomóc lepiej zrozumieć i promować rolę oraz nieodzowność prowadzenia bibliotek przy zagranicznych ośrodkach kultury. Ilustrują także korzyści, jakie placówki te przynoszą lokalnym społecznościom, zapewniając podstawowe usługi umożliwiające rozwój społeczny i wymierne korzyści ekonomiczne i uzupełniając luki w ofercie lokalnych sieci bibliotecznych. W podsumowaniu artykułu zwrócono uwagę, że nie istnieje obecnie żadna organizacja zrzeszająca takie placówki. Zaproponowano więc, by International Federation of Library Associations and Institutions (IFLA) wsparła biblioteki zagranicznych ośrodków kultury, tworząc dedykowaną im sekcję.